TBMMN đặc biệt nguy hiểm, nếu không được cấp cứu kịp thời có thể gây nguy hiểm cho tính mạng.
Nguyên nhân gây TBMMN là gì?
TBMMN hay còn gọi là đột quỵ não là não bộ bị tổn thương một cách đột ngột do thiếu máu. Khi máu lên não bị thiếu với bất kỳ lý do gì thì các tế bào não bộ sẽ ngưng hoạt động và có thể bị chết trong vài phút, dẫn đến cơ thể yếu, tê bì, mất cảm giác nửa người, không nói được (do tê, liệt), miệng méo, mắt nhắm không được hoặc hôn mê ngay sau đó, thậm chí tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Nhiều trường hợp được cứu sống nhưng có thể bị tàn phế suốt đời, giảm tuổi thọ và không còn khả năng lao động... Bên cạnh đó, có một số yếu tố thuận lợi tạo nên TBMMN, đó là sự thay đổi đột ngột của thời tiết. Vì vậy, những bệnh nhân vốn đã có những bệnh lý về tim mạch, tăng huyết áp khi nóng lạnh đột ngột xảy ra rất dễ bị TBMMN.
Tập thể dục đều đặn giúp ngừa tai biến mạch máu não. Ảnh: TM
Đối tượng dễ mắc bệnh
TBMMN dễ gặp ở những người trên 55 tuổi có tăng huyết áp (do xơ vữa động mạch), đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, béo phì, nghiện thuốc lá, nghiện hoặc lạm dụng bia, rượu, lười vận động. Một số trường hợp TBMMN do rối loạn tuần hoàn não cấp tính. Ngoài ra, chấn thương tâm lý, căng thẳng thần kinh (stress) xảy ra nhiều, liên tục mà không được khắc phục có thể gây rối loạn tuần hoàn não và TBMMN.
TBMMN là một loại bệnh nặng, có tỷ lệ tử vong cao nhưng nếu qua cơn nguy kịch thường để lại nhiều di chứng làm mất khả năng lao động, giảm trí nhớ, lú lẫn.
Biểu hiện của TBMMN
Triệu chứng của TBMMN thường khởi đầu là nhức đầu, chóng mặt, mất định hướng, yếu một tay, một chân cùng phía, miệng méo, nhân trung lệch sang bên lành, nói khó. Nhiều trường hợp TBMMN xảy ra đột ngột vào ban đêm cho nên bản thân người bệnh và người nhà không thể biết được, khi phát hiện đã hôn mê, đại, tiểu tiện không tự chủ.
Xử trí tại gia đình như thế nào?
Khi có triệu chứng khởi đầu của bệnh TBMMN xảy ra, người nhà nên nới lỏng quần áo và để người bệnh nằm ở trên mặt phẳng, gối đầu cao khoảng 30 độ và ở tư thế nằm nghiêng để tránh nguy cơ bị sặc do các chất tiết ra từ miệng. Cần phải giữ ấm cơ thể cho bệnh nhân để tránh những cơn co giật. Tuyệt đối không cho bệnh nhân ăn, uống gì khi nghi ngờ bệnh nhân bị đột quỵ và không tự ý cho bệnh nhân uống bất kỳ một loại thuốc nào. Nếu bệnh nhân còn tỉnh táo, bảo người bệnh thở thật sâu và đều nhằm giúp cho máu lên não tốt hơn. Và sau đó nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời, tránh đưa bệnh nhân đi xa vì thời gian di chuyển kéo dài càng làm cho tình trạng bệnh sẽ nặng hơn và nguy cơ tử vong cao hơn.
Một số biện pháp giúp ngăn ngừa tái phát
Tăng cường kiểm soát huyết áp: Nếu bạn bị đột quỵ, kiểm soát huyết áp có thể giúp ngăn ngừa TIA hoặc đột quỵ tái phát. Tập thể dục, kiểm soát căng thẳng, duy trì cân nặng lý tưởng và hạn chế lượng natri và rượu bạn sử dụng ăn và uống đều có thể giúp kiểm soát huyết áp, sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp nếu cần theo ý kiến bác sĩ.
Giảm việc hấp thu cholesterol và mỡ bão hoà trong chế độ ăn: Ăn ít cholesterol và chất béo, đặc biệt là chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa có thể làm giảm mảng xơ vữa bám trong động mạch. Nếu không thể kiểm soát cholesterol thông qua thay đổi chế độ ăn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc làm giảm cholesterol.
Bỏ thuốc lá: Hút thuốc làm tăng nguy cơ đột quỵ cho người hút thuốc và người không hút thuốc tiếp xúc với khói thuốc lá.
Kiểm soát tốt đái tháo đường: Kiểm soát bệnh đái tháo đường bằng chế độ ăn uống, tập thể dục, kiểm soát cân nặng và thuốc.
Duy trì được cân nặng lí tưởng: Thừa cân góp phần vào các yếu tố nguy cơ đột quỵ khác, chẳng hạn như tăng huyết áp, bệnh tim mạch và đái tháo đường. Giảm ít nhất 4 - 5kg có thể làm giảm huyết áp và cải thiện mức cholesterol.
Có chế độ ăn nhiều rau quả: Một chế độ ăn uống chứa ít nhất 5 khẩu phần trái cây hoặc rau quả hàng ngày có thể làm giảm nguy cơ đột quỵ. Theo chế độ ăn Địa Trung Hải, trong đó nhấn mạnh việc sử dụng dầu ôliu, trái cây, các loại hạt, rau và ngũ cốc... rất hữu ích.
Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục có thể làm giảm huyết áp, tăng mức HDL-cholesterol và cải thiện sức khỏe tổng thể của mạch máu và tim. Đồng thời giúp giảm cân, kiểm soát bệnh đái tháo đường và giảm căng thẳng. Tập tăng dần tới mức 30 phút vận động mỗi ngày như đi bộ, chạy, bơi lội hoặc đi xe đạp.
Mặc dù sử dụng rượu một cách hợp lý làm giảm xu hướng hình thành máu cục nhưng với việc lạm dụng rượu sẽ làm tăng nguy cơ bị TBMNN. Tiêu thụ rượu nhiều làm tăng nguy cơ nhồi máu não và xuất huyết não. Bên cạnh đó, rượu cũng có nhiều tương tác với các loại thuốc đang sử dụng.
Điều trị ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA): Bác sĩ có thể đề nghị đánh giá oxy qua đêm để sàng lọc OSA - một rối loạn giấc ngủ trong đó mức oxy giảm trong đêm. Điều trị OSA bao gồm thở oxy vào ban đêm hoặc đeo một thiết bị chuyên dụng để giúp bạn thở.
Dùng thuốc để dự phòng TBMNN: Nếu bệnh nhân bị nhồi máu não hoặc TIA, tuỳ theo mức độ tổn thương, bác sĩ có thể khuyên dùng thuốc chống ngưng tập tiểu cầu, thuốc chống đông để giúp giảm nguy cơ bị tái phát TBMNN.