Nhà thơ Trần Đăng Khoa: - Bà vẫn còn nhớ đến lời hứa của Tổng thầu Trung Quốc à? Tôi và rất nhiều người dân Hà Nội thì đã quên họ và quên cả cái con đường sắt trên cao ấy từ rất lâu rồi, mặc dù hàng ngày, đi trên những tuyến phố có sự hiện hình của nó vẫn thấy ngổn ngang một sự ngang trái vô cùng bẩn mắt. Đường phố vốn đã chật hẹp giờ lại còn phải thu hẹp thêm nữa bởi con “mãng xà vương” to uỳnh to oàng rất nhức mắt này. Mà cả tuyến đường chỉ có 13 cây số, lại đi về phía Hà Đông, cũng không phải tuyến giao thông chính mà làm lây nhây hơn chục năm rồi vẫn chưa xong được. Giá đầu tư đội lên, cao đến ngất trời. Ngay từ đầu năm 2018, Bộ Tài chính đã có văn bản gửi Bộ Giao thông Vận tải và Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam thông báo về việc trả nợ kỳ hạn ngày 21/1/2018 và phí cam kết cho khoản vay tín dụng người mua ưu đãi 250 triệu USD của Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc (China EximBank) cho dự án đường sắt tuyến Cát Linh - Hà Đông. Đáng lưu ý, trong văn bản đính kèm là lịch trả tiền vay vốn 250 triệu USD bổ sung làm đường sắt Cát Linh - Hà Đông của China EximBank. Theo đó, Việt Nam có 9 năm để trả nợ cho China EximBank bắt đầu từ tháng 1/2016 đến 15/11/2025. Đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã trả nợ được hai năm. Còn 7 năm nữa để hoàn tất việc trả nợ gốc lẫn lãi. Mỗi một năm, kỳ hạn trả nợ chia làm hai lần, vào 21/1 đầu năm và 21/7 giữa năm. Số tiền phải trả mỗi kỳ là 14,4 triệu USD, tương đương với 325 tỷ đồng. Như vậy, trung bình một năm, Việt Nam nợ cho Trung Quốc khoảng 650 tỷ đồng vốn vay để làm đường sắt trên cao Cát Linh - Hà Đông. Tuy nhiên, số tiền trả nợ trên chỉ là trả cho vốn vay bổ sung 250 triệu USD. Thực tế trước đó, Việt Nam còn một khoản vay Trung Quốc làm đường sắt Cát Linh - Hà Đông là 419 triệu USD. Cũng trong văn bản này, Bộ Tài chính cho hay, sẽ thực hiện thanh toán đúng hạn cho China Eximbank gốc đến hạn, lãi và phí cam kết đến hạn phải trả ngày 21/1/2018 đối với khoản tín dụng ưu đãi giá trị 250 triệu USD cho dự án, trong đó, phần cho vay lại chi tiết như sau: Dư nợ là 38,56 triệu USD. Phải trả kỳ 21/1/2018 cộng cả gốc và lãi phải trả là hơn 2,99 triệu USD (tương đương 67,8 tỷ đồng), trong đó lãi vay là hơn 580 nghìn USD, gốc là 2,4 triệu USD. Còn phí cam kết tạm tính đối với phần vốn cho vay lại đã thực hiện rút trong kỳ là 229,5 nghìn USD (5,2 tỷ đồng).
Bộ Tài chính cho biết, dự án đã hoàn thành rút vốn từ hiệp định trong tháng 12/2017. Tổng số vốn vay đã rút theo cơ chế cho vay lại theo đề nghị rút vốn chi tiết từng lần của Bộ Giao thông Vận tải (Ban Quản lý dự án đường sắt) là hơn 43,3 triệu USD. Phí cam kết đối với phần vốn vay lại của Hiệp định là 657,7 nghìn USD. Bộ Tài chính đề nghị BIDV đối chiếu lại số tiền phải trả (gốc, lãi vay, phí cam kết) của phần cho vay lại, thu từ Ban Quản lý dự án Đường sắt và chuyển trả vào tài khoản của Quỹ tích luỹ trả nợ. Có lẽ chưa có công trình nào làm chưa xong, chưa đưa vào khai thác, nghĩa là chưa thu lại được một đồng nào từ công trình mà đã phải trả số tiền vay hàng năm cao chất ngất, cao đến ngập đầu. Mà toàn tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông nào có đáng là bao, bởi nó chỉ dài có 13,05km trên cao. Tổng mức đầu tư ban đầu của dự án từ 552 triệu USD (tương đương 8.770 tỷ đồng) đến nay đã tăng lên 891,92 triệu USD (tương đương 18.792 tỷ đồng), sau 2 năm chậm tiến độ dự án đã bị đội giá thêm 339,1 triệu USD (tương đương 7.000 tỷ đồng, lại tăng thêm 40% nữa). Do chậm giải ngân nên dự án liên tục bị hoãn. Theo kế hoạch, trong tháng 1/2018, Bộ Giao thông Vận tải sẽ báo cáo tình hình triển khai dự án với Chính phủ để chốt tiến độ. Và theo tiến độ của Tổng thầu Trung Quốc, đầu tháng 9/2018 sẽ chạy thử toàn bộ 13 đoàn tàu trên toàn tuyến. Sau khi vận hành thử từ 3 đến 6 tháng, dự án sẽ khai thác thương mại. Và đúng như bà nói sau 3 lần sai hẹn, Tổng thầu Trung Quốc lại hứa đến đầu năm 2018 sẽ vận hành thử tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông. Thế nhưng, tháng 12/2017, Tổng thầu bất ngờ đề nghị xin lùi đến tháng 11/2018. Bây giờ sắp hết tháng 11 rồi mà vẫn chẳng thấy có gì hơn.
Tuyến đường sắt Hà Đông - Cát Linh chưa biết đến bao giờ mới được vận hành mà đã quá... lỗi thời. Bởi đấy là công nghệ từ đầu những năm... 60 của thế kỷ trước. Quá lạc hậu mà chi phí lại đắt đến phi lý không thể tưởng tượng được.
- Việc tiếp theo có lẽ lại xin lùi tiếp tiến độ và tiếp tục tăng thêm vốn nữa.
Nhà thơ Trần Đăng Khoa:
- Còn tăng đến đâu nữa? Đừng ném tiền của dân ra gió. Tiền dân đâu phải là vỏ hến. Tôi cũng như rất nhiều người dân cả nước thiết tha mong Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng vào cuộc, cho tổng thanh tra ngay công trình này. Người dân cũng muốn biết ai là người ký cho làm dự án công trình rất tai tiếng này. Họ được nhà thầu Trung Quốc chi cho bao nhiêu mà làm khổ dân hại nước đến như vậy?
- Dự án nhức nhối cả nước Thủ Thiêm, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã đề nghị kỷ luật ông Tất Thành Cang. Rồi sau ông Tất Thành Cang là những ai nữa? Chả lẽ ông Lê Thanh Hải không phải chịu trách nhiệm gì sao? Người dân đã phẫn nộ gào khóc, ném dép rồi réo tên ông ra rồi trong cuộc tiếp xúc cử tri của Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân. Đại án AVG đang chuẩn bị đưa ra xét xử. Cựu Tổng Giám đốc Mobiphone cũng đã bị bắt. Rồi sau Tổng Giám đốc Mobiphone là những con voi, con hổ nào nữa? Công lý đang thực thi...
Nhà thơ Trần Đăng Khoa: - Tôi tin mọi trắng đen rồi sẽ rõ ràng. Rất may là chúng ta còn có Tổng Bí Thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và những cộng sự. Những kẻ đục khoét, tham nhũng của dân rồi sẽ phải đền tội. Nhiều dự án tốn kém mà không hiệu quả cũng cần phải xem xét một cách minh bạch. Tuyến đường sắt trên cao Cát Linh - Hà Đông là một ví dụ. Đây là sai lầm nghiêm trọng cần phải thông tin minh bạch cho dân rõ. Tôi không hiểu sao người ta lại nhắm mắt cho làm tuyến đường này. Ở nhiều nước cũng có đường sắt trên cao nhưng có nước nào như thế này đâu? Tôi qua Singapore. Đường sắt trên cao của họ, hai chiều, tàu chạy với tốc độ lớn, nhưng tàu chạy qua rồi, chẳng thấy đường đâu cả. Hóa ra con tàu treo trên một thanh ray. Chỉ một thanh ray thôi. Không ảnh hưởng đến môi trường và cảnh quan đường phố. 13 cây số đường sắt Hà Đông - Cát Linh không biết đến đời mục thất nào mới được vận hành mà đã quá lỗi thời rồi. Bởi đấy là công nghệ từ đầu những năm... 60 của thế kỷ trước. Quá lạc hậu mà chi phí lại quá đắt. Đắt đến phi lý không thể tưởng tượng được. Theo tính toán của giới chuyên môn ở một tờ báo điện tử chính thống của chúng ta, tôi nói báo chính thống chứ không phải mạng xã hội, nếu tàu đi vào vận hành, chạy suốt 24/24 tiếng một ngày (đấy là giả định, là điều trong mơ) và chuyến tàu nào cũng đầy chật người (đây cũng lại là chuyện trong mơ nữa) giá mỗi vé 35.000 đồng một người, cao gấp 5 lần vé xe buýt (vé xe buýt hiện 7.000 đồng. Tôi tin người dân sẽ đi xe buýt chứ không chọn tàu điện với giá như thế. Trừ đi lần đầu để xem vì tò mò) dù có giả định như trong mơ ấy thì tổng thu vé phải hơn... một ngàn năm nữa mới hòa được vốn mà chúng ta đã bỏ ra để làm tuyến đường sắt trên cao này. Đấy là số vốn chỉ tính đến tháng 1/2018. Từ đó đến nay còn đội lên đến bao nhiêu nữa? Quả là những con số đáng phải giật mình đối với bất cứ ai còn có một chút lương tri. Vì thế, theo tôi, nếu đến hết tháng 11 này, theo đúng lời hứa của nhà thầu Trung Quốc, nếu tuyến đường sắt này vẫn chưa vận hành được thì tốt nhất là nên dừng lại. Không đầu tư thêm nữa. Và thay cho việc rót tiền thêm vào một công trình độc hại, hãy cho thanh tra ngay toàn bộ dự án này, và lôi những kẻ bày trò nhằm khoét tiền dân này ra để trị tội.
- Cảm ơn những ý kiến rất thẳng thắn của ông...