Trung tâm nghiên cứu tình báo thuộc Cục Tình báo Trung ương Mỹ (Central Intelligence Agency - CIA) vừa mới cho công bố hồ sơ của bộ sách với 3.000 trang mà trước đây được niêm cất theo chế độ “tài liệu mật” về những hoạt động của CIA trong các lĩnh vực tại Việt Nam - Lào - Campuchia và Thái Lan trong thập niên 60 và 70 của thế kỷ 20 khi Mỹ đang trực tiếp tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam.
Bộ hồ sơ đồ sộ này ghi toàn bộ những hoạt động tình báo của CIA trong giai đoạn từ tháng 3/1961 đến tháng 9/1972 được sao chụp, lưu giữ tại Nhà Trắng - Washington dưới dạng những bộ đĩa DVD. Nay CIA dưới thời chính quyền của Tổng thống Obama đã giải mã và công bố trong một cuộc hội thảo do Trung tâm lưu trữ tài liệu về “Việt Nam học” thuộc Trường đại học Công nghệ Texas đứng ra tổ chức ngày 13/3/2009 với sự tham gia của đông đảo các cựu chiến binh, sử gia, các học giả và ký giả từng theo dõi về cuộc chiến tranh của Mỹ ở Việt Nam từ các đời Tổng thống Mỹ trước đây. Mỗi người tham dự cuộc hội thảo này đều được Ban tổ chức phân phát bộ hồ sơ mật.
 Một trong những trang hồ sơ mật của CIA trong chiến tranh VN năm 1969 |
Qua giới thiệu tại cuộc Hội thảo, người ta được biết bộ hồ sơ tài liệu này do nhà sử học của CIA, ông Thomas Ahern chấp bút lần lượt ghi kỹ lại các sự kiện quan trọng nhất về đường lối, chính sách, âm mưu, thủ đoạn của Tòa Bạch ốc và CIA Mỹ đã tiến hành trong thời kỳ chiến tranh ở Việt Nam. Đồng thời cùng với chấp bút tài liệu này, tác giả còn trực tiếp đối thoại, phỏng vấn, khai thác những nhân vật chủ chốt ở Nhà Trắng và Lầu Năm Góc – Washington để chứng minh các chính sách ngoại giao của Mỹ thời kỳ chiến tranh Việt Nam và phân tích các kế hoạch, chương trình hoạt động của CIA cùng với những nhật ký chiến trường thông tin về chiến sự của cuộc chiến trước đây. Về nhân thân của nhà sử học Thomas Ahern - ông vốn là một chuyên viên cao cấp trong cơ quan CIA Mỹ thực thi công việc này trong lĩnh vực tình báo của cơ quan này tới 35 năm, trong đó có 5 nhiệm kỳ công cán tại châu Á và đã 3 lần đến chiến trường Đông Dương trực tiếp tham gia hoạt động tình báo tại các căn cứ quân sự Mỹ. Ông đã về hưu năm 1989 và tham gia đội ngũ sử gia kỳ cựu của CIA đã chấp bút lại toàn bộ hồ sơ mật này, được các đồng nghiệp sử gia của CIA đánh giá là một bộ hồ sơ được nhìn nhận khách quan, tôn trọng sự thật lịch sử với sự phân tích sắc sảo, thuyết phục.
 Quân đội Mỹ trong chiến tranh Việt Nam. |
Tại cuộc hội thảo, Giám đốc Trung tâm Việt Nam học Trường đại học Texas - ông Steve Maxner giải trình với diễn giả, ký giả những tài liệu trong hồ sơ mật được công bố tại Hội thảo là nhằm tạo cơ hội bảo đảm cho các nhà sử học quốc tế cũng như các học giả, ký giả, cựu chiến binh Mỹ tham dự sự kiện này có thể tiếp cận hồ sơ đó, theo quyền được tiếp cận thông tin. Ông S.Maxner cũng cho biết bộ sách hồ sơ này được tác giả trình bày một cách khách quan, chân thực kể cả những thành công và thất bại của hệ thống tình báo CIA Mỹ trong giai đoạn đó, nó đều là những chuyện thật, chứ không phải là những suy luận, hư cấu trong các xuất bản phẩm sách báo cũng như phản ánh mà ta thường thấy mô tả về cuộc chiến tranh Việt Nam của Mỹ trước đây.
Bùi Đình Nguyên