Tôi 58 tuổi, có chức năng thận hơi kém. Gần đây tôi vị viêm khớp, gút nên phải dùng nhiều loại thuốc. Tôi nghe nói, nhiều thuốc có thể gây hại thận khiến bệnh thận nặng hơn. Những loại thuốc nào có thể gây hại thận? Thuốc gây những bệnh lý nào cho thận? Mong được tư vấn. Tôi xin cảm ơn.
Bùi Văn Đức (Hà Nam)
Thuốc khi vào cơ thể đa số được chuyển hóa ở gan và bài tiết qua thận. Do vậy, ở hai cơ quan này cũng bị ảnh hưởng không nhỏ khi bệnh nhân phải dùng thuốc, đặc biệt là đối với những bệnh nhân phải dùng thuốc lâu ngày. Rất nhiều loại thuốc gây ảnh hưởng đến thận theo cách trực tiếp hoặc gián tiếp. Thuốc có thể gây độc trực tiếp trên thận bằng cách gây viêm hoặc phá hủy các cấu trúc giải phẫu của thận hoặc gây độc gián tiếp bằng cách làm thay đổi lưu lượng máu đến thận hoặc tạo ra các chất độc nội sinh đối với thận.
Nhiều loại thuốc (cả thuốc bán không cần đơn) có thể gây độc cho thận, thường gặp nhất là các loại kháng sinh, thuốc đông dược, thuốc cản quang, thuốc ức chế men chuyển và đặc biệt là các nhóm thuốc có tác dụng chống viêm giảm đau...
Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để tránh hại thận.
Thận có chức năng chính trong việc lọc và bài tiết thuốc và các thành phần chuyển hóa của thuốc. Khi thận bị tổn thương thì chức năng bài tiết bị giảm, tỷ lệ thuốc trong máu càng cao, càng gây độc thêm cho thận. Các thể tổn thương bệnh lý của thận do thuốc gây ra như sau:
Viêm và hoại tử ống thận cấp tính: Ðây là tai biến thường gặp khi lạm dụng thuốc kháng sinh nhóm aminoside như gentamycin, tobramycin, neomycin, amikocin,...; một số thuốc cản quang có iod khi chụp Xquang; các sunfamid.
Trường hợp bị nhiễm độc thận nặng sẽ có biểu hiện bệnh lý suy thận, tỷ lệ creatinin huyết thanh cao.
Viêm thận kẽ cấp tính: Tình trạng bệnh lý này hiếm gặp hơn nhưng có thể xảy ra cơ chế sinh bệnh là cơ chế miễn dịch dị ứng. Thuốc có khả năng gây biến chứng này thường là penicilin, đặc biệt là meticillin.
Viêm thận hỗn hợp: Viêm kẽ và ống thận mạn thường do các thuốc giảm đau dùng quá liều, như sử dụng thái quá phenacetin.
Trong thư bác nói phải dùng nhiều loại thuốc chữa viêm khớp, gút, nhưng không nói rõ đó là thuốc nào nên không thể tư vấn cụ thể về mức độ ảnh hưởng đến thận. Có một số nhóm thuốc mà người bệnh khớp thường phải dùng có thể gây hại thận nên người bệnh cần lưu ý như: Các thuốc chống viêm giảm đau không steroid (indomethacin, meloxicam, diclofenac...) đều có tác dụng phụ trên thận như gây suy thận cấp, hội chứng thận hư, tăng huyết áp, tăng kali máu, viêm thận kẽ hoặc bệnh thận mạn tính. Các loại thuốc hạ sốt giảm đau như aspirin và ibuprofen đơn chất hoặc phối hợp với caffein, codein thường dùng cho người mắc các chứng đau mạn tính như đau đầu, đau khớp, đau lưng. Người trên 50 tuổi, sau một thời gian dài lạm dụng các loại thuốc này thường bị các bệnh về thận, thậm chí suy thận rất nguy hiểm. Khi phải dùng các thuốc dự phòng gút cấp: allopurinol, probenecid, sulphipyrazon, thì nên khởi đầu liều thấp, để đề phòng các tác hại mà thuốc gây cho thận. Để tránh các tác hại do thuốc gây cho thận, cần dùng thuốc theo đúng chỉ định của thầy thuốc.
DS. Hà Thanh