Từ lâu, sứa biển đã trở thành món ăn khoái khẩu của rất nhiều người sành ăn. Không chỉ là món ăn ngon, sứa còn phòng chữa nhiều bệnh.
Bộ phận dùng làm thuốc là cả con sứa (hải triết); da sứa (hải triết bì). Sứa biển chứa nhiều protein, ít lipid, các chất khoáng P, Ca, Fe và các sinh tố B1, B2, Na; choline. Cứ 1.000g sứa có chứa 1.320mg iod. Theo Đông y, sứa vị mặn, tính bình; vào phế can thận. Sứa biển có tác dụng thanh nhiệt, hóa đàm, tiêu tích, nhuận tràng. Dùng cho các trường hợp ho suyễn nhiều đờm (hen suyễn, viêm khí phế quản, viêm họng); táo bón đầy bụng, phù nề, viêm sưng hạch, nhuyễn kiên (làm mềm khối cứng trong cơ thể). Lớp vỏ ngoài của hải triết gọi là hải triết bì vị mặn, tính bình, có tác dụng thanh nhiệt hóa đàm tiêu tích, khu phong trừ thấp. Dùng cho các trường hợp ho và lao tổn, hoạt huyết, tiêu u cục, táo bón, đau đầu, khí hư, viêm sưng khớp gối, viêm sưng hạch... Liều dùng hằng ngày 50 - 100g bằng nhiều cách chế biến như nấu, hầm, trộn ướp. Xin giới thiệu một số món ăn thuốc có sứa biển.
Canh sứa củ cải: sứa 120g, củ cải trắng 60g. Sứa rửa sạch nước mặn, thái lát; củ cải thái lát thêm gia vị nấu dạng canh súp. Dùng cho các trường hợp viêm khí phế quản mạn tính (tạng bệnh có liên quan với dị ứng miễn dịch...).
Có thể nấu canh sứa với cà rốt hay củ năn để chữa viêm phổi có mủ, ho có nhiều đờm.
Tuyết canh thang: sứa 50g, củ năn (mã thầy) 4 củ. Sứa rửa sạch nước mặn thái lát, củ năn gọt vỏ ngoài thêm gia vị nấu canh. Dùng cho các trường hợp đờm nhiệt âm hư, đại tiện táo bón. Có thể dùng cho trẻ em có các biểu hiện u cục dính kết ở bụng, viêm sưng hạch, táo bón.
Củ năn ngâm rượu hải triết tiêu bì: củ năn (mã thầy) to 100 củ, sứa 500g, vỏ hồ tiêu 120g, rượu 1.500ml. Ngâm sau 7 ngày. Mỗi sáng ăn 4 củ năn. Dùng cho trường hợp có sưng hạch, táo bón, đầy trướng bụng.
Nước sắc mã đề hải triết: sứa 50 - 100g, mã đề 100 - 150g, nấu sắc lấy nước cho uống. Dùng cho các trường hợp viêm khí phế quản, sốt nóng, đau sưng họng, ho khan, đờm đặc vàng dính, táo bón, bệnh tăng huyết áp.
Sứa xào năn sâm: sứa 50g, củ năn 50g, tây dương sâm 10g, gừng 5g, hành 10g, dầu 30g. Sứa thái miếng, củ năn gọt vỏ ngoài thái mỏng, gừng đập nát. Xào sứa, củ năn, tây dương sâm, sau đó cho gừng, hành, muối vừa đủ. 3 ngày ăn một lần. Trị ho có đờm, chữa tăng huyết áp.
Có thể muối sứa làm thực phẩm: sứa tươi cạo bỏ nhớt, rửa sạch, thái miếng, cho vào nước lá sung hay đinh lăng, mỏ vẹt đun sôi để nguội; muối 4 - 5 ngày, ăn cùng đậu phụ và rau thơm.
Kiêng kỵ: Người tỳ vị hư hàn kiêng dùng.
BS. Tiểu Lan
