Chúng tôi xin tiếp tục giới thiệu món ăn bài thuốc dành cho người chán ăn, mất ngủ sau phẫu thuật để bạn đọc tham khảo và áp dụng khi cần thiết.
Thông thường sau khi trải qua một cuộc mổ, người bệnh thường có cảm giác chán ăn, mệt mỏi do nhiều nguyên nhân khác nhau hoặc vì phẫu thuật trực tiếp ở đường tiêu hóa hoặc vì đau đớn và căng thẳng thần kinh hoặc có rối loạn thứ phát công năng các tạng phủ... Theo dinh dưỡng học cổ truyền, nguyên tắc chung là phải ăn nhẹ, chia ăn nhiều lần trong ngày, thức ăn phải dễ tiêu và ấm áp. Có thể áp dụng một số món dược thiện sau đây:
Vị thuốc long nhãn.
Bài 2: cá diếc 1 con, sa nhân 0,5g, hành, gừng tươi và gia vị vừa đủ. Sa nhân tán bột; cá diếc làm sạch, bỏ nội tạng, rán qua rồi đem kho với một lượng nước vừa đủ cùng với bột sa nhân, khi chín chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: tiêu thực khai vị, hành khí hóa thấp, ôn vị chỉ nôn nấc.
Bài 3: hồng táo 10 quả, vỏ quít tươi 10g hoặc trần bì 5g. Hồng táo rửa sạch, bỏ hạt, bỏ cùng vỏ quýt vào hãm với nước sôi trong bình kín, sau chứng 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày. Công dụng: kiện tỳ tiêu thực, dùng làm đồ giải khát để kích thích tiêu hóa.
Bài 4: sơn tra 10g, gạo tẻ 50g. Sơn tra sao cho đến khi vỏ ngoài vàng sẫm rồi đem sắc kỹ lấy nước bỏ bã, dùng nước sắc này ninh với gạo thành cháo, chế thêm muối hoặc đường đỏ, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: kiện tỳ tiêu thực, dùng cho bệnh nhân chán ăn, đầy bụng, chậm tiêu. Người bị viêm loét dạ dày, tá tràng không được dùng bài này.
Bài 5: hoài sơn tươi (củ mài tươi) 50g, gạo tẻ 50g, đường đỏ lượng vừa đủ. Củ mài gọt bỏ vỏ, thái miếng, đem ninh với gạo tẻ thành cháo đặc, chế thêm đường đỏ, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng : bổ tỳ, ích phế, dưỡng thận, là loại cháo rất dễ ăn và dễ tiêu.
Với trường hợp mất ngủ, căng thẳng thần kinh
Bài 1: tim lợn 1 quả nhỏ, nhân sâm 5g, đương quy 10g. Tim lợn làm sạch, bổ đôi, các vị thuốc thái vụn cho vào bên trong quả tim, chế đủ gia vị rồi đem hấp cách thủy chừng 3 giờ, ăn nóng. Công dụng: kiện tỳ dưỡng tâm, bổ huyết an thần, dùng tốt cho bệnh nhân mất ngủ, suy nhược tinh thần nặng sau phẫu thuật.
Bài 2: viễn chí 30g, hạt sen 15g, gạo tẻ 50g. Viễn chí bỏ ruột sao thơm, hạt sen đập vụn, hai thứ đem nấu với gạo thành cháo, chế thêm đường đỏ, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: kiện tỳ dưỡng tâm, an thần.
Bài 3: long nhãn tươi 500g, đường trắng 50g. Long nhãn bỏ vỏ và hạt cho vào nồi, bỏ đường trắng, đun nhỏ lửa, đảo đều tay cho đến khi long nhãn chuyển màu nâu đen, để thật nguội rồi cho vào lọ kín dùng dần, mỗi ngày ăn 2 lần, mỗi lần 5 cái long nhãn. Công dụng: dưỡng tâm an thần.
ThS. Hoàng Khánh Toàn