Mô hình Cải thiện thực hành chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ nhỏ dựa vào cộng đồng mang lại hiệu quả ở Lào Cai

Phòng chống suy dinh dưỡng cho trẻ dưới 5 tuổi – Nền tảng cho một thế hệ khỏe mạnh

SKĐS - Suy dinh dưỡng vẫn là vấn đề sức khỏe cộng đồng tại Việt Nam, đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi. Nguyên nhân đến từ thói quen nuôi dưỡng chưa hợp lý, thiếu kiến thức chăm sóc, điều kiện vệ sinh chưa đảm bảo.

Chuyển biến tích cực trong dinh dưỡng trẻ em

Theo thống kê, tình trạng dinh dưỡng của người dân nói chung và của bà mẹ, trẻ em nói riêng trên địa bàn Lào Cai đã được cải thiện rõ rệt. Giai đoạn 2016 - 2023, tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân ở trẻ dưới 5 tuổi tại Lào Cai giảm trung bình 0,73%/năm, còn suy dinh dưỡng thể thấp còi giảm 1,3%/năm. Đây là bước tiến đáng ghi nhận trong công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em của tỉnh.

Dù vậy, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng, đặc biệt là suy dinh dưỡng thể thấp còi vẫn còn cao. Theo số liệu thống kê từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Lào Cai, trong tổng số trẻ suy dinh dưỡng, số trẻ là người dân tộc thiểu số chiếm đến 82,8%, tập trung ở xã vùng sâu vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số.

Nguyên nhân do nhiều gia đình còn khó khăn, bữa ăn rất đạm bạc nên ngay từ khi ở trong bụng mẹ đã bị thiếu chất. Trẻ khi sinh ra, vì thiếu thốn lại không được ăn uống đầy đủ chất, nên hay ốm, suy nhược cơ thể dẫn tới còi cọc, chậm lớn. Người dân vùng dân tộc thiểu số còn thiếu kiến thức trong việc chăm sóc trẻ dẫn tới tình trạng suy dinh dưỡng nặng hơn. Việc trẻ bị suy dinh dưỡng khi không được cải thiện sớm sẽ để lại những hệ quả lớn đến việc phát triển.

Mô hình "Cải thiện thực hành chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ nhỏ dựa vào cộng đồng" triển khai đã mang lại nhiều hiệu quả. Như tại xã Trịnh Tường (trước đây là xã Cốc Mỳ, huyện Bát Xát), người dân được hướng dẫn cách nấu bột và tư vấn chế độ dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai. Việc tưởng chừng rất đỗi bình thường này lại là điều lạ lẫm đối với các bà mẹ trẻ ở đây. Qua những buổi tuyên truyền, thực hành từ mô hình này, các bậc cha mẹ đã biết cách chế biến những bát bột nóng hổi, đa dạng màu sắc từ các thực phẩm có sẵn tại địa phương.

Không chỉ các bà mẹ mà các ông bố cũng biết cách chăm sóc con nhỏ đang trong độ tuổi phát triển, phụ nữ mang thai ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, phù hợp với kinh tế địa phương.

Ở Lào Cai đã xây dựng và duy trì hoạt động hiệu quả 51 mô hình Chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ nhỏ dựa vào cộng đồng. Các mô hình này tập trung chủ yếu vào hướng dẫn người dân chăm sóc dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời cho trẻ. Mô hình do người dân trực tiếp thực hiện, chính quyền chỉ đạo và y tế hỗ trợ chuyên môn, đã góp phần giảm nhanh tỷ lệ suy dinh dưỡng dưới 5 tuổi.

Nỗ lực vì tương lai

Theo lãnh đạo Sở Y tế tỉnh Lào Cai, những năm qua ngành y tế đã triển khai đồng loạt các biện pháp để giảm thiểu tình trạng suy dinh dưỡng trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là các huyện có tỷ lệ suy dinh dưỡng cao, các xã vùng sâu, vùng xa. Công tác chăm sóc sức khỏe 1.000 ngày đầu đời cho trẻ rất quan trọng và ý nghĩa để phòng chống suy dinh dưỡng và phòng chống bệnh sau này.

Cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng trẻ em như bổ sung đa vi chất cho phụ nữ mang thai; bổ sung Vitamin A liều cao cho bà mẹ sau sinh trong vòng 1 tháng, cho trẻ 6 đến 60 tháng tuổi định kỳ 2 lần/năm; tẩy giun cho trẻ 2 tuổi đến học tiểu học và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ.

Trong Chiến lược Quốc gia về Dinh dưỡng giai đoạn 2021 – 2030, Lào Cai đặt mục tiêu đến năm 2025 giảm tỷ lệ thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi xuống dưới 26,7% và nhẹ cân còn dưới 13%. Để đạt được, tỉnh sẽ tiếp tục mở rộng, nhân rộng mô hình dinh dưỡng cộng đồng.

Đặc biệt chú trọng công tác truyền thông, tư vấn vận động cho bà mẹ, người chăm sóc trẻ nhằm thay đổi nhận thức, tư duy cũng như hành vi về chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng bà mẹ, trẻ em; tăng cường giám sát hỗ trợ theo hình thức cầm tay chỉ việc tại hộ gia đình sử dụng nguồn lương thực, thực phẩm sẵn có trong nhà nhằm nâng cao chất lượng bữa ăn; thường xuyên khám, phát hiện trẻ suy dinh dưỡng cấp tính để tiếp nhận điều trị.

Ngành y tế khuyến khích mỗi gia đình phát triển "vườn – ao – chuồng" để chủ động nguồn thực phẩm an toàn, đa dạng; tổ chức bữa ăn gia đình và bữa ăn học đường đảm bảo cân đối dinh dưỡng; đặc biệt chú trọng 1.000 ngày vàng đầu đời. Đây chính là chìa khóa giúp trẻ em Lào Cai phát triển khỏe mạnh, có tầm vóc và trí tuệ vững vàng cho tương lai.

Chế biến bữa ăn bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ từ 6-24 tháng tuổi bằng thực phẩm sẵn có tại địa phương

SKĐS - Tại các vùng dân tộc thiểu số và miền núi, điều kiện còn nhiều khó khăn. Thế nhưng, nếu biết tận dụng thực phẩm sẵn có theo mùa tại địa phương, các bà mẹ hoàn toàn có thể chế biến được những bữa ăn bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho con - đặc biệt trong giai đoạn quan trọng từ 6 đến 24 tháng tuổi.