Trong tháng 6 này, nhân Tháng hành động vì trẻ em, Bệnh viện RHMTW Hà Nội sẽ tổ chức tháng phẫu thuật nhân đạo cho trẻ em có khuyết tật khe hở môi - vòm miệng và khám tư vấn răng miệng miễn phí cho trẻ em. Phóng viên báo Sức khỏe&Đời sống đã có buổi gặp gỡ trao đổi với Thầy thuốc Nhân dân, GS. Trịnh Đình Hải - Giám đốc Bệnh viện về vấn đề này.
GS. Trịnh Đình Hải - Thầy thuốc Nhân dân, Giám đốc BV RHM TW Hà Nội, Chủ tịch Hội RHM Việt Nam.
PV: Được biết hàng năm cứ vào thời điểm này BV tổ chức tháng phẫu thuật nhân đạo cho trẻ em khuyết tật khe hở môi vòm miệng. Vậy ở nước ta có nhiều trẻ em có khe hở môi vòm miệng không, thưa GS ?
GS.T.Đ.H: Trẻ có khuyết tật khe hở môi vòm miệng làm biến dạng môi, miệng, hàm răng, mũi và khuôn mặt của trẻ em, ảnh hưởng nặng nề tới thẩm mỹ và còn gây rối loạn phát âm. Các trẻ em có khuyết tật này thường mặc cảm và e ngại tiếp xúc.Vì vậy, BV RHM TW HN quan tâm phẫu thuật cho các trẻ em có khuyết tật môi - miệng.
Tỷ lệ trẻ em sinh ra có khuyết tật khe hở môi - vòm miệng chiếm khoảng 1 - 2‰. Như vậy, ở nước ta mỗi năm có hàng ngàn trẻ em sinh ra có khe hở môi, vòm miệng và còn có nhiều trẻ em khác sinh ra từ các năm trước chưa có điều kiện được phẫu thuật.
PV: Nguyên nhân của loại khuyết tật trên là gì, thưa GS?
GS.T.Đ.H: Có nhiều nguyên nhân có thể gây ra loại khuyết tật này. Thường gặp nhất là các bà mẹ trong những tháng đầu của thời kỳ mang thai bị nhiễm bệnh do siêu vi trùng như cúm thì khi trẻ sinh ra có thể có khuyết tật khe hở môi - vòm miệng. Ngoài ra, còn có các nguyên nhân khác như bố mẹ các cháu trước đó có tiếp xúc với môi trường độc hại, hóa chất độc hại, chất phóng xạ… và còn có cả yếu tố di truyền nữa.
Khám cho trẻ trước khi phẫu thuật.
PV: Vậy ngoài hoạt động mổ nhân đạo trên, BV RHMTW HN có hoạt động nào diễn ra thường xuyên nữa không, thưa GS?
GS.T.Đ.H: Những năm qua, BV đã tiến hành phẫu thuật nhân đạo cho hàng chục ngàn trẻ em khuyết tật khe hở môi vòm miệng, mang lại nụ cười và hạnh phúc thực sự cho các em và người thân. Trước năm 2010, mỗi năm BV tiến hành 4-6 đợt mổ tại BV và còn cử các đoàn y bác sĩ tham gia mổ nhân đạo tại các bệnh viện của các địa phương. Từ năm 2010 trở lại đây, nhờ có điều kiện tốt hơn nên BV tiếp nhận mổ nhân đạo cho trẻ em quanh năm, chỉ cần gia đình liên hệ qua điện thoại để được hướng dẫn và đưa các cháu tới BV để được phẫu thuật. Gia đình không phải thanh toán bất cứ khoản viện phí nào. BV đài thọ toàn bộ bao gồm cả xét nghiệm, chụp Xquang, phẫu thuật, thuốc điều trị và chăm sóc hậu phẫu. Các cháu còn được hỗ trợ thêm một phần kinh phí ăn và đi lại.
PV: Các cháu có khuyết tật khe hở môi vòm miệng chỉ cần được phẫu thuật là hoàn chỉnh phác đồ điều trị chưa, thưa GS? Xin GS nói rõ hơn về kế hoạch điều trị toàn diện ở trẻ có khe hở môi vòm miệng?
GS.T.Đ.H: Phẫu thuật tạo hình đóng kín các khe hở, khôi phục được về mặt giải phẫu, cải thiện về mặt thẩm mỹ. Phẫu thuật là khâu quan trọng nhất trong kế hoạch điều trị toàn diện cho trẻ em có khe hở môi - vòm miệng của BV RHMTW HN.
Như trên tôi đã nói, phẫu thuật đã khôi phục được về giải phẫu, cải thiện được về thẩm mỹ. Sau phẫu thuật, các cháu và người thân đã rất hài lòng và hạnh phúc. Tuy vậy, các cháu vẫn còn có rối loạn phát âm, còn trở ngại trong tiếp xúc và học tập, vì vậy, sau phẫu thuật cần phải có kế hoạch điều trị ngữ âm (Speech therapy) để các cháu thực sự hòa nhập và hạnh phúc khi tới trường.
Từ nhiều năm nay, BV RHMTW HN đã triển khai kế hoạch chăm sóc điều trị toàn diện cho các trẻ em khuyết tật với nhiều giai đoạn, bao gồm:
- Cung cấp thông tin cho các bà mẹ mang thai, nếu biết thai nhi có khuyết tật môi, miệng thì không phải lo lắng vì các cháu khi sinh ra sẽ được chăm sóc điều trị để được như các trẻ em bình thường khác cả về thẩm mỹ và chức năng. Ngay sau khi trẻ sinh ra, gia đình liên hệ với BV RHMTW HN để được điều trị tiền phẫu thuật.
- Điều trị tiền phẫu thuật được thực hiện ngay khi trẻ sinh ra bằng các phương tiện đơn giản nhưng có tác dụng là giúp trẻ bú mẹ tốt hơn, không bị sặc khi ăn, thu hẹp khe hở để tạo thuận lợi cho phẫu thuật. Điều trị tiền phẫu thuật còn giúp cho người mẹ giảm được sang chấn tâm lý do không thấy các biến dạng trên khuôn mặt trẻ.
- Điều trị phẫu thuật đóng kín các khe hở. Trẻ có khe hở môi thì được phẫu thuật lúc trẻ được 3-6 tháng tuổi với cân nặng từ 6kg trở lên. Trẻ có khe hở vòm miệng được phẫu thuật muộn hơn, thường khi trẻ từ 18 tháng tuổi với cân nặng trên 10kg.
- Điều trị ngữ âm được tiến hành khi trẻ tập nói.
- Điều trị rối loạn mọc răng và dự phòng sâu răng. Các trẻ em này thường có nguy cơ sâu răng cao hơn các trẻ em khác, vì vậy, cần quan tâm dự phòng sâu răng cho các cháu ngay khi có răng mọc. Toàn bộ các cháu khe hở môi miệng đều có rối loạn mọc răng và hầu hết các cháu có khớp cắn ngược và cắn chéo. Vì vậy, toàn bộ các cháu sau giai đoạn điều trị ngữ âm cần điều trị nắn chỉnh răng từ lúc 6 tuổi ở tuổi bắt đầu thay răng.
Cháu Hà Huy H 13 tháng tuổi ở Thanh Hóa chuẩn bị được phẫu thuật trong dịp này.
PV: Thưa GS, nhân tháng hành động vì trẻ em ngoài việc phẫu thuật nhân đạo cho trẻ em khe hở môi miệng, BV còn có hoạt động nhân đạo nào khác cho trẻ em?
GS.TĐH: Nhân ngày Quốc tế thiếu nhi, BV còn tổ chức tháng khám răng miệng miễn phí cho trẻ em, BV dự kiến sẽ có trên 150 trẻ em khe hở môi vòm miệng sẽ được phẫu thuật, hàng trăm trẻ em khác có răng lệch lạc sai khớp cắn được khám tư vấn về điều trị nắn chỉnh răng và hàng ngàn trẻ em có vấn đề về răng miệng được khám tư vấn.
PV: Vậy GS có lời khuyên gì cho người dân?
GS.TĐH: Đề nghị các gia đình trong cả nước nếu có con em bị khuyết tật khe hở môi vòm miệng thì liên hệ với BV RHMTW HN (40A, 40B Tràng Thi, Hà Nội, ĐT: 04.38269727) để được phẫu thuật miễn phí tại BV trong tháng 6 hoặc bất kỳ tháng nào trong năm.
PV: Xin trân trọng cảm ơn GS!