Quan niệm về chích máu chữa bệnh
Từ thời cổ xưa sang thời kỳ hiện đại, người ta dùng phương pháp trích huyết để chữa bệnh.
Triết gia kiêm khoa học gia người Ba Tư là Avicenna nói về liệu pháp trích huyết như sau: “Mỗi mạch máu khác nhau sẽ dùng cho một mục đích riêng. Làm chảy máu giữa các tĩnh mạch giữa 2 lông mày là rất tốt để trị chứng đau đầu kinh niên; cắt các tĩnh mạch dưới lưỡi tuy rằng khó làm nhưng mà rất hiệu dụng trong việc trị các cơn đau thắt ngực và áp-xe amidan; mở các tĩnh mạch thần kinh giúp giảm đau trong bệnh gút chân và bệnh chân voi...”. Một số nhà khoa học còn sử dụng biện pháp dùng đỉa hút máu để điều trị bệnh. Trong nền văn hóa Ai Cập từ cách đây 3000 năm có khắc họa hình ảnh vị thần Ấn Độ giáo là Dhanvantari, người thường cầm 1 con đỉa để trị bệnh.
Trong y học hiện đại, Công ty Biopharm ở xứ Wales (Anh) nuôi đỉa dùng cho các hoạt động phẫu thuật. Nhu cầu dùng đỉa phổ biến nhất trong y học hiện đại là áp dụng trong phẫu thuật thẩm mỹ, con đỉa sẽ rút các mô sưng sau phẫu thuật. Các nhà huyết học áp dụng trích huyết trong liệu pháp mở tĩnh mạch khi điều trị bệnh đa hồng cầu (một dạng bệnh hiếm gặp khi tủy xương ở người sản xuất quá nhiều các tế bào hồng cầu) và giảm sự tích tụ sắt trong cơ thể vốn gây nên một chứng rối loạn gọi là bệnh thừa sắt.
Thầy thuốc Karl Landsteiner của Đại học Vienna (Áo) là người đã tìm ra các nhóm máu A, B, AB và O. Ảnh nguồn: Nobel Prize
Phát hiện ra các nhóm máu
Đến năm 1900, thầy thuốc Karl Landsteiner từ Đại học Vienna (Áo) đã thực hiện bước đi đầu tiên trong việc khám phá ra các nhóm máu. Landsteiner đã xét nghiệm huyết thanh từ 6 người đàn ông khỏe mạnh, trong đó có chính máu của ông và khám phá ra rằng huyết thanh từ những người hiến tặng khiến cho các tế bào hồng cầu ở những người khác tụ lại với nhau. Landsteiner lóe lên ý tưởng rằng phải có các loại máu khác nhau và chúng có thể được phân loại dựa trên sự dính kết. Vài năm sau đó, Landsteiner và các đồng nghiệp đã khám phá ra các nhóm máu chính mà ngày nay chúng ta đã biết như A, B, AB và O và các tương tác giữa chúng đã được thẩm định xem truyền máu có an toàn hay không. Người mang nhóm máu AB có thể nhận máu từ bất kỳ người hiến tặng nào; người mang nhóm máu O lại có thể hiến máu cho bất kỳ ai. Chính từ đây, máu đã được xem là một vị thuốc.
Năm 1914, người ta khám phá ra rằng natri citrate có thể ngăn ngừa máu đông cục nhằm cho phép lấy máu từ người hiến và lưu trữ cho tới khi có ai cần. Trong Chiến tranh thế giới thứ I, phát hiện này đã cứu mạng vô số thương binh. Năm 1937, 2 thầy thuốc Landsteiner và Alexander Wiener đã xác định được nhân tố Rh trong máu, từ đây đã giải thích những bất thường giữa mẹ và bào thai là căn nguyên gây ra thai chết lưu. Một số công ty giờ đang quảng cáo rằng có thể đảo ngược tuổi tác thông qua truyền máu của người trẻ. Bệnh viện Ambrosia ở San Francisco do BS. Jesse Karmazin làm chủ, tiết lộ rằng công ty ông đang tiến hành một thử nghiệm lâm sàng, cụ thể là truyền huyết tương từ các nhà tài trợ dưới 25 tuổi.
Rẽ sang một vấn đề khác không kém phần nóng hổi, đó chính là huyết thống. Tại Nhật Bản, các nhóm máu giờ đây đang được củng cố một triết lý giả tưởng về các kiểu tính cách, nôm na như một kiểu chiêm tinh. Theo nhà văn Rose George thì nhóm máu A được cho là “người cầu toàn, tốt bụng, điềm tĩnh ngay trong tình huống khẩn cấp và lái xe an toàn”; nhóm máu B là người vui vẻ, nhưng lập dị và ích kỷ; nhóm máu O là người mạnh mẽ và thận trọng; trong khi nhóm máu AB là người khá rắc rối. Dựa trên nhóm máu, các nhà tuyển dụng Nhật Bản sẽ quyết định tuyển chọn ứng viên nào, còn người trẻ cũng dùng nhóm máu để quyết định buổi hẹn hò.
Bệnh viện Ambrosia ở San Francisco tiến hành thử nghiệm lâm sàng truyền máu từ người trẻ giúp cải thiện tuổi tác. Ảnh nguồn: Vanity Fair
Hứa hẹn điều trị ung thư bằng máu
Các loại thuốc mới đã được phát triển nhắm vào những đột biến và đạt được sự thuyên giảm của những bệnh nhân ung thư máu vốn đã kháng với hóa trị liệu chuyên sâu nhất. Trong vòng vài năm qua, các kỹ thuật thay thế gene đã phát triển đến mức mà chúng có thể điều trị thành công những rối loạn máu bẩm sinh như bệnh máu khó đông và bệnh thiếu máu tán huyết di truyền (Thalassemia). Bản thân các tế bào máu đã được chỉnh di truyền để trở thành vũ khí chống lại ung thư: một tiến trình gọi là liệu pháp tế bào T, các tế bào lympho T có thể nhận biết và diệt trừ bệnh bạch cầu, ung thư phổi và bệnh u lympho Hodgkin. Các chất đạm giúp tế bào gốc trưởng thành sẽ được cho vào các tế bào bạch cầu, hồng cầu và tiểu cầu, giờ đây đang được tăng tốc sản xuất máu ở những bệnh nhân mắc chứng máu thấp và cải thiện các tác động độc hại của hóa trị và ghép tủy xương, ngăn ngừa nhiễm trùng gây tử vong và xuất huyết. Năm 1985, tức chỉ 2 năm sau khi phát hiện ra virut HIV, các xét nghiệm đã được phát triển nhằm sàng lọc những người hiến tặng máu và tiêu trừ máu nhiễm HIV, viêm gan B và C từ các ngân hàng truyền máu.