Trong khi nhiễm HIV trong nhóm nghiện chích ma túy có xu hướng giảm, thì  nhóm MSM (nam quan hệ tình dục đồng giới) lại có xu hướng ngày càng gia tăng và có khả năng sẽ trở thành nhóm chính trong lây nhiễm HIV. Hiện các biện pháp can thiệp dự phòng cũng đang được tập trung cho nhóm này.

MSM sẽ trở thành nhóm chính trong lây nhiễm HIV

Báo cáo của cục phòng, chống HIV/AIDS cho biết, trong 9 tháng đầu năm nay cả nước xét nghiệm phát hiện mới 7.779 trường hợp nhiễm HIV, số bệnh nhân chuyển sang giai đoạn AIDS 2.984, số bệnh nhân tử vong 1.428 trường hợp. Số người mới phát hiện nhiễm HIV tập trung chủ yếu ở độ tuổi 16 - 29 (39,4%) và 30 - 39 (34,3%). Đường lây chủ yếu là quan hệ tình dục không an toàn (65%) và qua đường máu (17%), mẹ sang con 2%, còn lại không có thông tin về đường lây truyền.

Kết quả giám sát trọng điểm HIV năm 2018 trên nhóm phụ nữ bán dâm (13 tỉnh) và nam quan hệ tình dục đồng giới/MSM (8 tỉnh), tỷ lệ nhiễm HIV nhóm phụ nữ bán dâm là 3,58% và nhóm MSM là 10,78%. Số liệu phát hiện nhiễm mới nhìn chung không có nhiều thay đổi so với năm 2018. Dịch HIV tập trung chủ yếu ở nam giới (chiếm 75%) và đang có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây. Tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nghiện chích ma túy đang có xu hướng giảm thay vào đó tỷ lệ này trong nnhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) đang ngày càng gia tăng và có khả năng sẽ trở thành nhóm chính trong lây nhiễm HIV. Ngoài ra, các nhóm có nguy cơ thấp như nhóm vợ, chồng, bạn tình người nhiễm HIV vẫn còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ làm lây truyền HIV do khó tiếp cận với các dịch vụ tư vấn xét nghiệm và can thiệp dự phòng.

MSM có thể sẽ trở thành nhóm chính trong lây nhiễm HIV

Mở rộng điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP)

Điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) là sử dụng thuốc ARV để dự phòng lây nhiễm HIV cho những người chưa nhiễm HIV nhưng có nguy cơ cao nhiễm HIV như: MSM, người chuyển giới nữ, người tiêm chích ma tuý, phụ nữ bán dâm và những người có nguy cơ cao nhiễm HIV khác (vợ/chồng của người nhiễm HIV chưa được điều trị ARV hay điều trị ARV chưa đạt ngưỡng không phát hiện). Nhiều nghiên cứu trên thế giới cho thấy PrEP có hiệu quả dự phòng lây nhiễm HIV cao lên tới trên 90% nếu tuân thủ điều trị tốt. Do đó ngành Y tế khuyến cáo: Những người có nguy cơ cao nhiễm HIV thì cần đến các phòng khám có cung cấp dịch vụ PrEP để được đánh giá và chỉ định điều trị dự phòng PrEP.

Mở rộng điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) trong toàn quốc

Để triển khai và mở rộng PrEP, từ năm 2017, cục Phòng, chống HIV/AIDS đã phối hợp với các tổ chức như Path, UNAIDS, WHO triển khai thí điểm điều trị PrEP tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh với 10 cơ sở, điều trị cho hơn 1.000 khách hàng có hành vi nguy cơ cao như MSM, chuyển giới nữ… Tháng 9/2018, Bộ Y tế đã ban hành Kế hoạch điều trị dự phòng trước phơi nhiễm bằng thuốc kháng HIV (PrEP) giai đoạn 2018 – 2020. Theo đó, đến cuối năm 2019 sẽ cung cấp cho 5.600 khách hàng có nguy cơ cao lây nhiễm HIV tại 11 tỉnh có tình hình dịch cao gồm các địa phương: TP Hồ Chí Minh, Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An, Bình Dương, Đồng Nai, Tây Ninh, Tiền Giang, Hà Nội, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Hải Phòng.

Tháng 9/2019, Bộ Y tế đã phê duyệt bổ sung 15 tỉnh do dự án Quỹ toàn cầu hỗ trợ cũng tham gia cung cấp dịch vụ PrEP từ cuối năm 2019 và mục tiêu đến cuối năm 2020 triển khai ít nhất ở 26 tỉnh/thành phố với số khách hàng trên 15.000 người. Trong kế hoạch những năm tiếp theo, cục Phòng, chống HIV/AIDS sẽ tiếp tục mở rộng chương trình PrEP ra các tình/thành phố khác trong cả nước.

Bên cạnh đó, ngành y tế cũng tăng cường mở rộng mạng lưới cộng tác viên, đồng đẳng viên tiếp cận đến các đối tượng MSM và chuyển giới để giới thiệu đến dịch vụ tư vấn xét nghiệm cũng như chuyển gửi đi điều trị khi có phát hiện dương tính; tăng cường truyền thông, thay đổi hành vi, giảm kỳ thị phân biệt đối xử đối với cộng đồng người đồng tính.