Burkholderia pseudomallei – một loại vi khuẩn có ở trong đất, xâm nhập cơ thể người qua vết da bị trầy xước và gây bệnh Melioidosis. Khi mắc bệnh này, biểu hiện lâm sàng khá phức tạp, do đó việc chẩn đoán và điều trị gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt, tỷ lệ tử vong do Melioidosis rất cao nên nó được Chính phủ Mỹ liệt vào danh sách vũ khí sinh học tiềm năng...
“Tôi chỉ làm ruộng và chăn nuôi lợn, gà chứ không có làm công việc gì khác, thế mà lại mắc bệnh này. Khi bị sốt mãi mà không tìm ra được bệnh, tôi cứ tưởng mình sẽ chết, nay được các bác sĩ ở đây tìm ra bệnh thì dù có phải điều trị mất bao nhiêu thời gian và tốn kém thế nào thì cũng phải chữa chạy cho khỏi bệnh”. - bà B. ngậm ngùi nói.
 Tình trạng ngập lụt có thể gây phát tán vi khuẩn Burkholderia. |
TS.BS. Phạm Thanh Thủy, Phó chủ nhiệm Khoa Truyền nhiễm - Bệnh viện Bạch Mai cho biết, bệnh Melioidosis hay còn được gọi theo tên nhà khoa học đầu tiên phát hiện ra loại vi khuẩn này là bệnh Whitmore, là một bệnh nhiễm khuẩn hiếm gặp, được BS. Whitmore phát hiện lần đầu vào những năm đầu của thế kỷ 20, ở Myanma. Còn ở Việt Nam, một trong những ca Whitmore đầu tiên được GS.Nguyễn Xuân Nguyên phát hiện trên một bệnh nhân có áp-xe ở mắt. Loại vi khuẩn này có ở đất, đặc biệt là ở vùng đất bùn bẩn, ô nhiễm. Vi khuẩn thâm nhập vào cơ thể qua da bị trầy xước tiếp xúc trực tiếp với nước hay đất nhiễm khuẩn; hít phải bùn nước có chứa loại vi khuẩn này. Khi vi khuẩn Burkholderia pseudomallei đã thâm nhập cơ thể người, chúng có thể gây bệnh ngay hoặc “nằm yên” đến vài chục năm, chờ khi cơ thể người suy yếu là lúc thuận lợi để vi khuẩn gây bệnh, do đó bệnh thường gặp ở những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch, bệnh nhân đái tháo đường, suy thận...
Mỗi năm, Khoa Truyền nhiễm - Bệnh viện Bạch Mai gặp khoảng chục trường hợp mắc bệnh Melioidosis với biểu hiện lâm sàng khá phức tạp. Khi mắc căn bệnh này, triệu chứng phổ biến nhất xuất phát từ nhiễm khuẩn phổi, có thể diễn tiến từ nhẹ đến viêm phế quản, phổi nặng; cũng có thể biểu hiện khu trú bằng các ổ nhiễm khuẩn trên da. Bệnh nhân thường có biểu hiện cấp tính như sốt cao, nhức đầu, chán ăn, ho, đau ngực và đau nhức các cơ bắp. Khi diễn biến nặng có thể gây nhiễm khuẩn máu, do đó nguy cơ tử vong cao. Khi điều trị, bệnh nhân cần được điều trị kéo dài, phải dùng kháng sinh tiêm liều cao 2 tháng, sau đó tiếp tục dùng kháng sinh ít nhất 6 tháng tiếp theo. Điều nguy hiểm là bệnh tuy đã được điều trị nhưng lại dễ tái phát, do đó sức khỏe của bệnh nhân rất dễ suy kiệt do bệnh tái đi tái lại hoặc do điều trị không đúng phác đồ. Ngoài ra, việc điều trị bệnh phải mất nhiều thời gian và vô cùng tốn kém nên có không ít bệnh nhân không có đủ khả năng để theo điều trị. Đó là những nguyên nhân gây nên tử vong ở bệnh nhân nhiễm phải loại vi khuẩn nguy hiểm này. Hiện nay chưa có vaccin phòng bệnh nhưng bệnh Melioidosis có thể điều trị được bằng kháng sinh nếu phát hiện sớm.
Theo Trung tâm phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh Mỹ thì vi khuẩn Burkholderia pseudomallei phổ biến tại khu vực Đông Nam Á và phía Bắc Australia. Bệnh phổ biến trong khu vực Việt Nam, Myanma và Malaysia. Vi khuẩn Burkholderia pseudomallei còn được Chính phủ Mỹ liệt vào danh sách vũ khí sinh học tiềm năng và còn nguy hiểm hơn virus SARS bởi tỷ lệ tử vong của bệnh cao gấp 3 lần tỷ lệ tử vong gây ra bởi SARS. Bệnh có thể nhiễm khuẩn từ da vào máu gây nhiễm khuẩn huyết hoặc diễn tiến thành một hình thái Melioidosis mạn gây thương tổn đến tim, động mạch chủ bụng, não, gan, thận, khớp và mắt... Đặc biệt là các loài động vật cừu, dê, ngựa, lợn, trâu bò, chó và mèo có thể nhiễm vi khuẩn Burkholderia pseudomallei và truyền căn bệnh tương tự sang con người. - Năm 2004, có tới 24/79 bệnh nhân nhiễm vi khuẩn Burkholderia pseudomallei tại Singapore tử vong. Số ca tử vong nhiều buộc Bộ Y tế Singapore phải tiến hành điều tra làm rõ liệu bệnh này có phải được gây ra một cách có chủ định hay không. Kết luận của các nhà điều tra là không có dấu hiệu cho thấy vi khuẩn Burkholderia pseudomallei đã từng được tạo ra bởi con người. - Từ ngày 11/7 - 1/8 năm 2005, tại Đài Loan có 19 ca mắc bệnh, trong đó 7 người thiệt mạng do viêm phổi và nhiễm khuẩn máu. Trong khi nguyên nhân gây ra đợt bộc phát chưa được xác định, cơ quan y tế Đài Loan cho rằng ,cơn bão Hải Đường gây ngập lụt ở Đài Loan tháng trước đó có thể đã giúp đưa vi khuẩn nằm sâu trong đất lên bề mặt và phát tán bệnh. |
Thu Hà