Mùa hè thời tiết nóng nực, nhiều mồ hôi làm cho năng lượng bị tiêu hao, khả năng tiêu hóa và hứng thú ăn uống của con người thường giảm. Vì vậy ăn uống như thế nào để vừa đảm bảo đủ dinh dưỡng lại có tác dụng thanh nhiệt là rất cần thiết. Xin giới thiệu 3 món canh bổ dưỡng nâng cao sức khỏe trong ngày hè.
Canh cát căn đại táo trư nhục
Cát căn (củ sắn dây) 500g, đại táo 4 quả, trư nhục (thịt thăn lợn) 150g, xương ống chân lợn 150g, nước và gia vị vừa đủ. Cát căn bỏ vỏ, rửa sạch, thái con chì; thịt thăn thái to bằng 1/3 bao diêm; xương ống đập vỡ; đại táo rửa sạch. Tất cả cho vào nồi, chế đủ nước hầm nhừ trong 2 giờ, chế thêm gia vị, dùng làm canh ăn.
Công dụng: Cát căn có công năng thanh nhiệt giải cơ, sinh tân chỉ khát, trừ phiền, nghiên cứu dược lý hiện đại cho thấy có tác dụng hạ nhiệt, giải độc, làm giãn mạch, hạ huyết áp, cải thiện vi tuần hoàn, phòng chống rối loạn nhịp tim, hạ mỡ máu và đường huyết, tăng lưu lượng tuần hoàn não, kháng ôxy hóa và ung thư. Đại táo bổ tỳ ích khí, dưỡng huyết an thần. Thịt lợn tư âm, nhuận táo, bổ huyết. Ba thứ phối hợp với nhau tạo nên công dụng thanh nhiệt trừ phiền, bổ khí dưỡng huyết. Loại canh này đặc biệt thích hợp với những người bị tăng huyết áp, đái tháo đường và có bệnh lý động mạch vành.
 Canh hến nấu bầu thanh nhiệt giải thử. |
Canh sa căn thuần điểu trư nhục
Sa căn (củ đậu) 500g, thuần điểu (chim cút) 500g, thịt lợn nạc 100g, một chút trần bì (vỏ quít), nước và gia vị vừa đủ. Sa căn bóc vỏ rửa sạch, thái con chì; chim cút làm sạch, để nguyên con; thịt lợn thái mỏng. Tất cả cho vào nồi, chế đủ nước, hầm nhỏ lửa chừng 2,5 giờ cho thật nhừ, chế thêm gia vị dùng làm canh ăn.
Công dụng: Chim cút còn gọi là am thuần, uyển thuần, vị ngọt tính bình, có công dụng bổ tỳ ích khí, thanh nhiệt trừ thấp, làm mạnh gân cốt. Y thư cổ Bản thảo cương mục nói thịt chim cút có thể “tư bổ ngũ tạng, ích trung tục khí, thực gân cốt, nại hàn thử, tiêu kết nhiệt” (bồi bổ ngũ tạng, có ích cho tỳ vị, làm mạnh khí và cứng gân cốt, tăng sức chịu đựng với nóng lạnh, tán ứ giải nhiệt). Người xưa coi chim cút là “nhân sâm động vật”. Củ đậu vị ngọt, tính mát, có công dụng thanh nhiệt, sinh tân dịch và làm hết khát. Món canh này có thể cho thêm một chút đậu đỏ và vài lát gừng tươi để tăng tác dụng thanh nhiệt trừ thấp và thêm phần hấp dẫn.
Canh hiện nhục việt qua:
Hiện nhục (hến) 1.000g, việt qua (quả bầu) 500g, thìa là, hành hoa, mỡ và gia vị vừa đủ. Hến ngâm nước gạo, rửa sạch, cho vào nồi với một bát con nước, đun sôi, thấy hến há miệng thì trút ra rổ, hứng lấy nước, gỡ thịt hến đem rửa sạch, để ráo; bầu gọt vỏ, rửa sạch, băm nhỏ theo chiều dọc quả, thái vát thành sợi, bỏ ruột; hành, thìa là rửa sạch, thái nhỏ, củ hành thái mỏng để riêng. Phi thơm hành mỡ, cho hến vào xào qua, nêm ít nước mắm xúc ra bát. Nước luộc hến bỏ cặn đun sôi cho bầu vào, đun sôi tiếp rồi đổ hến vào, chế thêm gia vị vừa đủ, dùng làm canh ăn nóng.
Công dụng: Hến vị ngọt mặn, tính lạnh có công dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi thấp, rất thích hợp cho những người bị mụn nhọt, lở loét ngoài da do nhiệt độc, tiểu tiện vàng đỏ, đái buốt, đái rắt, đái tháo đường. Trong thành phần hóa học của hến rất giàu kẽm nên có khả năng phòng chống u phì đại tiền liệt tuyến. Bầu vị ngọt, tính mát có công dụng giải nhiệt độc, lợi tiểu tiện, làm hết khát, rất thích hợp cho những người bị viêm đường tiết niệu, mụn nhọt do nhiệt độc, đái tháo đường. Tuy nhiên, nếu tỳ vị hư yếu, đại tiện lỏng loãng thì không nên ăn loại canh này.
ThS. Hoàng Khánh Toàn