Sự xuất hiện của dòng tiêm kích này tại căn cứ không quân Shiraz đã thu hút sự chú ý lớn, làm dấy lên nhiều suy đoán rằng Tehran có thể tiến tới một chương trình mua sắm quy mô lớn để thay đổi toàn diện sức mạnh không quân.
Máy bay chiến đấu MiG-29UPG. (Nguồn: MW)
Dù vào tháng 1, các quan chức Iran đã xác nhận đơn đặt hàng dành cho Su-35 – dòng tiêm kích hạng nặng với tầm hoạt động xa và năng lực vượt trội hơn, song giới quan sát cho rằng MiG-29 vẫn có lợi thế riêng.
Với chi phí mua sắm và vận hành thấp hơn nhiều, MiG-29 có thể trở thành lựa chọn tối ưu để Iran nhanh chóng mở rộng quy mô lực lượng, nhất là trong bối cảnh Tehran vừa hứng chịu một cuộc tấn công trên không quy mô lớn từ Israel với sự hỗ trợ của Mỹ và các nước phương Tây.
Trong đợt không kích đó, Không quân Iran bị đánh giá là hầu như không đóng vai trò đáng kể trong việc bảo vệ không phận, cho thấy nhu cầu cấp bách phải nâng cấp sức mạnh tác chiến.
MiG-29 vốn được phát triển từ cuối thời Chiến tranh Lạnh như một tiêm kích thế hệ thứ tư hạng trung. Các biến thể hiện đại ngày nay đã được nâng cấp lên chuẩn thế hệ 4+ với nhiều cải tiến quan trọng như radar mảng pha, buồng lái kỹ thuật số, hệ thống điện tử hàng không tiên tiến với liên kết dữ liệu hiện đại, cùng khả năng sử dụng kho vũ khí không đối không thế hệ mới.
Iran từng mua hai phi đội MiG-29 vào năm 1990, nhưng kế hoạch mở rộng quy mô lớn sau đó bị hoãn lại do sự tan rã của Liên Xô và sức ép từ phương Tây, nhằm ngăn Moscow cùng các nước kế thừa bán vũ khí tiên tiến cho Tehran. Trong hơn 35 năm qua, MiG-29 vẫn là dòng tiêm kích hiện đại nhất trong biên chế Iran, nhưng so với chuẩn mực thập niên 2020, chúng đã bị coi là lạc cũ. Bởi vậy, nhiều khả năng những chiếc MiG-29 vừa bàn giao đã được Nga hiện đại hóa để mang lại năng lực chiến đấu khả thi hơn so với các biến thể cũ.
Việc chuyển sang vận hành MiG-29 hiện đại hóa được đánh giá sẽ tương đối thuận lợi đối với Iran. Năm 2023, Tehran đã tiếp nhận các máy bay huấn luyện Yak-130 từ Nga, được thiết kế để giúp phi công làm quen với cách vận hành máy bay chiến đấu thế hệ 4+ và thậm chí cả thế hệ thứ năm. Hơn nữa, việc bảo dưỡng MiG-29 hiện đại có nhiều điểm tương đồng với các phiên bản cũ, cho phép Iran tận dụng cơ sở hạ tầng sẵn có.
MiG-29SMT được hiện đại hóa với tên lửa không đối không dẫn đường bằng radar R-77 và radar Zhuk-ME. (Nguồn: MW)
Một điểm mạnh khác là khả năng giao hàng nhanh chóng: trong khi Su-35 đang có danh sách đặt hàng dài từ cả Nga và Algeria, các biến thể MiG-29M hiện đại lại gần như không bị ràng buộc bởi hợp đồng nào. Ngoài ra, Nga hiện còn duy trì hàng trăm khung thân MiG-29 tương đối mới trong kho, nhiều chiếc chưa lắp ráp, có thể dễ dàng nâng cấp lên chuẩn MiG-29SMT hay MiG-29UPG – loại mà Ấn Độ từng đặt mua vào năm 2020.
Những chiếc MiG-29 hiện đại này nhiều khả năng sẽ được trang bị radar mảng quét điện tử Zhuk-ME (PESA) hoặc thậm chí Zhuk-A/AM (AESA) tiên tiến hơn, vượt trội so với các radar quét cơ học mà nhiều tiêm kích Israel vẫn sử dụng.
Về vũ khí, trong khi MiG-29 cũ chỉ có thể khai hỏa các biến thể lỗi thời của tên lửa không đối không R-27, thì phiên bản mới có khả năng tích hợp tên lửa R-77 và R-77M hiện đại với dẫn đường radar chủ động, mang lại lợi thế đáng kể trước nhiều lực lượng trong khu vực.
Dù không thể so sánh với những tiêm kích tinh nhuệ như Su-35 hay F-35 của Israel, nhưng MiG-29 hiện đại hóa vẫn đủ sức đối đầu trực diện với F-16I và F-15A/C/I – những máy bay đang đóng vai trò xương sống trong không quân Israel.
