1. Tầm quan trọng của chế độ ăn với người mắc bệnh gout
Bệnh gout là một dạng viêm khớp gây ra bởi sự tích tụ quá mức acid uric trong máu. Acid uric dư thừa kết tinh thành các tinh thể urat sắc nhọn, lắng đọng tại các khớp và gây ra các triệu chứng viêm cấp tính như sưng, nóng, đỏ, đau dữ dội.
Sự tăng cao này thường đến từ nhiều yếu tố:
- Chế độ ăn uống: Tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu purin như thịt đỏ, hải sản, bia và rượu.
- Chức năng thận: Khả năng đào thải acid uric của thận bị suy giảm.
- Lối sống: Ít vận động, thừa cân, stress cũng là các yếu tố làm tăng nguy cơ.
Bên cạnh việc tuân thủ chỉ định của thầy thuốc, người bệnh cần điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt một cách nghiêm ngặt để ngăn ngừa bệnh gout ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến biến dạng khớp vĩnh viễn và gây tổn thương thận.
Theo Lương y Nguyễn Tùng Lâm, Phó Giám đốc chuyên môn Nhà thuốc Đỗ Minh Đường, trong Y học cổ truyền, gout thuộc chứng thống phong, gốc do tỳ thận hư, ăn uống thất điều, tích đàm ứ trệ, phong - thấp - nhiệt kết lại tại khớp. Vì vậy, bên cạnh thuốc, chế độ ăn uống rất quan trọng. Việc kiểm soát chế độ ăn uống, đặc biệt là hạn chế thực phẩm giàu purin (chất sinh ra acid uric), đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát bệnh.
Lương y Nguyễn Tùng Lâm cho biết, theo Đông y: "thực dược đồng nguyên" thức ăn cũng là thuốc, ví dụ món canh từ dưa leo với đậu hũ và nấm mèo tốt cho người bệnh gout, người có tình trạng acid uric cao. Canh dưa leo tuy dân dã nhưng nếu kiên trì dùng kèm chế độ sống lành mạnh, người bệnh gout sẽ thấy khớp bớt đau, cơ thể nhẹ nhàng hơn. Tìm hiểu lợi ích của các thành phần trong món ăn dễ chế biến mà hiệu quả tốt với người bệnh gout:
Món ăn từ dưa leo, nấm mèo và đậu hũ thanh đạm, giàu dinh dưỡng, lại cực kỳ thân thiện với người bệnh gout.
2. Dưa leo thanh nhiệt, lợi tiểu, đào thải acid uric
Dưa leo (dưa chuột) là loại quả chứa nhiều nước và rất ít purin, mang lại nhiều lợi ích thiết thực:
Hàm lượng purin cực thấp: Dưa leo thuộc nhóm thực phẩm ít purin, giúp người bệnh yên tâm bổ sung vào thực đơn hàng ngày mà không lo tăng nồng độ acid uric trong máu.
Lợi tiểu và thải độc: Với hơn 90% là nước, dưa leo giúp tăng lượng nước tiểu, từ đó thúc đẩy quá trình đào thải acid uric dư thừa ra khỏi cơ thể qua đường tiết niệu hiệu quả hơn.
Thanh nhiệt, giảm sưng: Theo Đông y, dưa leo có tính mát, thanh nhiệt, lợi tiểu, giải độc, hỗ trợ giảm sưng và phù nề - những triệu chứng thường gặp trong các cơn gout cấp.
Giàu vitamin và khoáng chất: Bổ sung các chất cần thiết mà không mang lại gánh nặng về purin.
3. Đậu hũ - nguồn dinh dưỡng thực vật
Protein là chất dinh dưỡng quan trọng nhưng đạm từ thịt đỏ hoặc hải sản lại giàu purin. Đậu hũ (đậu phụ) là giải pháp thay thế hoàn hảo, bổ khí, mát gan, cung cấp đạm thực vật chất lượng cao:
Protein thực vật an toàn: Mặc dù đậu nành có chứa purin nhưng qua quá trình chế biến thành đậu hũ, hàm lượng purin đã giảm đi đáng kể. Quan trọng hơn, đây là loại đạm thực vật được nhiều nghiên cứu chứng minh là không gây ảnh hưởng nhiều đến nồng độ acid uric trong máu như đạm động vật.
Dễ tiêu hóa: Đậu hũ mềm, dễ tiêu hóa, giảm áp lực cho hệ tiêu hóa, rất thích hợp cho người bệnh gout.
Giàu canxi: Giúp củng cố sức khỏe xương khớp, vốn là nơi chịu tổn thương do tinh thể urate gây ra.
4. Nấm mèo hỗ trợ tuần hoàn và chống viêm
Nấm mèo (mộc nhĩ) là một loại thực phẩm có đặc tính dược lý tốt, thường được sử dụng trong các món ăn thanh lọc:
Chất xơ cao, ít purin: Nấm mèo khô chứa lượng purin ở mức trung bình nhưng khi được sử dụng với lượng vừa phải trong món ăn (đặc biệt là dạng nấm tươi), nó vẫn an toàn cho người bệnh. Nấm mèo được khuyến khích sử dụng vì hàm lượng chất xơ cao và khả năng hỗ trợ tiêu hóa.
Cải thiện tuần hoàn máu: Nấm mèo nổi tiếng với khả năng hoạt huyết, giúp máu lưu thông tốt hơn, gián tiếp hỗ trợ quá trình vận chuyển và đào thải các chất cặn bã.
Dinh dưỡng và khoáng chất: Bổ sung các vi chất quan trọng, giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
5. Cách chế biến món ăn, bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh gout
Canh dưa leo nấu nấm mèo và đậu hũ là món ăn dân dã, rẻ tiền, lại rất hữu ích cho người bị gout.
Nguyên liệu:
- Dưa leo: 2–3 trái.
- Nấm mèo khô: 20 g (ngâm nở, rửa sạch).
- Đậu hũ: 30 g.
- Hành khô: 3 củ.
- Gia vị vừa đủ (muối, nước mắm, tiêu).
Cách làm:
- Dưa leo rửa sạch, khoét bỏ ruột, nhồi hỗn hợp nấm mèo băm nhỏ + đậu hũ + hành khô phi thơm.
- Cho dưa đã nhồi vào nồi nước, nấu sôi nhỏ lửa đến khi dưa mềm.
- Nêm nếm gia vị vừa miệng, ăn nóng cùng cơm.
Công dụng: Món canh vừa thanh đạm, vừa giải độc, giúp giảm sưng đau khớp, hỗ trợ ổn định acid uric.
6. Khuyến cáo của thầy thuốc
Lương y Nguyễn Tùng Lâm khuyến cáo, việc bổ sung các món ăn từ dưa leo, nấm mèo và đậu hũ chỉ mang tính chất hỗ trợ quá trình điều trị chứ không thay thế thuốc điều trị. Người bệnh gout cần tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị và chế độ ăn kiêng của bác sĩ để kiểm soát bệnh một cách tốt nhất, người bệnh cần lưu ý những điều sau:
- Hãy luôn tuân thủ hướng dẫn y tế.
- Nghiêm túc kiêng khem: Người bệnh gout cần tuyệt đối tránh bia, rượu, thịt đỏ và hải sản vì đây là các thực phẩm chứa nhiều purin, làm tăng acid uric.
- Tăng cường rau xanh và nước: Bổ sung nhiều rau xanh và uống đủ nước (khoảng 2-2,5 lít mỗi ngày) để hỗ trợ quá trình trung hòa và đào thải acid uric qua đường tiểu.
- Duy trì lối sống lành mạnh: Thường xuyên vận động phù hợp, giữ cân nặng ở mức hợp lý là cách tốt nhất để giảm áp lực lên khớp và kiểm soát nồng độ acid uric.
