Cá trôi là cá nước ngọt sống ao hồ sông suối, thuộc họ cá chép, thịt thơm ngon, nhiều nạc chắc, ăn lành, có thể chế biến nhiều món ngon bổ và có giá trị phòng trị bệnh. Cá trôi chứa nhiều protein, lipid, các sinh tố A, B1, B2, các chất khoáng, Ca, P, Fe… và nhiều dưỡng chất rất cần thiết với sức khỏe.
Theo sách Tuệ Tĩnh, “cá trôi gọi hoàn ngư, vị ngọt tính bình không độc, tác dụng bổ dưỡng, ấm dạ dày, hòa trung, ích khí,...” … Trị chứng tỳ khí hư ăn kém, ho đàm, đau họng, chứng hư nhược chức năng can, tỳ, thận vận hóa kém.
Sau đây là một số món ăn từ cá trôi:
Cá trôi kho nghệ: cá trôi, nghệ, mía, hành tím, đường, tiêu, gia vị vừa đủ kho ăn. Công dụng: ôn bổ tỳ vị, dưỡng khí huyết… Chữa đau dạ dày thể tỳ vị hư hàn, tay chân lạnh.
Cá trôi kho củ cải: cá trôi, củ cải, củ kiệu, hành, gừng, tiêu, đường, gia vị vừa đủ kho ăn. Công dụng kiện tỳ hóa thấp, thông trệ… Trị chứng béo phì mệt mỏi, bụng đầy ăn kém, ho đàm, ngực sườn đầy tức, đau họng
Cháo cá trôi: cá trôi, gạo mới, đậu xanh, hành, mùi tàu, mắm muối. Cá luộc lấy thịt chao mỡ hành cho chín thơm, cháo nhín nhừ, cho cá, rau thơm vào sau, ăn nóng. Công dụng: bổ hư, kiện tỳ hóa thấp, tiêu phù… Trị chứng tỳ hư ăn kém, mệt mỏi, phù tay chân, suy nhược.
Canh cá trôi rau cải: cá trôi, cải canh, gừng, hành, ngò, tiêu gia vị vừa đủ nấu canh ăn. Công dụng: bổ hư, kiện tỳ phế hóa đàm… Trị chứng ho đàm, ngực sườn đầy tức, ói, viêm họng mạn, ăn kém.
Canh cá trôi nấu rau cần: trôi, cà chua, dứa, rau cần, thì là, gừng, ớt, gia vị vừa đủ nấu ăn. Công dụng: kiện tỳ tiêu đàm, lợi thấp… Trị tỳ thận hư sinh đàm thấp, đau đầu, chóng mặt, tăng huyết áp.
Canh chua cá trôi: cá trôi, dứa, me, cà chua, đậu bắp, tàu mùng, giá đậu, rau ngổ, hành lá, ớt, mắm, đường, tiêu, gia vị vừa đủ nấu ăn. Công dụng: thanh thấp nhiệt, kiện tỳ, trừ thấp... Trị chứng thấp nhiệt vàng da, viêm xoang, mũi họng, ăn kém, người mệt mỏi.
Canh cá trôi nấu lá giang: cá trôi, lá giang, khèo nèo, rau ngổ, cà chua, đậu bắp gia vị vừa đủ nấu canh ăn… Công dụng: kiện tỳ hóa thấp, thanh thấp nhiệt, thông ứ… dùng giúp trị chứng tỳ thận hư vận hóa kém, tiểu đục, tiểu khó.
Canh cá trôi om rau má: cá trôi, rau má, hành tím, mắm, hạt tiêu, muối, dầu ăn gia vị vừa đủ om ăn. Công dụng: bổ hư, kiện tỳ hóa thấp, thanh nhiệt… Trị tỳ hư ăn kém mệt mỏi, tiểu vàng, da vàng tối, viêm họng mạn, chức năng gan kém.
Cá trôi nấu lẩu: cá trôi, đuôi heo, cà chua nấm rơm, gừng, hành, rau ăn lẩu bông súng, hoa lý, giá đậu, rau đắng rau thơm gia vị vừa đủ nấu lẩu nhúng rau ăn. Công dụng: kiện tỳ ôn trung dưỡng thận… Trị chứng sinh lý yếu, ăn kém, mệt mỏi.
Cá trôi om dưa: cá trôi, dưa cải chua, hành lá, cà chua, thì là, gia vị vừa đủ om ăn. Công dụng: kiện tỳ, thanh nhiệt, tiêu viêm… Trị các chứng viêm xoang mũi họng mạn, mệt mỏi ăn kém.