Đầu tư kinh doanh trên sóng truyền hình, trong vài năm trở lại đây, được coi là thức thời, là cơ hội vàng khuếch trương thanh thế và chứng tỏ đẳng cấp của doanh nghiệp. Nhìn vào làn sóng các “đại gia” đang ồ ạt chiếm lĩnh mảnh đất này, có cảm giác được sở hữu một kênh truyền hình đồng nghĩa với việc đã cầm trong tay một miếng bánh ngon ăn!
Lượng nhiều nhưng chất có bao nhiêu!
Nhớ cách đây hơn hai năm, Việt Nam từng vô cùng hân hoan với sự kiện vệ tinh đầu tiên Vinasat 1 được phóng vào vũ trụ. Một viễn cảnh vô cùng tươi sáng đã mở ra trước mắt những đơn vị báo chí – truyền thông. Đã có rất nhiều thông tin rằng một số tờ báo lớn sẽ hướng tới sở hữu kênh truyền hình riêng, để phát triển theo mô hình truyền thông đa phương tiện. Nhưng rồi, cho đến thời điểm này, vẫn chỉ có Đài phát thanh tiếng nói VN vào cuộc với kênh VOV (hệ phát thanh có hình) và Thông tấn xã VN (kênh TTXVN)...
Từ năm 2006, Đài truyền hình TP. HCM (HTV) là đơn vị đi đầu khi thực hiện chương trình xã hội hóa trên 4 kênh: HTV1 hợp tác với Công ty truyền thông Liên Đài, HTV2 với Công ty truyền thông Ánh Bình Minh, HTV3 với công ty truyền thông Trí Việt và HTVC với công ty truyền thông và ứng dụng CNTT FBNC.
Một đài truyền hình có thêm nhiều kênh, nhiều chương trình đang là xu thế chung hiện nay. Vấn đề là lực lượng sản xuất chương trình của mỗi đài chưa theo kịp với sự phát triển nhanh chóng này, nên liên kết, hợp tác sản xuất các chương trình với các đơn vị tư nhân được xem là phương án tối ưu. Không chỉ liên kết thực hiện một vài chương trình, nhiều đài truyền hình còn giao toàn quyền cho tư nhân thực hiện hẳn một kênh truyền hình…
Ở thời điểm hiện tại, các kênh truyền hình nhiều tới mức, việc giữ được người xem ngồi trước màn hình 5 phút mà không chuyển kênh là một điều vô cùng khó khăn. Cách đây vài năm (và đến tận bây giờ), người ta vẫn thấy những kênh truyền hình mà có đến quá nửa thời lượng dành cho những chương trình giải trí, quảng cáo tin nhắn, chơi game hay các trò chơi chủ yếu dành cho một nhóm khán giả thành thị. Và chính những kênh truyền hình như vậy khiến khán giả có ác cảm với truyền hình xã hội hóa.
Xã hội hóa truyền hình vẫn là môi trường tốt để đầu tư nhưng không phải chỗ kiếm tiền quá dễ như nhiều người lầm tưởng. Chọn đối tượng khán giả nào, đầu tư cho kênh tổng hợp hay chuyên biệt – với các đối tác liên kết cũng là một bài toán nan giải. Nhiều người lầm tưởng, rằng kênh hướng đến nhu cầu giải trí không giới hạn của giới trẻ, khán giả tuổi teen thì dễ làm, dễ có lãi. Nhưng nhìn vào hai kênh chuyên biệt âm nhạc Yan TV, M4Me… có thể thấy sự nghèo nàn, cũ kỹ chiếm màu sắc chủ đạo. Một chỉ loanh quanh với những vũ điệu hiphop sôi động của cuộc thi American Best Dance Crew. Một tua đi tua lại từ sáng đến chiều cỡ hơn chục bài hát của các nhóm nhạc Hàn Quốc như SuJu, SNSD, DBSK, Big Bang… Chờ đợi sự thành công, cả về chất lượng, doanh thu lẫn xây dựng thương hiệu ở hai kênh này – theo nhiều khán giả – cũng giống như “điệp vụ bất khả thi” vậy.
 |
Có một thực tế mà những chuyên gia truyền hình đầy kinh nghiệm trên thế giới đã tổng kết, các kênh tổng hợp thường rất khó “sống sót”. Khi đã có kênh VTV1, VTV3 thì đương nhiên một thứ kênh na ná sẽ nhanh chóng gây nhàm chán cho người xem. Nhìn ra thế giới, các kênh sống lâu vượt ra khỏi biên giới quốc gia đều là kênh chuyên biệt: HBO, Star Movies, Max (Cinemax), Discovery, National Geographic, Animal Planet...
Theo một thông tin, tuy có tới hơn chục kênh xã hội hóa, Truyền hình cáp VN (VCTV) cũng chỉ thực sự thu được thành công với O2TV và Style TV. Đây cũng là hai kênh hiếm hoi hiện có lãi. Vế thứ nhất, cả hai đều là kênh chuyên biệt, một về sức khỏe, một đi vào đầu tư – tài chính - chứng khoán – bất động sản - vàng … (đều là những vấn đề đang hot). Đi vào vấn đề sức khỏe vốn thiết thực và cần thiết với mọi người dân, O2TV có sự hậu thuẫn đáng mơ ước về cả chỉ đạo nội dung lẫn đầu tư ngân sách của Bộ Y tế và Ngân hàng Liên Việt Bank. Còn Info TV, đúng với cái tên là kênh truyền hình chuyển tải thông tin, với lượng thông tin đầy ăm ắp về mọi lĩnh vực được update từng giờ từng phút trên từng cm2 quý giá của màn hình TV.
Miếng bánh khó nuốt?
 |
Các kênh truyền hình có thực sự thành công hay không khi các công ty chuyên về truyền thông - quảng cáo nhảy vào cuộc? Thực sự đó là một cuộc cạnh tranh khốc liệt. Và việc O2TV, Info TV, Let’s Viet hay bất cứ kênh nào khác có được ấn tượng hoặc rating khả quan ban đầu với khán giả thì không có nghĩa là đã chắc chắn nắm trong tay toàn bộ thành công. Việc duy trì sóng lâu dài với chất lượng ổn định mới là điều đáng nói.
Người ta có cảm giác, vì các đơn vị tư nhân tham gia sản xuất các chương trình truyền hình, và quá nhiều nhà tài trợ nhảy vào can thiệp nội dung, nên không ít show truyền hình trở nên mệt mỏi và ngày càng nhạt nhẽo. Kinh doanh là thu lại lợi nhuận. Tuy nhiên, kinh doanh cũng cần phải tạo ra một “lề lối” văn hóa. Và đó là câu chuyện mà những người làm truyền hình xã hội hóa cũng đang tự tìm hướng đi cho mình.
Tư nhân tham gia kinh doanh truyền hình muốn lấy lại vốn nhanh, kiếm lời nhanh thì phải có nhiều quảng cáo trên kênh của mình. Nhưng doanh nghiệp chỉ quảng cáo trên kênh nào có nhiều người xem. Thế nên, hầu hết các đơn vị tham gia kinh doanh truyền hình đều muốn kênh của mình phát analog (kỹ thuật số). Cho dù trong tương lai gần, công nghệ đã trở nên lạc hậu này sẽ sớm bị “khai tử”.
Theo thông tin của một nhà đầu tư, kinh phí đổ vào một kênh kỹ thuật số có khi đến 40 tỉ đồng/năm để có thời lượng phát sóng. Rất nhiều công ty tham gia truyền hình trong trạng thái bị động. Họ không có khung chương trình/tuần cố định, vì thế luôn phải chạy đuổi theo sóng và thay đổi nội dung liên tục. Trong khi khán giả luôn muốn biết giờ nào họ có thể ngồi trước màn hình để xem chương trình yêu thích.
Đầu tư cho truyền hình được tính bằng tiền tỉ, nhưng chương trình phát sóng xong là coi như… hết. Nếu đơn vị đầu tư không bán được quảng cáo trong chương trình của mình, xem như họ “vén tay áo xô đốt nhà táng giấy”. Chưa kể nếu phía nhà đài có “trục trặc” gì về giấy phép, khả năng phải trả lại kênh, trả lại sóng là rất lớn và phần thiệt hại dĩ nhiên thuộc về đơn vị đầu tư. Chính vì sự khắc nghiệt này mà không phải ai cũng trụ được.
Truyền hình vẫn đang là “mảnh đất màu mỡ” và vẫn còn rất nhiều công ty muốn tham gia liên kết sản xuất chương trình truyền hình. Sự sống còn của kênh, của đơn vị đối tác liên kết, của Đài TH đều phụ thuộc vào chất lượng của chính kênh sóng ấy. Nghe thì đơn giản, nhưng với khá nhiều đơn vị đã – đang nhảy vào sân chơi tốn kém này – đó vẫn là miếng bánh khó nuốt!
Hồ Huyền Nga