Tuy vậy, nếu dùng thuốc tùy tiện, sai cách, dễ dẫn đến vi khuẩn kháng thuốc và xảy ra một số tác dụng không mong muốn. Việt Nam là một trong các nước đang lạm dụng thuốc kháng sinh đáng báo động, trong đó có tetracyclin, mà một tác dụng bất lợi phải kể đến, đó là ảnh hưởng tới thẩm mỹ do tác dụng trên răng và xương ở trẻ em.
Vì sao tetracycline là thủ phạm gây vàng răng?
Men răng là một trong những thành phần chính cấu tạo nên cấu trúc răng, đóng vai trò như một cái vỏ bọc bên ngoài để giữ cho các thành phần cấu trúc bên trong răng thật an toàn, tránh cho các loại vi khuẩn tấn công cũng như ngăn chặn những tác động từ bên ngoài. Có thể thấy, men răng như một lớp vỏ trứng vừa mềm yếu, mong manh dễ bị tổn thương. Vì thế, nếu không cẩn thận, men răng rất dễ bị hư hại do các yếu tố ảnh hưởng đến men răng gây ra.
Màu răng của bé bị ảnh hưởng vì nhiều yếu tố như chăm sóc răng miệng không đúng cách, ăn thực phẩm nhiều acid và đặc biệt là việc sử dụng sai cách các loại thuốc kháng sinh chứa thành phần tetracyline…
Tetracycline là một kháng sinh phổ rộng có tác dụng kìm hãm sự phát triển hoặc tiêu diệt vi khuẩn bởi sự ức chế quá trình tổng hợp protein của vi khuẩn. Tetracycline có ưu điểm giá rẻ, thường dùng để trị các bệnh tả, kiết lỵ, dịch hạch, điều trị vết thương, nhiễm khuẩn da, chốc lở, viêm mí mắt và viêm kết mạc dị ứng và viêm tai ngoài… Nhưng do tính đặc thù là kết hợp và tạo phức hợp bền (chelat) với canxi, thành phần nhiều trong xương và răng nên tetracycline dễ dàng tạo phức hợp bền với yếu tố này. Sự lắng đọng lâu và kéo dài tetracycline sẽ gây ra hiện tượng hỏng men răng, xỉn răng, hủy hoại sự phát triển xương. Nếu phụ nữ đang mang thai và trẻ em dưới 8 tuổi sử dụng loại thuốc này thì rất dễ làm răng bị đổi sang màu sậm. Mức độ nhiễm màu sẽ phụ thuộc vào thời gian, liều lượng sử dụng mà răng sẽ đổi sang màu: vàng, nâu, tím hoặc xám xanh... trên một vùng răng nào đó. Trường hợp răng nhiễm kháng sinh quá nặng, còn làm men răng yếu đi, trên thân răng sẽ xuất hiện những lỗ nhỏ li ti, vi khuẩn dễ tấn công qua đó, gây sâu răng và mắc phải một số bệnh răng miệng, nguy hiểm hơn là bị gãy mất răng do răng dần bị yếu đi.
Một số kháng sinh làm ảnh hưởng xấu tới răng.
Cảnh giác với một số loại thuốc kháng sinh khác
Ngoài tetracycline, một số loại kháng sinh khác sau khi đi vào cơ thể, ngoài tác dụng chữa bệnh chính chúng còn có tác dụng phụ là gây hại lên răng của bé. Tùy từng thời điểm và liều lượng, tác hại lên răng có thể là không giống nhau, như răng sẽ bị nhiễm màu vàng, màu xám, màu xanh xảy ra trên bề mặt của răng như: minocycline có thể gây biến đổi màu sắc răng ở cả người trưởng thành với bộ răng đã phát triển đầy đủ; ciprofloxacin cũng được ghi nhận có thể làm cho răng bị chuyển thành màu xanh lục nhạt trong một số trường hợp. Ngược với các biến loạn màu sắc của răng xảy ra vĩnh viễn trong các trường hợp kể trên, một số thuốc có thể gây ra các biến loạn màu sắc tạm thời ở răng như chlorhexidine (một chất sát khuẩn răng miệng) làm cho răng bị nhuộm màu vàng hoặc nâu, các dung dịch muối sắt làm cho răng bị nhuộm đen hoặc kháng sinh amoxicillin - clavulanic acid làm cho răng có màu vàng hoặc nâu xám. Các biến loạn màu sắc này có thể hết khi đánh sạch răng.
Việc sử dụng quá nhiều fluoride (có trong một số vitamin nhai, kem đánh răng và nước súc miệng) cũng dẫn đến các vệt trắng trên men răng, hoặc đổi màu nâu trắng. Trong trường hợp nghiêm trọng, fluoride dư thừa (được gọi là fluorosis) có thể làm răng răng bị ố vĩnh viễn. Hay sử dụng lâu dài các loại thuốc siro cũng có thể dẫn đến sâu răng vì có chứa đường, là một thành phần được thêm vào trong nhiều loại sản phẩm thuốc, từ vitamin, thuốc ho cho đến thuốc kháng acid...
Chăm sóc răng cho bé rất cần thiết nên cần các bậc cha mẹ phải có kiến thức cơ bản về dược phẩm để bảo vệ sức khỏe cho con. Kháng sinh là con dao hai lưỡi, sử dụng đúng cách sẽ giúp trẻ khỏi bệnh nhưng nếu sử dụng sai cách hoặc lạm dụng có thể gây ảnh hưởng xấu không chỉ cho răng miệng mà cho cả sức khỏe của trẻ. Vì vậy chỉ nên sử dụng kháng sinh khi trẻ thật sự có nhiễm trùng và được chỉ định của bác sĩ.