Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Omicron 'tàng hình' BA.2 vẫn là biến chủ đạo toàn cầu, vượt qua 2 biến thể phụ khác của Omicron là BA.1 và BA 1.1. Kể từ khi BA.2 xuất hiện cho tới nay, số ca mắc toàn cầu đã tăng vọt trở lại kể từ khi giảm vào tuần đầu tiên của tháng 1.
Mặc dù BA.2 chỉ mới bắt đầu "lấn sân" sang Mỹ để từng bước trở thành biến thể chủ đạo, nhưng biến thể Omicron 'tàng hình' này đã hoành hành nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương, sau khi càn quét châu Âu.
BA.2 - biến thể phụ dễ lây nhiễm của Omicron hiện đã trở thành chủng chủ đạo ở Mỹ. Theo Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật (CDC) Mỹ, hơn một nửa trong tổng số ca nhiễm COVID-19 ở Mỹ mới đây là BA.2.
Số lượng ca nhiễm mới do mạng lưới giám sát bộ gene virus của CDC Mỹ công bố. Cơ quan này cho biết Omicron 'tàng hình' BA.2 chiếm từ 51-59% tổng số ca mắc COVID-19 mới tại Mỹ đến ngày 26/3. Con số này tăng so với 39% ca nhiễm BA.2 một tuần trước đó.
Omicron 'tàng hình' BA.2 gây lây nhiễm COVID-19 cao hơn, nhưng phần lớn trường hợp mắc là nhẹ, chủ yếu triệu chứng ở đường hô hấp trên.
Khu vực ảnh hưởng nhiều nhất là đông bắc nước Mỹ, nơi biến thể Omicron 'tàng hình' BA.2 chiếm đến hơn 70% tổng số ca mắc COVID-19.
Ở Anh, nơi tỷ lệ người dân tiêm phòng vaccine cao hơn nước Mỹ, nhiều biện pháp hạn chế đã dỡ bỏ, làn sóng Omicron 'tàng hình' BA.2 đã gây ra tình trạng ca mắc, nhập viện và tử vong do COVID-19 tăng lên vào cuối tháng 2. Hiện nay, số ca mắc mới bình quân theo tuần ở Anh trở lại mức cuối tháng 1.
Tuy nhiên làn sóng BA.2 vẫn chưa đạt đỉnh như BA.1. Số ca mắc đã qua giai đoạn đạt đỉnh ở Anh, nhưng số ca nhập viện và tử vong do COVID-19 có tăng lên.
TS. Tom Frieden, cựu Giám đốc CDC Mỹ không cho rằng là trùng hợp khi Cơ quan Quản lý Thuốc và Thực phẩm Mỹ cấp phép thêm liều tiêm tăng cường (tức liều 4 vaccine COVID-19) cho đối tượng trên 50 tuổi. Cùng ngày, CDC cũng ước tính Omicron 'tàng hình' BA.2 đang là biến thể chủ đạo ở Mỹ.
Đại học Washington dự đoán BA.2 sẽ không gây ra làn sóng dịch mới ở Mỹ. Có thể sẽ giống như những gì xảy ra ở Nam Phi, Omicron 'tàng hình' BA.2 lặng lẽ thay thế người anh em BA.1 để trở thành nguyên nhân chính gây ra COVID-19 mà không làm tăng số ca mắc hay trường hợp tử vong.
1. Miễn dịch của chúng ta mạnh tới mức nào trước Omicron 'tàng hình' BA.2?
Có nhiều lý do khó có thể biết Omicron 'tàng hình' BA.2 sẽ gây ra hệ quả gì? CDC ước tính 37 triệu người Mỹ nhiễm COVID-19 vào mùa đông vừa qua. Nghĩa là cứ 11 người Mỹ thì có 1 người nhiễm COVID-19 trong suốt làn sóng Omicron đầu tiên.
Thêm nhiều người có miễn dịch nhờ tiêm phòng vaccine và liều tiêm tăng cường. Dựa trên mẫu xét nghiệm máu ngẫu nhiên, 95% người Mỹ đã có miễn dịch trước COVID-19.
TS. Jorge Salinas, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Đại học Stanford gọi đây là bức tường miễn dịch.
"Tiêm vaccine phòng COVID-19 góp phần bảo vệ chúng ta trước làn sóng lây nhiễm tương lai. Tuy nhiên, bức tường miễn dịch này suy giảm theo thời gian."
Các nghiên cứu cho thấy 'Omicron tàng hình' BA.2 trốn tránh hàng rào miễn dịch chống lây nhiễm như biến thể gốc Omicron. Vì vậy những liều tiêm tăng cường là cần thiết để chống lại những biến thể này. Tuy nhiên, chưa đến một nửa dân số Mỹ 12 tuổi trở lên được khuyến cáo tiêm liều 3.
Mối quan tâm lớn nhất vẫn là người 65 tuổi trở lên, bởi người cao tuổi là đối tượng dễ trở nặng khi nhiễm COVID-19. 1/3 số người trên 65 tuổi ở Mỹ vẫn chưa được tiêm liều thứ 3 cần thiết này.
Chuyên gia Frieden coi đây có thể coi như "gót chân Asin" khi người cao tuổi chưa được tiêm liều 3 đại trà.
2. Tái nhiễm COVID-19 đối với Omicron 'tàng hình"
Nếu đã nhiễm Omicron rồi, bạn có tái nhiễm Omicron dòng phụ khác hay không? Chẳng hạn như nếu đã từng nhiễm Omicron BA.1 thì bạn có tái mắc COVID-19 với Omicron tàng hình BA.2 hay không?
Omicron 'tàng hình' BA.2 có khoảng 40 thay đổi amino acid so với dòng phụ BA.1 của Omicron.
Vì vậy mà Omicron và các biến thể phụ của nó trở nên khác biệt so với những người anh em Alpha, Beta, Delta cũng như các biến thể khác của virus SARS-CoV-2.
Khả năng tái nhiễm COVID-19 do mắc các biến thể phụ khác nhau của Omicron là có nhưng hiếm.
Một vài người tự hỏi liệu BA.2 có gây tái nhiễm COVID-19 đối với người đã mắc BA.1 trước đó. Một nghiên cứu lớn ở Đan Mạch đã cho thấy rằng khả năng tái nhiễm này là có thể nhưng hiếm gặp.
Nghiên cứu trên 1,8 triệu ca nhiễm COVID-19 cho thấy chỉ có 1.739 người dương tính với SARS-CoV-2 hai lần trong vòng 2 tháng. Trong đó, chỉ có 47 trường hợp nhiễm BA.1 lần thứ nhất và mắc BA.2 lần thứ hai.
Khi nghiên cứu kỹ hơn, các nhà khoa học phát hiện rằng trường hợp tái nhiễm này thường xảy ra ở người trẻ và chưa được tiêm vaccine ngừa COVID-19, đặc biệt là trẻ em. Và triệu chứng COVID-19 ở những người này thường là nhẹ.
3. Omicron 'tàng hình' BA.2 cực kỳ gây lây nhiễm do tải lượng virus
Trong khi đó, BA.1 mức độ lây nhiễm thấp hơn một chút với hệ số là 8. Nghĩa là cứ 1 F0 nhiễm BA.1 sẽ gây lây nhiễm cho 8 người khác.
Theo một nghiên cứu Thụy Điển, các nhà nghiên cứu đo tải lượng virus trong dịch hầu họng của người mắc COVID-19. Họ tìm ra RNA virus gấp đôi ở mẫu bệnh nhân mắc Omicron 'tàng hình' BA.2 hơn ở người mắc BA.1. Có sự khác biệt đáng kể về tải lượng virus.
Tải lượng virus đối với người nhiễm dòng BA.1 của Omicron chỉ ngang với Delta. Tuy nhiên tải lượng virus ở các trường hợp mắc BA.2 thì đáng kinh ngạc.
Một nghiên cứu khác ở Qatar cũng cho thấy sự khác biệt này.
Tải lượng virus ở người mắc Omicron 'tàng hình' BA.2 cao hơn đáng kể so với BA.1 hay Delta. Tuy nhiên phần lớn triệu chứng là nhẹ.
GS. Laith Abu-Raddad, chuyên ngành khoa học dân số tại trung tâm y khoa Weill Cornell Medicine, Qatar đã nghiên cứu về hiệu quả của vaccine ngừa COVID-19 cũng như các liều tiêm tăng cường chống lại biến thể phụ Omicron BA.1 và Omicron 'tàng hình' BA.2.
"Rõ ràng là tải lượng virus ở Omicron 'tàng hình' BA.2 cao hơn hẳn BA.1", ông nói. Nghiên cứu của ông cho thấy tải lượng virus cao hơn gấp gần 10 lần.
Thay vì đi thẳng xuống đường phổi như Delta, thì Omicron dường như tập trung ở đường hô hấp trên hơn, ở đường mũi và họng, GS. Abu-Raddad nói. Ông cho rằng do sự lây nhiễm chủ yếu tập trung ở đường hô hấp trên, nên virus dễ dàng lây truyền khi người ta nói chuyện, hắt hơi hay ho.
Có lẽ một điểm nữa cần lưu ý đó chính là mức độ trở nặng. Mặc dầu các nghiên cứu trên động vật gợi ý rằng BA.2 không hoàn toàn nhẹ, dữ liệu về lây nhiễm trên người ở Anh quốc, Đan Mạch và Nam Phi cho thấy rằng Omicron 'tàng hình' BA.2 cũng không dẫn tới tình trạng nhập viện nhiều hơn, khi so với BA.1.
Tuần trước, Cơ quan An ninh Y tế Anh quốc cập nhật về hiệu quả vaccine đối với Omicron 'tàng hình' BA.2. Các liều vaccine tăng cường vẫn có hiệu quả 90% ngăn ngừa trở nặng ở người 65 tuổi trở lên tới 14 tuần.
Vaccine Pfizer và Moderna có thể gây những phản ứng phụ nào cho trẻ 5-11 tuổi?
