Dám đứng dậy chống cường hào, địa chủ
Theo chân ông Nguyễn Văn Sơn (cháu nội liệt sỹ Nguyễn Chưng) về thôn Kim Đông, nơi dòng họ Nguyễn xây dựng Bia tưởng niệm 3 Bà Mẹ Việt Nam anh hùng và 12 liệt sỹ, chúng tôi như được sống ở những ngày tháng 4 lịch sử.
Bia tưởng niệm 12 liệt sỹ và 3 Mẹ Việt Nam anh hùng trong gia tộc tại thôn Kim Đông, xã Phước Hòa, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định
Liệt sỹ Nguyễn Chưng (SN 1889, tại thôn Kim Đông, xã Phước Hòa), một vùng quê miền sông nước “chín áo một quần”, đất đai canh tác chẳng có là bao. Thời phong kiến – thực dân, phần lớn đất đai nằm trong tay một số địa chủ, chức sắc ở địa phương. Đất canh tác ít, cuộc sống nhân dân thiếu thốn, đói khổ. Chưa hết, lấy lý do đắp đê phục vụ dân sinh, bọn địa chủ, cường hào đã lấy 60 mẫu ruộng của dân. Thế nhưng, đê không thấy đắp, chỉ thấy đất của dân bị chúng chiếm đoạt làm của riêng lại đẩy người dân vào bần cùng của sự đói khổ.
Ngày đấy, ông Nguyễn Chưng chỉ là một nông dân nhưng sớm giác ngộ chân lý cách mạng, ông Chưng đứng ra tập hợp quần chúng nhân dân ở Kim Đông đứng dậy đấu tranh chống lại bọn cường hào, địa chủ đòi lại đất. Cuộc đấu tranh không cân sức chẳng khác nào “lấy trứng chọi đá”, thế nên nhanh chóng bị dập tắt. Lấy cớ đó, chúng vu khống, tìm cách bắt ông và một số người trong gia đình ông. Sau đó, ông Chưng cùng anh trai bị kết án 6 tháng tù giam, 2 người con trai ông Chưng bị kết án 3 tháng tù giam.
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, ruộng đất trong tay bọn địa chủ, cường hào được chia đều cho dân nghèo. Người dân Kim Đông giành lại quyền làm chủ cuộc sống và được đóng góp vào sự nghiệp kháng chiến cứu quốc do đảng ta khởi xướng. Thời kỳ này, ông Chưng đứng ra thành lập công đoàn, tổ chức hội nông dân hướng người dân địa phương đi theo hướng canh tác tập thể. Ông còn phụ trách công trình thủy lợi, vận động nhân dân xây dựng đê điều, đập giữ nước để dẫn nước về cung ứng cho sản xuất đời sống người dân khá hơn.
Đến thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, ông Chưng bám trụ tại địa phương hoạt động bí mật như: treo cờ cách mạng; rải truyền đơn tuyên truyền; làm liên lạc viên; cung cấp lương thực, thực phẩm, thuốc men cho bộ đội và nuôi giấu cán bộ hoạt động cách mạng, trong đó có những cán bộ chủ chốt của tỉnh Bình Định.
Ông Nguyễn Văn Huyến (84 tuổi, con trai út liệt sỹ Nguyễn Chưng) xem tấm ảnh mấy anh em tập kết ra Bắc và cuốn sổ vàng của gia tộc.
Tinh thần đấu tranh cách mạng kiên cường, bất khuất của ông Nguyễn Chưng chẳng khác nào “cái gai trong mắt” kẻ địch, chúng luôn tìm cách nhổ cái gai ấy. Thế nhưng, bên cạnh ông còn có sự đoàn kết bảo vệ của nhân dân nên chúng không thể thực hiện được ý đồ. Ngày 28/3/1966, trong một cuộc càn quét của Mỹ ngụy, ông cùng nhân dân thôn Kim Đông đấu tranh trực diện với kẻ địch và ông đã anh dũng hy sinh. Ông Nguyễn Chưng được Nhà nước truy tặng danh hiệu liệt sỹ vào ngày 24/12/2001. Sự hy sinh ấy trở thành một tấm gương sáng thể hiện tinh thần bất khuất, kiên cường để lớp lớp con cháu ông noi theo.
Một gia đình cách mạng - một dòng họ hiếu học
Liệt sỹ Nguyễn Chưng có 8 người con, 7 trai 1 gái. Dù cuộc sống lúc đó khốn khó nhưng vợ chồng ông luôn lam lũ làm ăn, kiếm tiền nuôi các con ăn học đến nơi đến chốn. Ông cũng luôn giáo dục các con cháu về tình yêu quê hương, đất nước, lòng căm thù giặc. Hầu hết, các con cháu ông Chưng đều tham gia cách mạng từ rất sớm. Trong số 7 người con trai của ông Chưng có 6 người tập kết ra Bắc sau đó về Nam trực tiếp cầm súng ra chiến trường, duy nhất 1 người là cán bộ bám trụ lại hoạt động cách mạng ở địa phương.
Liệt sỹ Nguyễn Chưng người dám đứng dậy tập chung nhân dân đấu tranh chống bọn cường hào, địa chủ đòi ruộng đất cho dân
Qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, gia đình liệt sỹ Nguyễn Chưng có 12 liệt sỹ hy sinh vì độc lập dân tộc. Đó là liệt sỹ Nguyễn Chưng và 2 người con trai, 1 người con dâu và 8 người cháu nội. Có 3 mẹ được Nhà nước phong tặng danh hiệu Mẹ Việt Nam anh hùng gồm: Mẹ Lê Thị Mười (vợ liệt sỹ Nguyễn Chưng); mẹ Trần Thị Lưỡng, con dâu của liệt sỹ Chưng, bản thân mẹ cũng là liệt sỹ và có 2 con là liệt sỹ và mẹ Huỳnh Thị Thử, cũng con dâu của liệt sỹ Chưng có chồng và 2 con đều là liệt sỹ.
Ngoài ra, còn nhiều con cháu khác của liệt sỹ Nguyễn Chưng đã cống hiến một phần xương máu cho Tổ quốc, đang hưởng chế độ thương binh, bệnh binh, nhiều người được Nhà nước tặng huy hiệu 50 năm tuổi Đảng. Khi đất nước thống nhất, tiếp tục phát huy truyền thống cách mạng vẻ vang của quê hương, con cháu trong gia đình liệt sỹ Nguyễn Chưng cũng giữ nhiều trọng trách trong các cơ quan của Đảng, Nhà nước.
Không chỉ có truyền thống cách mạng, dòng tộc Nguyễn Chưng còn là dòng họ hiếu học
Không chỉ có truyền thống cách mạng, các con, cháu, chắt của liệt sỹ Nguyễn Chưng đều học hành thành đạt, người được học thấp nhất cũng đạt trình độ cao đẳng. Đặc biệt, có người chắt là Nguyễn Duy Minh (34 tuổi) đã tốt nghiệp Tiến sĩ tại Học viện Khoa học ứng dụng Quốc gia Lyon (Pháp) vào tháng 3/2012, hiện đang công tác tại Pháp. Với tinh thần hiếu học đó, UBND xã Phước Hòa đã công nhận “Dòng họ hiếu học” cho nhánh họ Nguyễn tại thôn Kim Đông, xã Phước Hòa.
Năm 2011, để tưởng nhớ sự hy sinh xương máu của các bậc tiền nhân cũng như công sinh thành dưỡng dục con cháu nên người. Con cháu trong gia tộc Nguyễn đã đóng góp tiền của lập Bia tưởng niệm 12 liệt sỹ và 3 Mẹ Việt Nam anh hùng trong gia tộc Nguyễn Chưng tại thôn Kim Đông. “Hàng năm, con cháu tròng dòng tộc dù bận công tác, làm ăn xa ở đâu đều về tề tựu, ôn lại truyền thống cách mạng của cha ông để con cháu noi theo”, ông Nguyễn Văn Huyến (84 tuổi, con trai út liệt sỹ Nguyễn Chưng), hiện sống tại TP Quy Nhơn, tự hào.
Dòng tộc họ Nguyễn xây cầu dân sinh tại thôn Kim Đông, lấy tên thường gọi của liệt sỹ Nguyễn Chưng (ông Tường) đặt tên cho cây cầu
Chủ tịch UBND xã Phước Hòa Nguyễn Văn Nhâm, cho biết: “Gia tộc liệt sỹ Nguyễn Chưng không chỉ giàu truyền thống cách mạng mà còn là dòng họ hiếu học tại địa phương. Ngoài ra, gia tộc liệt sỹ Nguyễn Chưng còn đóng góp nhiều công trình phúc lợi cho địa phương như: Hỗ trợ kinh phí đầu tư xây dựng đường giao thông nông thôn liên xóm; xây dựng cây cầu ở thôn Kim Đông. Đặc biệt, con trai út của liệt sỹ Nguyễn Chưng là ông Nguyễn Văn Huyến đã trích tiền 60 năm tuổi Đảng của mình tặng cho Hội Khuyến học xã và tặng 5 chiếc xe đạp cho các cháu nhà nghèo học giỏi trong thôn. Hàng năm, gia tộc Nguyễn luôn duy trì trao học bổng cho con cháu trong dòng họ và học sinh nghèo học giỏi ở Kim Đông”.
Doãn Công
