Biểu hiện của chứng bệnh này hay rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, đại tiện lúc lỏng, lúc són, bụng đầy chậm tiêu, chán ăn, do vị hư. Bệnh này nên chọn món ăn có tác dụng ôn bổ tỳ vị hóa thấp điều hòa tràng vị. Dưới đây là món ăn ngon bài thuốc quý chữa bệnh:
Thịt gà hầm lá ngải: thịt gà lông vàng, lá ngải cứu, đậu xanh, hành, ngò gia vị vừa đủ nấu cháo ăn tuần vài lần. Thịt gà có vị ngọt, tính ấm, tác dụng ôn bổ, điều hòa tỳ vị, bổ khí dưỡng huyết chữa chứng rối loạn tiêu hóa… Ngải cứu: ôn trung tán hàn, ích tỳ vị hóa thấp... Đậu xanh bổ tỳ vị, trừ phiền, giải phiền nhiệt, hạ khí, lợi ngũ tạng, giảm bớt tính ấm của thịt gà, lá ngải… Thịt gà hầm lá ngải là món ăn bài thuốc phối ngũ rất khoa học không chỉ bổ dưỡng mà phòng trị chứng tỳ hư tiêu chảy rất hiệu quả.
Cháo thịt dê: thịt dê, dạ dày dê, đậu xanh, gạo tẻ, gừng, hành, tiêu gia vị vừa đủ nấu cháo ăn. Thịt dê, dạ dày dê tác dụng ấm trung tiêu, bổ hư, kiện kỳ, ích vị, chữa các chứng tỳ vị hư hàn. Đậu xanh: bổ tỳ, thanh nhiệt, giải chất độc, trừ phiền nhiệt, lợi ngũ tạng. Gạo tẻ: ích khí bổ tỳ, hòa vị, chỉ tả, lỵ. Gừng, hành kiện tỳ khai vị hòa dược. Cháo thịt dê là những vị bổ ích tỳ vị trừ hàn thấp dùng rất tốt cho những người hay bị tiêu chảy, buồi ói, đau bụng rối loạn tiêu hóa.
Canh bao tử hạt sen: bao tử heo, hạt sen, gừng, hành, tiêu gia vị hầm ăn. Dạ dày lợn (trư đỗ): bổ tỳ vị chữa đau dạ dày do lạnh. Hạt sen: bổ tỳ, dưỡng tâm, ích thận, chữa rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy kéo dài, kiết lỵ. Gừng, hành kiện tỳ khai vị kích thích tiêu hóa. Canh bao tử hạt sen là món ngon bài thuốc quý phòng trị tiêu chảy hiệu quả.
Canh bao tử hạt sen
Lẩu chim bồ câu: thịt chim bồ câu, nấm hương, nấm mỡ, cải cúc, hành ngò tiêu gia vị hầm ăn. Chim bồ câu: ích ngũ tạng, bổ khí huyết, trợ tỳ dương.Rau tần ô: kiện tỳ vị, tiêu đàm, giáng hỏa. Nấm hương bổ tỳ, ích khí, dưỡng huyết lợi ngũ tạng. Nấm rơm: tiêu thực, trừ thấp nhiệt giảm cholesterol. Hành, ngò khai vị giúp ăn ngon. Lẩu chim bồ câu vừa là món ngon bổ dưỡng bài thuốc hay chữa tiêu chảy ăn kém.
Ếch om chuối: thịt ếch, đậu phụ, chuối sứ, nghệ, tía tô, lá lốt gia vị vừa đủ hầm ăn. Thịt ếch: bổ tỳ ích vị, thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu. Chuối: bổ tỳ vị chữa chứng rối loạn tiêu hóa tiêu chảy. Đậu phụ: tư âm, bổ huyết, thanh nhiệt, hóa đàm. Lá lốt: tía tô, nghệ, có vị cay ấm tác dụng khử hàn, trừ thấp, kiện tỳ, khai vị giúp ăn ngon. Ếch om chuối là món ngon hấp dẫn vừa bổ dưỡng vừa chữa chứng tỳ vị hư tiết tả.
Chè đậu đỏ hạt sen: đậu đỏ, hạt sen, táo đỏ, củ sen, gạo đỏ, đường cát gia vị vừa đủ nấu chè ăn. Hạt sen, củ sen, bổ tỳ, dưỡng tâm, ích thận, chữa tỳ vị hư, tiêu chảy kiết lỵ, kéo dài. Đậu đỏ: thanh nhiệt, giải độc, bổ tỳ vị, lợi tiểu, tiêu phù. Táo đỏ: bổ tỳ vị nhuận phế, chữa rối loạn tiêu hóa, ăn ngủ kém. Gạo đỏ: bổ tỳ, hòa vị, chỉ tả, lỵ. Đường phèn: bổ trung ích khí, hòa vị nhuận phế. Chè đậu đỏ hạt sen đều là vị có tác dụng bổ ích tỳ vị được phối ngũ thành bài thuốc bổ dưỡng phòng trị tiêu chảy rất hiệu quả.
Cá diếc kho sung: cá diếc, trái sung gần chín, nấm hương, mắm muối kho ăn. Cá diếc: kiện tỳ, lợi khí, khai vị, chữa ăn kém, mệt mỏi, tả lỵ. Quả sung: ích tỳ vị, chữa chứng lạnh bụng tiêu chảy. Nấm hương bổ tỳ, ích khí, dưỡng huyết lợi ngũ tạng. Cá diếc kho sung là món dễ chế biến dùng rất tốt cho người tỳ vị hư mà rối loạn tiêu hóa.
Sinh tố trái cây: táo, ổi chín, sapôchê, liều bằng nhau xay ép nước uống, hoặc làm salat ăn. Táo: bổ tỳ vị, nhuận phế, chữa rối loạn tiêu hóa, ăn ngủ kém. Quả sapôchê giàu vitamin, còn chứa chất tannin vai trò kháng vi khuẩn virút. Ổi chín tác dụng thu liễm kiện vị cố tràng, dùng trị chứng tiêu chảy, tiêu khát. Đây là món trái cây thơm ngon bổ rất thích hợp người tỳ vị hư hàn hay tiêu chảy.
Ngoài ra, tăng cường ăn các món chế biến khác có vị như: khoai tây, giá đậu, mơ lông, rau mùi, thì là, rau răm, các loại rau thơm, rau gia vị như: gừng, nghệ, hành, kiệu, tiêu, tỏi…; trái cây như: táo, quít, nhãn na, sầu riêng, lựu, mía…; chất đạm như: dạ dày heo, bò, dê… gà, chim cút…; cá: cá trắm, lóc, mực…; đậu ván, đậu đũa, đậu ve. Đây đều là thực phẩm tỳ vị dễ hấp thu dùng thích hợp rối loạn tiêu hóa, tỳ vị hư.
Phòng trị tiêu chảy do tỳ vị hư hàn nên kiêng thực phẩm: cam, cà, nước dừa, nước lạnh và các loại rau củ quả có vị chua quá, đắng quá thuộc âm tính.
Lương y MINH PHÚC
