Viêm não do virut thường xuất hiện và tạo thành đỉnh dịch ở phía Nam trong giai đoạn mùa mưa từ khoảng tháng 5 đến tháng 10. Khác với mọi năm, năm nay dù đang là giai đoạn cao điểm của mùa khô nhưng tại TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh khu vực Nam bộ, nhiều bệnh nhân đã phải nhập viện do mắc viêm não.
Nhiều trẻ nhập viện do viêm não
Theo thống kê của Trung tâm Y tế Dự phòng TP.HCM, tính đến hết tháng 2/2015, trên địa bàn đã có 18 trường hợp mắc viêm não do virut. Đây là dấu hiệu cảnh báo cho một chu kỳ bệnh khó dự đoán khi bước vào mùa mưa.
Khoa Nhiễm, Bệnh viện Nhi đồng 1 thời điểm hiện nay luôn điều trị cho từ 7 -10 trẻ mỗi ngày. Nhiều trường hợp bị biến chứng phải thở máy và điều trị tích cực khiến trẻ khó tránh khỏi những di chứng.
Anh T.C.L. bố của bệnh nhi T.T.T.H. 12 tuổi (Lấp Vò - Đồng Tháp) đang điều trị tại khoa Nhiễm cho biết: Cách đây hơn 1 tháng, cháu H. bỗng dưng bị nôn, tiêu chảy, gia đình đưa đến bác sĩ gần nhà. Qua thăm khám, bác sĩ chẩn đoán cháu mắc chứng khó tiêu, tiêm thuốc là khỏi. Sau khi tiêm thuốc xong, cháu hết tiêu chảy, sáng hôm sau đi học bình thường, nhưng đến trưa về lại nôn tiếp. Sau đó, cháu kêu tê chân, tê tay rồi bị sốt, đờm lên cổ đậm đặc, gia đình đưa đến Bệnh viện Đa khoa An Giang. Các bác sĩ ở đây chẩn đoán, cháu bị viêm màng não mủ. Sau khi điều trị nhưng bệnh không thuyên giảm, cháu H. được chuyển lên Bệnh viện Nhi đồng 1, TP.HCM. Kết quả chẩn đoán cho thấy cháu bị viêm não Nhật Bản. Sau khi được điều trị, tình trạng của bệnh nhi đã dần cải thiện, tuy nhiên những biến chứng gây tổn thương hệ thần kinh trung ương nhiều khả năng sẽ để lại những di chứng nặng nề.
Một trường hợp khác cũng đang phải thở máy tại khoa Nhiễm là cháu P.N.G. B. (14 tuổi, ngụ tại quận 6, TP.HCM). Người nhà của bệnh nhi cho biết, trước khi được chuyển đến bệnh viện, bé B. bất ngờ lên cơn sốt cao, co giật, mê sảng. Chỉ trong 24 giờ sau cháu đã rơi vào tình trạng hôn mê sâu, bác sĩ đang nỗ lực cứu chữa nhưng tình trạng phục hồi ở bệnh nhân đang rất chậm.
Nguyên nhân và những biểu hiện của bệnh
Viêm não là bệnh nguy hiểm, có thể khiến 10% trẻ mắc bệnh tử vong và 30% bệnh nhân gặp phải những di chứng nặng nề như sống thực vật, chậm phát triển tâm thần vận động. Về nguyên nhân tại nước ta, các căn nguyên gây viêm não thường là các virut arbo (trong đó có virut viêm não Nhật Bản), virut herpes, các virut đường ruột (như EV 71 gây bệnh tay chân miệng), sởi, quai bị và các virut khác... Virut gây bệnh viêm não nói chung và viêm não Nhật Bản nói riêng xâm nhập vào cơ thể theo 3 đường là hô hấp, ăn uống và do bị muỗi đốt. Tuy nhiên, không phải ai nhiễm virut gây bệnh viêm não cũng bị mắc bệnh mà còn tùy thuộc vào sức đề kháng của mỗi người và độc lực của virut.
Viêm não do virut thường gây tổn thương ở não, để lại di chứng thần kinh và tử vong cao. Biểu hiện chính của bệnh là có sốt cao và kèm theo các triệu chứng liên quan đến tổn thương hệ thần kinh trung ương bao gồm: nhức đầu dữ dội, buồn nôn và nôn mửa, cứng cổ, lú lẫn, mất định hướng, thay đổi nhân cách, co giật, rối loạn nghe nói, ảo giác, mất trí nhớ, đờ đẫn, hôn mê... Người già và trẻ em là những người có nguy cơ cao bị mắc bệnh nặng, biến chứng và tử vong.
Với trẻ trên 5 tuổi nếu thấy có biểu hiện sốt cao, co giật đột ngột, nên nghĩ đến biểu hiện của bệnh viêm não. Trường hợp trẻ dưới 5 tuổi mắc bệnh viêm não thường do biến chứng từ các bệnh lý khác.
Phòng bệnh viêm não do virut
Bệnh viêm não do virut có thể bị lây nhiễm qua côn trùng đốt, lây qua đường tiêu hóa hoặc qua đường hô hấp. Trẻ em dưới 15 tuổi là những người có nguy cơ cao bị mắc bệnh. Để phòng bệnh cần hạn chế các nguy cơ bị côn trùng, muỗi đốt khi sinh hoạt hoặc làm việc ngoài trời đặc biệt là vào lúc bình minh hoặc hoàng hôn (là thời điểm muỗi hoạt động mạnh nhất) thông qua việc mặc áo quần phủ kín tay, chân như mặc áo dài tay, mang tất cùng với việc sử dụng các chất xua đuổi côn trùng, nằm màn khi ngủ. Để hạn chế sự phát triển của muỗi gây bệnh, chúng ta cần phải thường xuyên vệ sinh môi trường, phát quang bụi rậm, làm thông thoáng cống rãnh, đậy kỹ các vật dụng chứa nước, loại bỏ các dụng cụ thừa có khả năng đọng nước nhằm giảm thiểu nơi cư ngụ cũng như nơi đẻ trứng của muỗi kết hợp với phun hóa chất diệt muỗi ở những nơi có mật độ muỗi cao.
Đối với các chủng virut như herpes, sởi, quai bị,… bệnh lây qua đường hô hấp và tiếp xúc trực tiếp, cần phải cách ly người bệnh cũng như hạn chế việc tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, sử dụng các biện pháp phòng hộ như đeo khẩu trang khi chăm sóc người bệnh. Chủ động tiêm vắc-xin để phòng bệnh và những biến chứng viêm não của các bệnh lý này.
Thực hiện tốt vệ sinh cá nhân là yếu tố quan trọng trong việc phòng bệnh viêm não do virut đường ruột, bệnh lây qua đường tiêu hóa và tiếp xúc trực tiếp do hiện chưa có vắc-xin phòng bệnh đặc hiệu. Trong đó việc rửa tay với xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, vệ sinh ăn chín, uống sôi là những biện pháp phòng bệnh đơn giản và hiệu quả.
Thực hiện tiêm vắc-xin phòng viêm não Nhật Bản đầy đủ và đúng lịch là biện pháp phòng bệnh quan trọng và hiệu quả nhất đối với bệnh viêm não Nhật Bản. Cần tiêm đủ 3 mũi vắc-xin cơ bản như sau: mũi 1: lúc trẻ được 1 tuổi; Mũi 2: sau mũi 1 từ 1 đến 2 tuần; mũi 3: cách mũi 2 là 1 năm. Sau đó cứ 3 - 4 năm tiêm nhắc lại một lần cho đến khi trẻ qua 15 tuổi.
Bác sĩ Minh Ngọc
