Tầm nhìn chung về FOIP
“Cả hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về nhiều vấn đề, trong đó có tầm quan trọng của việc theo đuổi tầm nhìn chung về một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở (FOIP). Tokyo và Washington trong thời gian tới sẽ củng cố liên minh Mỹ - Nhật và tăng cường hợp tác xây dựng nền kinh tế toàn cầu” - thông cáo của Nhà Trắng nêu rõ.
Còn Thủ tướng Nhật Suga chia sẻ: “Tôi khẳng định với ông Trump rằng liên minh Mỹ - Nhật sẽ tiếp tục là nền tảng quan trọng của hòa bình và ổn định tại khu vực. Ông ấy cho biết muốn tôi gọi cho ông ấy bất cứ lúc nào trong tuần nếu xảy ra chuyện gì”. Tờ Japan Today (Nhật Bản) đưa tin rằng Cố vấn An ninh quốc gia Nhật Shigeru Kitamura dự kiến sẽ tới Washington vào tuần tới để hội đàm trực tiếp với người đồng cấp Mỹ Robert O’Brien.
Được biết, kể từ khi cựu Thủ tướng Shinzo Abe tuyên bố từ chức vào ngày 28/8, nhiều người đã thảo luận về việc chính sách đối ngoại của Nhật Bản sẽ thế nào, liệu có theo đuổi tầm nhìn FOIP do chính quyền Abe thúc đẩy hay không. Và việc ông Suga chính thức nhậm chức Thủ tướng Nhật hôm 16/9 với cam kết tiếp tục theo đuổi chủ trương của người tiền nhiệm Shinzo Abe mang ý nghĩa quan trọng, đặc biệt là vào thời điểm các nước trong khu vực ngày càng lo ngại về tầm ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Trung Quốc ở đây.
Hiện chưa rõ khi nào nội các mới của Nhật sẽ công bố tài liệu Chiến lược An ninh Quốc gia mới. Tuy nhiên, dựa vào các phát ngôn của ông Suga khi điện đàm với ông Trump thì FOIP nhiều khả năng sẽ có vị thế sẽ nổi bật trong chiến lược an ninh mới. Ngoài Mỹ, các cường quốc khác trong khu vực như Australia và Ấn Độ cũng hoan nghênh tầm nhìn FOIP và đồng ý hợp tác để hiện thực hóa nó.
Cả chính quyền Mỹ và Nhật Bản đều nhất trí tiếp tục theo đuổi tầm nhìn Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, rộng mở.
Việc phải làm
Theo các chuyên gia chính trị, có nhiều lý do để chính quyền ông Suga sẽ theo đuổi thực hiện các hoạt động chính sách đối ngoại của Abe, đại diện bởi FOIP. Trước hết, ông Suga từng là Chánh văn phòng nội các của ông Abe, làm việc trong giới nội bộ của Chính phủ Abe đủ lâu để nắm rõ tinh thần của chính quyền tiền nhiệm. Một trong những thành tựu to lớn của chính quyền Abe chính là khiến chính quyền Trump nhận ra tầm quan trọng của FOIP. Người Mỹ thậm chí đã áp dụng nó như là chiến lược khu vực của Mỹ. Vì vậy, với việc Mỹ và các nước khác tiếp tục tán thành tầm nhìn FOIP và ông Suga coi liên minh Mỹ - Nhật Bản là ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của Nhật Bản thì không có lý do gì để Nhật Bản quay lại.
Bên cạnh đó, tầm nhìn FOIP ngày càng được thể chế hóa trong bộ máy chính sách đối ngoại của Nhật Bản. Ví dụ, Hướng dẫn Chương trình Quốc phòng Quốc gia của Nhật Bản cho năm tài chính 2019 cũng nhấn mạnh rằng: “Phù hợp với tầm nhìn của FOIP, Nhật Bản sẽ thúc đẩy chiến lược hợp tác an ninh nhiều mặt và nhiều lớp, có tính đến các đặc điểm và tình hình trong mỗi khu vực và quốc gia”.
Đáng lưu ý hơn, tầm nhìn FOIP của Nhật Bản đã dần phát triển trong những thập kỷ qua bằng cách phản ánh thực tế địa chiến lược đang thay đổi trong khu vực. Chẳng hạn, trọng tâm chiến lược của Nhật Bản đối với cả Australia và Ấn Độ bắt đầu ngay từ những năm 2000 khi sự hiện diện trong khu vực của Trung Quốc tăng nhanh. Nhật Bản cũng hỗ trợ kết nối khu vực và phát triển cơ sở hạ tầng tốt trước khi bắt đầu chính quyền Abe thứ hai. Theo nghĩa này, FOIP - cho dù là chiến lược hay tầm nhìn - là một liên kết toàn diện với các chính sách khu vực hiện có của Nhật Bản.
Do vậy, chính quyền mới của Suga và có lẽ cả những người kế nhiệm ông sẽ tiếp tục thúc đẩy FOIP như tầm nhìn của Nhật Bản về một trật tự khu vực ổn định.