Rau khởi còn có tên rau củ khởi, cây khủ khởi, rau khỉ. Cây được trồng phổ biến ở nước ta. Bà con thường dùng cây làm hàng rào, lá nấu canh ăn và làm thuốc chữa ho, sốt. Theo Đông y, rau kỷ vị ngọt, tính bình, tác dụng nhuận phổi, mát gan, mạnh thận, ích khí, sinh tinh, trợ dương, bổ hư lao, khỏe gân cốt, khử phong độc làm sáng mắt, lợi ruột, trị khô khát. Xin giới thiệu một số món ăn bài thuốc từ rau khởi:
Trị đái tháo đường do can âm hư tổn gây giảm thị lực, tâm phiền dễ giận, khó ngủ, nhiều mộng mỵ, khát nước, gầy yếu: cà rốt 60g thái vừa, thịt trai 100g, cho nước vừa đủ, nấu sôi để nhỏ lửa 1 giờ, cho thêm 60g rau khởi tươi nấu 10 phút, nêm gia vị vừa ăn.
 Cháo rau khởi. |
Hoặc: lá khởi tươi 100g, gạo nếp 50g, đường trắng vừa đủ. Lá câu kỷ đem rửa sạch, cho vào 300g nước, đun cạn còn lại 200g, vớt bỏ bã, cho gạo nếp, đường trắng vào, đổ thêm 300g nước nữa, đun thành cháo loãng. Ăn nóng vào buổi sáng và buổi tối. Dùng trong thời gian dài.
Tác dụng thanh can sáng mắt. Những người hay buồn phiền căng thẳng, chóng mặt mắt mờ, cholesteron máu cao, bệnh tim, tăng huyết áp, đái tháo đường, xơ cứng động mạch: lấy 100g rau khởi tươi non rửa sạch, cho vào nồi cháo gạo đã đun nhừ, đun sôi một lúc cho đường hoặc muối vào, ăn mùi vị rất thơm ngon. Nếu lá rau khởi hơi già thì đổ nước vào đun rồi chắt lấy nước, bỏ gạo tẻ vo sạch vào nấu cháo, ăn.
Bổ dưỡng cơ thể, phấn chấn tinh thần: rau khởi nấu với đậu và đậu phụ rán. Rau khởi rửa sạch, đổ nước vào đun rồi chắt lấy nước. Đậu 10g ngâm nước 4-5 tiếng sau đó cho vào cối giã nát, đổ vào nồi, cho vào 2 bát nước, đun cho đến khi mùi hăng đậu sống mất đi thì cho canh gà, đậu phụ rán thái miếng và nước rau khởi vào, rồi cho ít muối, đun lên là được có thể ăn vào bữa ăn chính trong ngày.
Chữa chứng đau lưng, thận suy: rau khởi 100g, thịt dê 100g. Rau rửa sạch, thịt dê thái mỏng, xào hoặc nấu canh nêm nếm vừa miệng, ăn vào bữa trưa. Ăn liền trong vài ngày sẽ kiến hiệu. Chú ý: thịt dê rất nóng, nếu người hỏa vượng thì giảm bớt 1/3 lượng thịt dê.
Bổ thận ích tinh, tráng kiện gân cốt: Trị chứng thận hư khiến dương vật không cương, gầy yếu, tinh suy lực yếu. Bầu dục lợn bóc màng bỏ dây chằng, thái mỏng lấy một ít bột đậu ướt trộn vào. Luộc bầu dục với 500cc nước, sôi nước thì cho lá khởi vào sôi lại là được, thêm một ít xì dầu, hạt tiêu bột làm canh ăn phụ trong bữa. Người bị thận hư thị lực suy giảm, quáng gà, váng đầu chóng mặt dùng bài này cũng tốt.
BS. Phó Thuần Hương