Ảnh hưởng các mẹ đến sự phát triển trí tuệ và sáng tác của các nhà văn rất lớn. Đa số các mẹ đều để lại dấu ấn trong lịch sử văn học. Dưới đây là 3 bà mẹ điển hình.
Bà Elizabeth Barrow, mẹ Charles Dickens
Mẹ Charles Dickens (1812-1870), nhà văn người Anh vĩ đại nhất lịch sử, tác giả Cuộc phiêu lưu của David Copperfield, Gia tài vĩ đại, Chuyện ở hai thành phố..., bà Elizabeth Barrow đam mê những bộ trang phục và mũ do bản thân tự thiết kế và may cắt. Bẩm sinh, mẹ Dickens có có cảm giác hài hước phi thường, đồng thời bà còn có khả năng bắt chước tuyệt vời các màn trình diễn của diễn viên hài nổi tiếng.
Bản tính lạc quan tự nhiên đã giúp bà rất nhiều, khi ông chồng phá sản do buôn bán thua lỗ, buộc phải vào tù vì tiền nợ quá lớn không có khả năng thanh toán, đẩy vợ và 5 đứa con vào cuộc sống lầm than. Bất chấp khó khăn, bà Elizabeth vẫn vui vẻ bươn chải, làm đủ mọi nghề để kiếm tiền, từ lao công quét tuyết, đến đưa bánh mỳ thuê và... mở trường tiểu học!
Cảm phục trước tấm gương tần tảo của mẹ, tác giả tương lai của Gia tài vĩ đại, cậu bé Charles 12 tuổi đã quyết định bỏ học, đầu quân làm công nhân nhà máy sản xuất bàn chải đánh giày để có tiền phụ giúp gia đình.
Đến những năm lên tuổi bà, mẹ Dickens thi thoảng vẫn lập lại những sở thích sinh hoạt từ tuổi thanh xuân, thí dụ bà hồn nhiên đội lên đầu chiếc mũ trẻ con vào dịp lễ Giáng sinh. Bà Elizabeth qua đời năm 73 tuổi.
Bà Elizabeth Barrow, mẹ nhà văn Charles Dickens.
Bà Maria Nikolajevna Volkonska, mẹ văn hào Lev Tolstoy
Mẹ Lev Tolstoy (1828-1910) tác giả tiểu thuyết Chiến tranh và Hòa bình, nữ công nương Maria Nikolajevna là con độc nhất của bá tước Mikolai Siergeyovic Volkonsky. Bá tước Volkonsky một mình nuôi con, bởi phu nhân bá tước qua đời, năm con gái mới 2 tuổi.
Tuổi trưởng thành, Maria không nổi bật trong bạn đồng lứa về tài năng cũng như sắc đẹp, tuy nhiên nhờ cha rèn luyện, bà có trình độ văn hóa tuyệt vời. Maria quyết định không lấy chồng để chăm sóc bố những năm cuối đời.
Khi bá tước Volkonsky trút hơi thở cuối cùng, bước vào tuổi 31, Maria vẫn sống đơn thân với khối gia sản khổng lồ.
Nghe lời khuyên của bạn bè, từ thị trấn Yasnaya Polyana hẻo lánh, Maria chuyển đến kinh đô Mátxcơva và ở nơi ở mới bà đã tìm được ứng viên làm chồng, bá tước Mikolai Ilich Tolstoy, chàng trai trẻ hơn bà 5 tuổi và thừa kế di sản là món nợ khá lớn. Hai người chóng vánh đi đến hôn nhân - chàng trai cần có người vợ giàu có, khả dĩ giúp chàng giải quyết rắc rối tài chính của bản thân, còn nàng khao khát có tấm chồng.
Tuy nhiên, tình yêu giữa họ cũng nhanh chóng nảy nở. Rồi hai vợ chồng quyết định rời Mátxcơva náo nhiệt, trở về quê hương Polyana yên bình. Trong những lá thư gửi chồng, Maria thường âu yếm sử dụng mỹ từ “anh bạn ngọt ngào”, trong nhiều bài thơ, bà cũng viết về tình cảm đằm thắm của mình dành cho bạn đời.
Bà Maria Nikolajevna sinh tổng cộng 5 người con, tất cả đều chào đời trên chiếc ghế sofa bọc da màu đen, trong tòa nhà rộng lớn của gia đình ở Yasnaya Polyana.
Thời gian ngắn sau lần sinh con cuối cùng, vì bị hậu sản, sức khỏe bà Maria ngày càng suy sụp. Khi bà trút hơi thở cuối cùng, con trai Lev Tolstoy vẫn chưa đầy 2 tuổi.
Bà Jane Elgee, mẹ của nhà văn Ireland nổi tiếng Oscar Wilde (1854-1900)
Ngay tuổi vị thành niên, bà Jane Elgee, mẹ tương lai của Oscar Wilde đã là nữ thi sĩ kiêm nhà hoạt động chính trị nổi tiếng nhiệt tình ủng hộ phong trào độc lập có tên “Vì nước Ireland trẻ”.
Năm 25 tuổi, nữ thi sĩ Jane lên xe hoa cùng William Wilde, bác sĩ nhãn khoa, một quý tộc lớn hơn bà 11 tuổi, ở thành phố Dublin.
Chung sống hạnh phúc với người chồng giỏi giang, tháo vát, nữ thi sĩ tài hoa kiêm nhà hoạt động xã hội nhiệt huyết đã sinh hạ 3 người con, nhưng chỉ có 2 sống qua tuổi ấu thơ, trong đó có Oscar. Tuy nhiên, theo người hàng xóm của gia đình tác giả tiểu thuyết Tội ác của Huân tước Arthur Savile và Những truyện ngắn khác, bác sĩ William Wilde giỏi kinh doanh, song lại vụng về trong vai trò làm bố. Ông sống khô khan và tính khí thất thường, trong khi bà Jane, mẹ Oscar lại là người phụ nữ sống tình cảm, lãng mạn, rất hiện đại và giàu lòng vị tha.
Năm 1891, 37 tuổi nhà văn nổi tiếng yêu đắm đuối bạn trai Alfred Douglas và bị án 2 năm lao động khổ sai. Bất chấp con trai Oscar giới tính bất thường, mẹ Jane là người duy nhất chăm nuôi con.
Bà Jane bất ngờ qua đời trong thời gian Oscar vẫn ở trong tù. Thương nhớ mẹ, Oscar Wilde đã viết: “Một kẻ từng được mệnh danh là Hoàng đế của ngôn từ như tôi, giờ đây, trước sự ra đi của Mẹ, tôi bất lực, không thể tìm được con chữ thích hợp, khả dĩ mô tả nỗi đau và cảm giác mất mát của bản thân”.