Hãng tin AFP cho biết một trong những ưu tiên của Thủ tướng Nhật bản Shinzo Abe trong cuộc gặp với Tổng thống đắc cử Donald Trump tại New York ngày 17/11 là “trò chuyện thẳng thắn và xây dựng mối quan hệ tin tưởng lẫn nhau”. Theo đó, Thủ tướng Nhật bản sẽ đề cập tới những chủ đề trọng tâm trong quan hệ Nhật-Mỹ, trong đó có vấn đề TPP, liên minh quân sự Nhật-Mỹ, vấn đề an ninh hàng hải ở Biển Hoa Đông cũng như chiến lược của Mỹ đối với khu vực châu Á-Thái Bình Dương trong đó nhiệm vụ bảo vệ Nhật bản-theo Hiệp ước đồng minh đã ký giữa hai nước.
Một ngày sau khi có kết quả bầu cử, Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đã nhấn mạnh sự cần thiết của việc Mỹ hiện diện mạnh mẽ tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Các cố vấn của ông Donald Trump hôm 16/11 cho biết, ông Trump tận dụng cuộc gặp đầu tiên với Thủ tướng Shinzo Abe để trấn an với Nhật Bản và các đồng minh châu Á sau những phát ngôn gây sốc trong suốt quá trình tranh cử. Trong cuộc gặp, Tổng thống đắc cử Trump cũng sẽ tái khẳng định cam kết về liên minh Nhật –Mỹ cũng như các cam kết của Mỹ đối với khu vực.
Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ giành những ưu tiên nào cho đồng minh Nhật bản?
Trước đó, trong quá trình vận động tranh cử, ông Trump từng chỉ trích các đồng minh NATO không trả đủ tiền cho quốc phòng, trong khi Mỹ phải trả quá nhiều. Tờ "The New York Times" cho biết hồi tháng 7, tỷ phú bất động sản nêu rõ nước Mỹ, dưới sự lãnh đạo của ông, sẽ không nhất thiết phải triển khai viện trợ cho NATO nếu các nước thành viên bị tấn công, mà trước tiên là phải xem xét mức độ đóng góp của những nước thành viên NATO cho liên minh này. Theo ông Trump, Mỹ sẽ chỉ hỗ trợ các đồng minh nếu những nước này "đáp ứng đầy đủ nghĩa vụ đối với Washington".
Những phát biểu này đã dẫn đến làn sóng chỉ trích nặng nề từ phía các đồng minh truyền thống của Washington và làm gia tăng lo ngại tại Nhật Bản. Dù Nhật bản đã nhất trí tăng chi cho lực lượng Mỹ ở Nhật Bản thêm 1,4% trong 5 năm tới lên mức trung bình 1,74 tỷ usd mỗi năm, nhưng việc chi trả các nguồn kinh phí với “hợp đồng bảo hộ an ninh” thuê đồng minh Mỹ chắc chắn sẽ khiến ngân sách của Tokyo thâm thủng đáng kể.
Khởi đầu quan hệ đồng minh Nhật-Mỹ mới?
Các cố vấn của ông Trump cho biết cuộc gặp ngày 17/11 được cho là mở đầu cho mối quan hệ giữa Tổng thống đắc cử Donald Trump với đồng minh Nhật Bản và khu vực.
Hãng tin Reuterscho biết ông Donald Trump mong muốn Nhật Bản "có vai trò tích cực hơn ở châu Á". Quan trọng hơn, ông Trump mong muốn xóa bỏ những lo ngại đối với ông Abe đồng thời khẳng định cam kết của Mỹ sẽ tiếp tục sát cánh cùng đồng minh Nhật bản. Cũng theo một số nguồn tin, Tổng thống đắc cử Donald Trump trong 100 ngày đầu tiên sẽ đệ trình một ngân sách tài trợ quân sự mới, trong đó ưu tiên đóng các loại tàu chiến mới đầu tư cho các đồng minh khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Động thái này được cho là "gửi đi một thông điệp đến Bắc Kinh cũng như các đồng minh Nhật Bản, Hàn Quốc cùng các nước khác rằng Mỹ định ở lại châu Á lâu dài".
Thống kê cho biết Nhật Bản hiện có 54.000 lính Mỹ đồn trú, tiêu tốn 337 tỷ yên (4,9 tỷ USD) của Tokyo trong năm nay. Đầu tuần này, hãng tin Anh Reuters cho biết ông Abe tuyên bố sự hiện diện của lính Mỹ tại Nhật Bản là trung tâm của hướng triển khai chiến lược và bảo vệ lợi ích của Mỹ.
Trong bối cảnh hiện nay, khi chính phủ mới của Mỹ chưa định hình và Tổng thống đắc cử Donald Trump chưa chính thức nhậm chức, hiện rất khó đánh giá chính sách của Tổng thống đắc cử Donald Trump về các vấn đề như hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên, những động thái của Trung Quốc ở Biển Đông, cũng như ưu tiên then chốt của Tổng thống đắc cử Donald Trump thời gian tới sẽ tập trung vào Nhật bản hay một quốc gia nào khác ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
Hiện tại, mọi con mắt đang đổ dồn sự chú ý vào cuộc gặp của Tổng thống Donald Trump. Người ta chờ đợi một sự đột phá từ cuộc gặp nhưng có lẽ phải chờ đến ngày 20/1/2017, mọi phỏng đoán mới có thể hiện thực hóa.
