Bhutan đang đối mặt với một vấn đề về năng lực y tế. Tại quốc gia nhỏ bé này, chỉ có 0,3 bác sĩ/1.000 dân. Có 31 bệnh viện, 178 cơ sở chăm sóc y tế cơ bản và khoảng 650 hoặc hơn các phòng khám tối thiểu nằm tại các làng bản và cộng đồng dân cư xa xôi. Bhutan đã bắt liên lạc với Tổ chức y tế thế giới (WHO) để tìm kiếm tiềm năng thực hành “y học từ xa”, một trong số đó là áp dụng các cỗ máy không người lái để giao thuốc và thu thập mẫu máu ở các bệnh nhân.
Tổng hạnh phúc quốc gia
Chúng vọt lên, lắc mình và biến mất. Ông Tshering Tobgay, Thủ tướng vương quốc Phật giáo Bhutan, đang đứng và xem cuộc thử nghiệm những cỗ máy bay không người lái mà ông hy vọng rằng chúng có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc cung cấp các dịch vụ y tế trong cộng đồng vương quốc miền núi non của mình. Đứng trong khuôn viên của Bệnh viện quốc gia Jigme Dorji Wangchuck ở Thimpu (Bhutan), trung tâm y khoa chính của quốc gia nhỏ bé này, ông Tobgay đang chăm chú theo dõi những chiếc “quadcopter” nhỏ xíu, không người lái đang tiến hành các chuyến bay thử nghiệm.
Ngài thủ tướng Tshering Tobgay phát biểu: “Chúng tôi đang thảo luận làm thế nào để các Quadcopter có thể vận chuyển thuốc ở Bhutan lên một cấp độ mới bằng cách dùng các thiết bị không người lái để phân phối các loại thuốc thiết yếu. Các thiết bị này cũng có thể lấy các mẫu máu, nước tiểu và những thứ khác từ các đơn vị chăm sóc y tế cơ bản để đem đi phân tích”, ông Tobgay đã nói như thế trong một tin nhắn được đăng tải trên truyền thông xã hội. Vương quốc Phật giáo Bhutan nằm kẹp giữa hai nước lớn là Ấn Độ và Trung Quốc, và người phương Tây xem nó là một nơi bình dị, hoang sơ kiểu Thiên đường thần tiên Shangri-La. Các báo cáo đề cập đến quốc gia với chỉ 700.000 dân cư, luôn đề cập đến một khái niệm được xúc tiến bởi cựu vương Bhutan mang tên là “Tổng hạnh phúc quốc gia” (GNH), nó được xem như là quan trọng ngang ngửa vời Tổng sản phẩm quốc nội (GDP).
Nhưng sau tất cả những điều thực tế như cảnh quan thiên nhiên đẹp như tranh vẽ và khí hậu mát mẻ của một đất nước ở miền núi non, thì về cơ bản Bhutan vẫn là một xứ xở nghèo khó. GDP bình quân đầu người vào khoảng 2.400 USD, cao hơn Ấn Độ và Nepal, nhưng kém hơn Sri Lanka và Trung Quốc. Một thách thức lớn cho đất nước khi mà xứ này đã lập được nền dân chủ vào năm 2008, trước đó quốc gia này cấm truyền hình và chỉ mới được gỡ bỏ vào năm 1999, và địa hình đất nước với nhiều đồi núi dốc, hiểm trở, khiến cho việc xây dựng hệ thống đường xá xem ra hết sức khó khăn, tốn kém. Việc thiếu thốn cơ sở hạ tầng và địa điểm xa xôi, hẻo lánh của nhiều cộng đồng dân cư mà thậm chí cho đến tận ngày nay, đã tạo ngáng trở không chỉ cho cánh nông dân và hoạt động du lịch đang bùng nổ tại đất nước này, mà còn ảnh hưởng tới việc cung cấp các dịch vụ như chăm sóc y tế.
Dịch vụ y học từ xa
Trong lĩnh vực này, Bhutan cũng đang đối mặt với một vấn đề về năng lực. Tại quốc gia nhỏ bé này, chỉ có 0,3 bác sĩ/1.000 dân. Có 31 bệnh viện, 178 cơ sở chăm sóc y tế cơ bản và khoảng 650 hoặc hơn các phòng khám tối thiểu nằm tại các làng bản và cộng đồng dân cư xa xôi. Nhằm giải quyết vấn đề này, Bhutan đã bắt liên lạc với Tổ chức y tế thế giới (WHO) để tìm kiếm tiềm năng thực hành “y học từ xa” – bằng cách sử dụng internet và tiện ích di động nhằm cho phép các bác sĩ tại các bệnh viện lớn thực hiện kiểm tra sức khỏe từ xa, lập hồ sơ y tế và chụp X quang rồi gửi trả lại cho các bệnh nhân.
TS Pem Namgyal, một quan chức vùng của tổ chức WHO, nói rằng ông Thủ tướng Tobgay là người rất hoan nghênh việc sử dụng công nghệ mới để giải quyết những thách thức tại đất nước mình. Đầu năm 2014 này, văn phòng Thủ tướng Bhutan đã liên lạc với WHO và hỏi về tính khả thi của việc sử dụng máy bay không người lái nhằm tiến hành các hoạt động nhân đạo. Tại Delhi (Ấn Độ), ông Pem Namgyal phát biểu: “Ông Thủ tướng muốn mở rộng vai trò của y học từ xa. Ông Tobgay nói rằng Bhutan đang xem xét để triển khai các thiết bị không người lái nhằm giao các cung cấp khẩn cấp hay thu mẫu máu của bệnh nhân từ các khu vực xa xôi, hẻo lánh. Todgay thỉnh cầu WHO hỗ trợ cho Bhutan”.
Sau một số nghiên cứu, một công ty đã liên lạc với TS Pem Namgyal là Matternet, một công ty công nghệ mới thành lập ở tiểu bang California, công ty này tuyên bố rằng đã sáng tạo “một mô hình giao thông vận tải tiếp theo” bằng cách sử dụng một mạng lưới các cỗ máy không người lái không gian. Những thành viên ủng hộ cho dự án của Matternet là Fadi Ghandour, nhà sáng lập công ty hậu cần Aramex, ông cũng là người đứng đầu một quỹ đầu tư công nghệ, đã từng tiến hành thử nghiệm các cỗ máy không người lái ở Haiti và nước Cộng hòa Dominica. Matternet phát biểu rằng mục tiêu chính của công ty là làm thế nào mà các thế hệ cỗ máy không người lái có thể dùng trong môi trường chăm sóc y tế.
“Chúng tôi muốn giải quyết vấn đề giao thông tại những nơi mà hệ thống đường xá còn thiếu kém hay có những con đường không thể vượt qua ở Haiti, Bhutan, New York hay Los Angeles”, theo phát biểu của bà Paola Santana, giám đốc quản lý của Matternet, từ Palo Alto. Bà Paola Santana nói rằng công ty của bà không chỉ cung cấp một hạm đội cỗ máy không người lái thân thiện với môi trường mà còn cung cấp sân cho chúng bay và hạ cánh trên các bề mặt địa hình. Phần mềm sẽ theo dõi các chuyển động của thiết bị cũng như gửi các thông tin đó cho các cơ quan kiểm soát không lưu có liên quan. Giá thành cho các thiết bị không người lái dao động từ 1.100 bảng Anh đến 3.000 bảng Anh.
Ở Bhutan, công ty Matternet đang tìm kiếm các phòng khám nằm ở nơi hẻo lánh liên kết với các bệnh viện lớn hơn, chuyển giao thuốc và các mẫu máu. Bà Paolo Santana nhấn mạnh: “Chúng tôi có thể di chuyển những cung ứng chăm sóc y tế quan trọng”. Tín hiệu phản hồi ban đầu từ Bhutan, nơi CEO người Hy Lạp của Matternet là Andreas Raptopoulos đã cho thấy rằng những thiết bị máy bay không người lái (UAV) mang lại điểm tích cực. Một trong các chuyến bay thử nghiệm đã gửi đi một Quadcopter từ Thimpu đến một trung tâm y tế địa phương ở Chamgang, cách thủ đô khoảng 9 dặm đường.
Một thử nghiệm khác đã nhìn thấy một Quadcopter bay đến một bức tượng Phật vàng cao 50m nằm tọa lạc tại Công viên thiên nhiên Kuenselphodrang và hướng mặt ra thung lũng Thimpu. Các bức ảnh cho thấy nhân viên bệnh viện và trẻ em dường như rất hào hứng trước sự xuất hiện của các Quadcopter. Chính phủ Bhutan từ chối trả lời các câu hỏi của hãng tin Independent, chỉ cho hay rằng nó đang ở giai đoạn thử nghiệm sơ bộ. Một quan chức tại văn phòng Thủ tướng Bhutan, ông Nim Tshering, nói rằng “chính phủ đang khám phá các khả năng của máy bay không người lái”.
NGUYỄN THANH HẢI (Independent – 11/8/2014)
