.JPG) |
Vào khoảng năm 1935, làng thợ may Trạch Xá - Vân Đình (Hà Tây) có cải tiến cái áo tứ thân một chút. Đó là đơm vài chiếc khuy nhỏ vào phía nách và đính khuy bấm vào tay áo làm cho nhà thơ Nguyễn Bính phải thổn thức thốt lên: Áo cài khuy bấm, em làm khổ tôi" và tiếc nuối:
... Còn đâu cái yếm lụa sồi
Cái dây lưng đũi nhuộm hồi sang xuân
Nào đâu, cái áo tứ thân...!
Cũng phải nói thêm về làng thợ may Trạch Xá - Vân Đình. Nơi đây, hầu như cả làng đều làm nghề thợ may. Nghề này là nghề cổ truyền đã mấy trăm năm nay của dân làng. Nhiều gia đình đã rủ nhau ra Hà Nội sinh sống và mở cửa hàng may. Chính những người thợ may làng Trạch Xá đã góp công và sáng kiến trong việc cải tiến các loại trang phục cổ cho người dân Hà Nội và các nơi khác, trong đó có việc cải tiến chiếc áo dài Việt Nam.
Lúc này, người ta cho thêm một cái tà vào bên trong tà áo phía trước gọi là tà kép rồi thắt chiếc bao xanh ra hẳn bên ngoài cùng. Và sau đó, cái tà được thêm vào lại bị cắt bỏ đi quá nửa. Mặc kiểu này, có người vẫn gọi là mặc áo tứ thân. Nhưng cũng có người gọi là áo năm thân. Người Quan họ mặc kiểu áo tứ thân này khi đi trảy hội Lim, cô gái Quan họ mặc ở ngoài cùng là chiếc áo tứ thân rồi bên trong mặc thêm hai cái áo tứ thân mỏng và khác màu nhau nữa để hợp thành cặp áo mớ ba mớ bảy nổi tiếng. Khi liền anh liền chị phải chia tay nhau kẻ Bắc người Nam, hát câu "con nhện giăng mùng", liền chị Quan họ nâng tà áo tứ thân lên, người ta thấy "hai bên tà áo ướt đẫm như mưa". Lúc này liền chị mặc cái áo tứ thân đã được cải tiến chút ít. Nhưng người ta không chịu gọi nó là chiếc áo năm thân mà cứ gọi nó là áo tứ thân. Vì áo tứ thân vận vào cụm từ: "Tứ thân phụ mẫu" là cha mẹ đẻ và cha mẹ chồng của cô gái, là những người được cô gái luôn luôn yêu kính và biết ơn. Đó là ý kiến của mấy cụ già theo nho học xưa giải thích...
Áo tứ thân có trước cái "áo cài khuy bấm". Con, cháu, hậu duệ của áo tứ thân là tà áo dài Việt Nam hiện nay đã được hoan nghênh trên khắp thế giới. Chúng luôn được cải tiến, bổ sung để trở nên càng ngày càng hấp dẫn, kiêu sa, sang trọng.
Chúng ta tự hào về chiếc áo dài Việt Nam ngày nay, chúng ta cũng tự hào về chiếc áo tứ thân của dân tộc từ thuở xa xưa...
Lý Khắc Cung