Tỉ lệ tái phát rất cao
Người bệnh Đỗ Thị N., 69 tuổi, quê Bến Tre, đau đầu kéo dài trong 10 năm qua, nhập viện vì đau đầu tiến triển càng lúc càng tăng kèm theo cảm giác mệt mỏi, buồn ói và mờ 2 mắt. Người bệnh được chỉ định chụp CT scan thì phát hiện tổn thương đậm độ mô mềm ở đường giữa, lấp đầy xoang bướm, gây phình lớn xương bản vuông, cánh lớn xương bướm bên trái.
Sau đó, người bệnh được chụp MRI thì thấy hình ảnh u não vùng sàn sọ, ở đường giữa, kích thước lớn, ngoài màng cứng, gây hủy xương bản vuông và xâm lấn xoang hang, xâm lấn động mạch cảnh 2 bên, tính chất nhiều mạch máu. Người bệnh được chẩn đoán mắc bệnh lý hiếm gặp của u sàn sọ là Clival chordoma hay còn gọi là u nguyên sống và được điều trị bằng phương pháp nội soi qua đường mũi để lấy u toàn phần. 3 ngày sau phẫu thuật, người bệnh đã hồi phục hoàn toàn, tỉnh táo, tiếp xúc tốt, không dấu thần kinh khu trú sau mổ.
TS. BS. Nguyễn Minh Anh – Trưởng khoa Ngoại Thần Kinh, BV ĐH Y dược TP.HCM cho biết, chordoma hay u nguyên sống là loại u nguyên phát ác tính của não, thường ở vùng sàn sọ (xương bản vuông) hay vùng cùng cụt. Theo Handbook of Neurosurgery (2016), bệnh lý này rất hiếm trong dân số (0,5 / 1.000.000 u nguyên phát có nguồn gốc trung phôi bì); và ở não thường gặp ít hơn vùng cùng cụt (35% so với 53%).
Tuy có tỉ lệ di căn thấp (5 - 20%, có thể ở phổi, gan, xương) nhưng bệnh lý này rất nguy hiểm ở chỗ tỉ lệ tái phát rất cao (85% sau phẫu thuật). Việc điều trị thường gặp khó khăn vì bệnh này không đáp ứng xạ trị (trừ proton-beam có thể có hiệu quả, nhưng loại tia này chưa có tại Việt Nam). Chính vì vậy phương pháp điều trị tối ưu là phẫu thuật lấy u càng nhiều càng tốt. Tuy nhiên vấn đề lấy u toàn phần là thách thức lớn đối với hầu hết các phẫu thuật viên ngoại thần kinh do sự liên quan các cấu trúc mạch máu và thần kinh thiết yếu.
Bệnh lý này thường gặp ở độ tuổi 50 – 60, thường hiếm gặp ở người bệnh dưới 30 tuổi. Triệu chứng thường gặp nhất là đau đầu và liệt dây sọ. Phương pháp chẩn đoán bệnh thông qua hình ảnh học CT scan và MRI cho thấy tổn thương dạng mô mềm vùng sàn sọ, ở đường giữa, gây hủy xương bản vuông…
Đưa dụng cụ nội soi qua ngả mũi.
Phẫu thuật lấy u nhẹ nhàng
Theo ThS. BS. Trương Thanh Tình – Khoa Ngoại Thần Kinh do đặc tính của bệnh là u ác, dễ tái phát nên vấn đề điều trị là người bệnh cần được chẩn đoán sớm khi u chưa quá lớn, chưa xâm lấn nhiều cấu trúc xung quanh, và bác sĩ có thể lấy u được tối đa. Trước kia, người bệnh phải trải qua phẫu thuật mở sọ trán 2 bên, đường mổ lớn, thời gian mổ kéo dài, cảm giác đau sau mổ nhiều, nguy cơ cuộc mổ rất cao nhưng điều đáng nói là khả năng lấy u lại kém do trường mổ bị giới hạn (mô não trán), chi phí tốn kém nhiều nhất là khi có biến chứng như máu tụ nội sọ, dập não, viêm màng não, thoát vị não, chảy dịch não tủy, nguy cơ dẫn đến tử vong cao.
Hiện nay, nhờ ứng dụng phẫu thuật nội soi trong điều trị loại bệnh lý này, người bệnh sẽ được phẫu thuật lấy u nhẹ nhàng qua nội soi đường tự nhiên cơ thể (lỗ mũi), hậu phẫu nhẹ nhàng, không đau nhiều, nguy cơ cuộc mổ cũng được giảm đi đáng kể và sau mổ người bệnh sẽ không thấy vết mổ. Điều đáng chú ý nhất là khi mổ nội soi, trường mổ rất rộng rãi, phẫu thuật viên sẽ rất thuận lợi khi lấy u vì không bị cấu trúc che chắn, tỉ lệ lấy hết u sẽ ở mức cao nhất.
BS. Trương Thanh Tình cho biết, khoa Ngoại thần kinh BV ĐHYD là một trong những nơi đầu tiên phát triển kỹ thuật nội soi sàn sọ, giúp cho rất nhiều người bệnh có thể tiếp cận phương pháp mổ nội soi nhẹ nhàng thay vì trước kia phải phẫu thuật mở sọ để điều trị các bệnh lý như u vùng xoang sàn, u tuyến yên, u vùng củ yên, u sọ hầu, u nguyên sống…Hướng phát triển sắp tới của Khoa sẽ tiến xa hơn nữa để điều trị các loại u vùng hố sọ giữa và hố sọ sau như u vùng đỉnh xương đá, u dây V…và nghiên cứu triển khai nội soi để điều trị các loại bệnh lý mạch máu như túi phình động mạch não, dị dạng mạch máu não…
