Mờ mắt đột ngột - Coi chừng tắc tĩnh mạch võng mạc!

Nếu bạn trên 50 tuổi và có các yếu tố nguy cơ: Bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu … hãy chú ý đến bất kỳ thay đổi nào về thị lực. Khám mắt định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện sớm các bệnh lý về mạch máu võng mạc, ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ ràng.

Bệnh viện Mắt kỹ thuật cao Hà Nội (HITEC) đang theo dõi và điều trị cho bà P.N.L., 68 tuổi có tiền sử tăng huyết áp nhiều năm. Lúc huyết áp lên cao nhất tới 170/100mmHg…

Năm 2020 bà L., đã được thay thủy tinh thể nhân tạo mắt phải và đạt được thị lực tốt. Gần đây thấy mắt trái mờ, cũng nghĩ do đục nhân bà đến khám để mổ tiếp.

Tuy nhiên sau mổ, bà L., thấy mắt trái không được sáng nhiều như mắt phải. Qua thăm khám, ThS.BS. Nguyễn Thị Minh Ngọc – chuyên gia đáy mắt của Bệnh viện Mắt HITEC cho hay: "Mắt trái của bà đã được phẫu thuật phaco thay thủy tinh thể nhân tạo cao cấp rất thành công, tuy nhiên hiện nay phát hiện tắc nhánh tĩnh mạch võng mạc – có thể đó là hậu qủa của tăng huyết áp, cần được điều trị và theo dõi lâu dài…"

Tắc tĩnh mạch võng mạc là gì, ai có thể mắc bệnh này?

Tắc tĩnh mạch võng mạc (RVO) là bệnh lý mạch máu võng mạc phổ biến thứ hai sau bệnh võng mạc tiểu đường. Ước tính có hơn 16 triệu người trên toàn cầu mắc bệnh này. Tỷ lệ tắc tĩnh mạch trung tâm võng mạc (CRVO) là 1-4/1.000 người; Tắc nhánh tĩnh mạch võng mạc (BRVO) là 6-12/ 1.000 người - Tỷ lệ này gia tăng theo tuổi tác.

Những người có các yếu tố nguy cơ sau đây dễ tắc tĩnh mạch võng mạc hơn: Tuổi cao trên 50 tuổi, kèm theo các bệnh lý nền: tăng huyết áp, xơ vữa mạch, đái tháo đường, tăng nhãn áp (Glocom), rối loạn mỡ máu, rối loạn đông máu… Trong đó, tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ cao nhất!

Tắc tĩnh mạch võng mạc được phân loại chủ yếu dựa vào vị trí tắc nghẽn.

Tắc tĩnh mạch trung tâm võng mạc (CRVO) thường xảy ra ngay tại đĩa thị với 3 hình thái lâm sàng: Hình thái phù (không thiếu máu) chiếm đa số, thị lực giảm nhưng khả năng hồi phục tốt hơn; Hình thái thiếu máu nặng hơn, thị lực thường kém và ít hồi phục, nguy cơ biến chứng tân mạch cao hơn; Đôi khi bệnh nhân có hình thái hỗn hợp với các đặc điểm của cả hai hình thái trên.

Tắc nhánh tĩnh mạch võng mạc (BRVO): thường tại các điểm giao nhau giữa động mạch và tĩnh mạch. Mức độ ảnh hưởng thị lực phụ thuộc vào vị trí và mức độ tắc nghẽn của nhánh tĩnh mạch.

Để xác định chính xác hình thái và mức độ tắc tĩnh mạch võng mạc, người bệnh cần được làm các xét nghiệm chuyên sâu như chụp mạch huỳnh quang võng mạc (FFA) và/hoặc chụp cắt lớp võng mạc (OCT).

Tắc tĩnh mạch võng mạc: Dấu hiệu lâm sàng và cách phòng tránh

- Giảm thị lực đột ngột hoặc từ từ: Thường ở một mắt và có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí, hình thái và mức độ tắc. Người bệnh có thể nhìn mờ, nhìn méo mó, hoặc có vùng tối trong thị trường.

- Nhìn thấy các đốm đen hoặc vệt đen (ám điểm): Do xuất huyết võng mạc.

- Đôi khi không có triệu chứng rõ ràng: Đặc biệt trong trường hợp tắc nhánh nhỏ, người bệnh chỉ phát hiện tình cờ nhờ khám mắt định kỳ.

Giai đoạn muộn người bệnh có các dấu hiệu rõ ràng hơn: mờ mắt liên tục hoặc mất thị lực trung tâm do phù hoàng điểm; Võng mạc, mống mắt, góc tiền phòng xuất hiện tân mạch gây biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết dịch kính hoặc glocom tân mạch (tăng nhãn áp gây đau nhức).

Hiện tại, không có phương pháp nào đảm bảo hoàn toàn việc phòng tránh tắc tĩnh mạch võng mạc. Tuy nhiên, việc kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ, duy trì lối sống lành mạnh, khám mắt định kỳ có thể giúp giảm thiểu khả năng mắc bệnh.

Liên quan giữa đục nhân mắt và tắc tĩnh mạch võng mạc

Theo các chuyên gia nhãn khoa, đục nhân mắt không trực tiếp gây ra tắc tĩnh mạch võng mạc, và ngược lại. Tuy nhiên, sự xuất hiện đồng thời của cả hai bệnh, đặc biệt ở người lớn tuổi sẽ có thể gây khó khăn trong việc chẩn đoán và điều trị.

Khó khăn trong chẩn đoán: Người bệnh chủ quan cho rằng triệu chứng nhìn mờ chỉ do đục nhân mắt tuổi già, mờ nhiều sẽ mổ nên không đi khám sớm; Cản trở tầm nhìn vào đáy mắt: Thủy tinh thể đục làm bác sĩ khó quan sát rõ ràng những dấu hiệu tổn thương sớm trên võng mạc: xuất huyết, phù nề, giãn tĩnh mạch, và các bất thường mạch máu khác; Thủy tinh thể đục ảnh hưởng đến chất lượng các xét nghiệm hình ảnh, như chụp đáy mắt màu (fundus photography), chụp mạch huỳnh quang võng mạc (FFA) khó đánh giá chính xác được tình trạng mạch máu võng mạc…

Khó khăn trong điều trị: Đục nhân mắt có thể làm giảm hiệu quả của laser do ánh sáng laser bị tán xạ, khó tập trung chính xác vào vùng cần can thiệp trên võng mạc; Mặc dù không trực tiếp cản trở kỹ thuật tiêm nội nhãn các thuốc kháng VEGF hoặc steroid, nhưng việc quan sát và xác định vị trí tiêm có thể khó khăn hơn khi đục nhân mắt nhiều.

Khi thủy tinh thể bị đục, việc theo dõi đánh giá sự cải thiện của các tổn thương võng mạc sau điều trị cũng trở nên khó khăn hơn.

Tóm lại, đục nhân mắt có thể là cản trở cho quá trình chẩn đoán, điều trị và theo dõi tắc tĩnh mạch võng mạc.

Để khắc phục tình trạng này, người bệnh đục thủy tinh thể nếu có kèm theo các bệnh lý nền cần được khám định kỳ để nhận được những tư vấn kịp thời về thời điểm phẫu thuật đục thủy tinh thể phù hợp để đạt được kết quả tốt nhất đồng thời có cơ hội tầm soát và quản lý các bệnh lý mạch máu võng mạc hiệu quả, tránh những biến chứng đáng tiếc.

Phạm Thị Bích Mận – Hệ thống Bệnh viện Mắt HITEC