Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, các trường hợp nhiễm HIV ở Hoa Kỳ đã giảm gần 10% trong khoảng thời gian từ năm 2017 đến năm 2021, một phần do khả năng tiếp cận rộng rãi hơn với thuốc kháng virus điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP). Tuy nhiên, vẫn còn nhiều người chưa được tiếp cận với PrEP, trong khi các lựa chọn và khả năng tiếp cận PrEP ngày càng tăng.
Các khuyến nghị mới đã được cập nhật bao gồm cả ba loại thuốc hiện đã được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt cho PrEP, bao gồm 2 loại thuốc được chấp thuận để sử dụng hàng ngày (truvada và descovy) và 1 loại thuốc tiêm tác dụng kéo dài apretude.
Xem xét những dữ liệu về các loại thuốc PrEP mới hơn, USPSTF đã cập nhật, khuyến nghị loại A cho cả 3 loại thuốc PrEP được FDA phê chuẩn này, vì có mức độ chắc chắn cao về lợi ích ròng đáng kể trong việc giảm nguy cơ nhiễm HIV, vượt xa những tác hại nhỏ liên quan đến thuốc.
- Truvada gồm emtricitabine ‘F’ 200 mg kết hợp với tenofovir disoproxil fumarate ‘TDF’ 300 mg (F/TDF), được khuyến cáo cho tất cả những người có nguy cơ nhiễm HIV qua đường tình dục hoặc tiêm chích ma túy.
- Descovy gồm emtricitabine ‘F’ 200 mg kết hợp với tenofovir alafenamide ‘TAF’ 25 mg (F-TAF), được khuyến cáo cho những người có nguy cơ qua quan hệ tình dục (loại trừ những người có nguy cơ qua quan hệ tình dục qua đường âm đạo). Descovy vẫn chưa được nghiên cứu để ngăn ngừa HIV khi quan hệ tình dục qua đường âm đạo, vì vậy nó có thể không phù hợp với một số người.
- Apretude với thành phần là cabotegravir, là thuốc tiêm tác dụng kéo dài (CAB-LA) được FDA phê duyệt vào năm 2021, cho tất cả các nhóm có nguy cơ nhiễm HIV lây truyền qua đường tình dục, bao gồm cả phụ nữ chuyển giới. Apretude được tiêm dưới dạng hai mũi tiêm khởi đầu cách nhau một tháng, và sau đó cứ cách hai tháng tiêm một lần.
PrEP tác dụng kéo dài sẽ giúp việc tuân thủ điều trị tốt hơn.
Việc phê duyệt các loại thuốc bổ sung này mang lại những lựa chọn mới cho PrEP. Đặc biệt, CAB-LA, với chế độ tiêm bắp 2 tháng/lần, vượt trội về tuân thủ so với PrEP đường uống và là lựa chọn tuyệt vời cho những người không thể hoặc không muốn dùng PrEP đường uống hàng ngày.
Các khuyến nghị USPSTF cập nhật cho PrEP, cung cấp nhiều lựa chọn hơn cho các cá nhân để phòng ngừa HIV, bổ sung các loại thuốc mới an toàn giúp phòng ngừa HIV hiệu quả, khắc phục các chống chỉ định y tế trước đây đối với PrEP và giải quyết các vấn đề liên quan đến tuân thủ điều trị bằng PrEP đường uống.
PrEP rất hiệu quả để phòng ngừa lây nhiễm HIV nếu được sử dụng đúng cách. Đối với những người không thể uống thuốc hàng ngày, tiêm thuốc vài tháng một lần có thể là lựa chọn tốt hơn giúp bảo vệ chống lại HIV.
Mặc dù đây là những khuyến nghị chứ không phải quy định nhưng chúng nhằm mục đích giúp các bác sĩ điều trị bệnh nhân tốt hơn, cũng như giúp bệnh nhân tiếp cận nhiều hơn với PrEP, TS. James Stevermer, thành viên của USPSTF cho biết.
Các thuốc kháng virus tác dụng kéo dài là những sáng kiến mới nhất trong điều trị và dự phòng HIV. Được biết ở nước ta năm 2022 đã tiến hành nghiên cứu thí điểm về thuốc kháng virus tác dụng kéo dài trong điều trị và dự phòng HIV, tại 4 tỉnh/thành phố bao gồm Hà Nội, Hải Phòng, TP. Hồ Chí Minh và Bình Dương.
Kết quả cho thấy: 96% người có HIV chắc chắn hoặc có thể sẽ sử dụng thuốc ARV tiêm tác dụng kéo dài nếu thuốc sẵn có và 85% ưu tiên thuốc tiêm hơn thuốc ARV uống nếu được lựa chọn; 92% nhóm MSM và người chuyển giới nữ chắc chắn hoặc có thể sẽ dùng thuốc PrEP tiêm tác dụng kéo dài nếu thuốc sẵn có và 81% ưu tiên thuốc tiêm hơn thuốc PrEP uống nếu được lựa chọn…
Với vòng âm đạo PrEP, 53% phụ nữ bán dâm chắc chắn hoặc có thể sẽ dùng vòng âm đạo PrEP tác dụng kéo dài nếu vòng sẵn có và 37% ưu tiên dùng vòng âm đạo so với thuốc PrEP uống nếu được lựa chọn.
Những loại thuốc ARV mới này mở ra thêm các lựa chọn mới trong dự phòng và điều trị HIV cho người nhiễm HIV và các nhóm nguy cơ gặp khó khăn khi sử dụng thuốc uống. Qua đó cũng giúp thúc đẩy sự bình đẳng trong tiếp cận các dịch vu y tế của các nhóm đối tượng đích.
Tại Hội thảo báo cáo kết quả của nghiên cứu "Tính khả thi và chấp nhận thuốc kháng virus tác dụng kéo dài trong điều trị và dự phòng HIV tại Việt Nam", do Cục Phòng, chống HIV/AIDS phối hợp với CDC Hoa Kỳ và Tổ chức Hợp tác Phát triển Y tế Việt Nam (HAIVN) tổ chức mới đây, ông Minesh Shah, Cố vấn trưởng về y tế, Văn phòng CDC Hoa Kỳ tại Việt Nam tin rằng các kết quả của nghiên cứu sẽ hỗ trợ Việt Nam trong việc thiết kế các chính sách và các lựa chọn cung cấp dịch vụ các thuốc ARV tác dụng kéo dài hiệu quả như một cách tiếp cận bổ sung giúp kiểm soát dịch HIV.
Theo USPSTF, các bác sĩ nên cung cấp PrEP cho các nhóm sau:
- Bất cứ ai có bạn tình nhiễm HIV
- Những người đã bị nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục do vi khuẩn trong vòng sáu tháng qua, chẳng hạn như bệnh giang mai, lậu hoặc chlamydia đối với nam quan hệ tình dục đồng giới và phụ nữ chuyển giới; bệnh lậu và giang mai đối với người dị tính…
- Những người sử dụng bao cao su không thường xuyên hoặc không bao giờ sử dụng bao cao su.
- Bất cứ ai tiêm chích ma túy hoặc có bạn tình tiêm chích ma túy...
