Mất thính lực: Nguyên nhân, triệu chứng, biện pháp phòng ngừa và cách điều trị bệnh

Theo Tổ chức Y tế thế giới, mất thính lực được định nghĩa là tình trạng giảm khả năng nghe ở một hoặc cả hai tai, khi mức độ nghe kém hơn 20 decibel (dB) so với ngưỡng nghe bình thường. Mất thính lực có thể nhẹ, trung bình, nặng hoặc rất nặng. Nó có thể ảnh hưởng đến một tai hoặc cả hai tai và dẫn đến khó khăn trong việc nghe lời nói đàm thoại hoặc âm thanh lớn.

Gần 80% người bị mất thính lực sống ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Tỷ lệ mất thính lực tăng theo tuổi, trong số những người trên 60 tuổi, hơn 25% bị ảnh hưởng bởi tình trạng mất thính lực.

Người mất thính lực có thể gặp khó khăn trong việc trò chuyện với người khác, có thể gây ra những tác động tiêu cực đến giao tiếp, giáo dục, công việc và cuộc sống xã hội. Nhiều người không muốn thừa nhận rằng gặp các vấn đề về thính giác. Những vấn đề về thính giác có thể trở nặng hơn nếu bị bỏ qua hoặc không được điều trị đúng cách.

Một người không thể nghe tốt như người có thính lực bình thường được cho là bị mất thính lực.

1. Nguyên nhân gây mất thính lực

Có nhiều nguyên nhân gây mất thính lực, bao gồm:

• Do tiếng ồn: Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây mất thính lực. Tiếp xúc với tiếng ồn lớn và kéo dài như làm việc trong môi trường ồn ào, sống gần đường giao thông, sân bay hoặc môi trường âm nhạc lớn, sử dụng tai nghe ở âm lượng cao trong thời gian dài… cũng có thể gây tổn thương đến các tế bào lông trong của tai khiến thính lực kém dần theo thời gian và trở thành vĩnh viễn.
• Do tuổi tác: Quá trình lão hóa tự nhiên có thể gây mất thính lực do suy giảm chức năng tế bào lông trong ốc tai. Khoảng 1/3 người lớn tuổi bị mất thính lực và tỷ lệ bị mất thính lực tăng dần theo độ tuổi.
• Do bẩm sinh: Bệnh khiếm thính có thể gặp từ trẻ sơ sinh gọi là khiếm thính bẩm sinh. Cứ 1.000 trẻ sinh ra thì có từ 4-5 trẻ khiếm thính bẩm sinh, trong đó có 1- 2 trẻ bị khiếm thính nặng. Nguyên nhân gây khiếm thính bẩm sinh có thể do di truyền, do nhiễm trùng trong thai kỳ, hoặc các vấn đề phát triển tai trong khi còn nhỏ. Khiếm thính bẩm sinh ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thể trạng và tâm sinh lý của trẻ. Việc phát hiện sớm giúp điều trị bệnh tốt hơn và có phương pháp cải thiện sớm cho trẻ.
• Do di truyền: Mất thính lực có thể được di truyền từ các thế hệ trước. Khoảng 75-80% các ca là di truyền bởi gene lặn, 20-25% là di truyền bởi gene trội.
• Do các vấn đề ở tai: Tích tụ ráy tai, nhiễm trùng tai, thủng màng nhĩ, phát triển xương bất thường, hoặc khối u ở tai… đều có thể gây mất thính lực.
• Do thuốc: Một số loại thuốc, bao gồm một số thuốc kháng sinh, thuốc điều trị ung thư, thuốc điều trị bệnh tim có thể ảnh hưởng đến tai và gây mất thính lực. Trong trường hợp này, mất thính lực có thể biến mất khi ngừng thuốc. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp bị mất thính lực vĩnh viễn.
• Do chấn thương: Chấn thương, đặc biệt là vỡ xương sọ hoặc thủng màng nhĩ, khiến tai có nguy cơ bị mất thính lực nghiêm trọng.
• Do các bệnh khác: Các bệnh như viêm màng não gây sốt cao có thể gây hại cho ốc tai. Bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp cao, các bệnh về thần kinh, u não... cũng có thể gây mất thính lực.

2. Triệu chứng của mất thính lực

Mất thính lực có thể xảy ra đột ngột, hoặc tiến triển dần dần mà người bệnh không nhận ra. Trong rất nhiều trường hợp, thính lực từ từ giảm đi mà người bệnh không hề hay biết. Người bị mất thính lực có thể khó nghe rõ các âm thanh nhỏ hoặc âm thanh ở khoảng cách xa, chẳng hạn như tiếng thì thầm hoặc tiếng nói trong môi trường yên tĩnh. Họ chỉ có cảm giác là mọi người xung quanh đang thầm thì, người trong nhà phải nói to hơn hay chỉ đơn giản là cần đổi điện thoại mới.

Triệu chứng khởi đầu là việc gặp khó khăn để nghe được các âm có âm vực cao, như giọng của trẻ em hay phụ nữ, cũng như âm "s" hoặc "f". Ngoài ra còn các dấu hiệu:

• Khó khăn khi theo dõi các đoạn hội thoại.
• Cho rằng những người khác đang nói nhỏ hay nói không rõ lời.
• Hiểu nhầm những điều người khác nói và phản ứng không hợp lý.
• Thường xuyên yêu cầu người đối diện nói chậm hơn, nói to và rõ ràng hơn.
• Muốn tăng âm lượng khi xem tivi hoặc nghe radio.
• Nghe thấy âm thanh như tiếng chuông reo, tiếng gầm hay tiếng rít trong tai, hay còn gọi là ù tai.
• Ít quan tâm đến các mối quan hệ xã hội.

Mất thính lực được phân ra làm 4 cấp độ:

• Nghe kém mức độ nhẹ: Người bệnh vẫn nghe được đối thoại 1-1, nhưng khó nghe được tất cả mọi từ ngữ khi xung quanh có tạp âm.
• Nghe kém mức độ vừa: Người bệnh thường phải yêu cầu mọi người nhắc lại lời nói cả khi đối thoại trực tiếp và qua điện thoại.
• Nghe kém mức độ nặng: Người bệnh gần như không thể giao tiếp bình thường mà không có thiết bị trợ thính.
• Nghe kém mức độ nghiêm trọng: Người bệnh không thể nghe thấy mọi người nói gì, trừ khi họ hét thật to.
• Mất thính lực hoàn toàn: Không nghe được âm thanh nào, dù âm lượng lớn đến đâu.

3. Phòng ngừa mất thính lực

Các bước sau đây có thể giúp ngăn ngừa mất thính lực do tiếng ồn và tránh làm suy giảm thính lực do tuổi tác:

• Bảo vệ đôi tai: Hạn chế thời gian và cường độ tiếp xúc với tiếng ồn là cách bảo vệ tốt nhất. Khi bắt buộc phải tiếp xúc với tiếng ổn, nút tai bằng nhựa hoặc nút bịt tai chứa glycerin có thể giúp bảo vệ tai.
• Kiểm tra thính giác: Cần kiểm tra thính giác thường xuyên nếu làm việc trong môi trường có tiếng ồn lớn.
• Tránh rủi ro từ các hoạt động giải trí: Các hoạt động như cưỡi xe trượt tuyết, săn bắn, sử dụng các dụng cụ điện hoặc nghe các buổi hòa nhạc rock có thể làm hỏng thính giác theo thời gian. Đeo thiết bị bảo vệ thính giác hoặc nghỉ giải lao và tránh tiếng ồn có thể bảo vệ đôi tai. Giảm âm lượng lúc nghe nhạc cũng rất hữu ích.
• Cảnh giác với các thuốc có nguy cơ gây giảm thính giác: Theo thống kê, có khoảng 200 loại thuốc có thể làm hỏng thính giác, trong đó bao gồm một số loại thuốc kháng sinh và thuốc chống ung thư. Sử dụng aspirin liều cao cũng có thể gây hại cho tai. Nếu dùng thuốc theo đơn, nên trao đổi với bác sĩ để chắc chắn rằng sử dụng thuốc an toàn. Không nên tự ý dùng thuốc bừa bãi.
• Loại bỏ ráy tai đúng cách: Không nên sử dụng tăm bông để làm sạch tai - chúng có thể đẩy ráy tai vào sâu hơn.
• Giáo dục và nâng cao nhận thức: Tăng cường nhận thức về nguy cơ và các biện pháp phòng ngừa mất thính lực, đặc biệt là cho trẻ em và thanh thiếu niên.

4. Điều trị bệnh mất thính lực

Mất thính lực dẫn đến không thể nghe thấy thế giới xung quanh ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nó có thể gây ra cảm giác cô lập, lâu dài có thể dẫn tới trầm cảm, đặc biệt ở người lớn tuổi. Theo thời gian, người bệnh có thể bắt đầu gặp vấn đề với chức năng tâm thần. Các nghiên cứu về việc điều trị chứng mất thính giác cho thấy rằng khi thính giác tốt hơn, thì chức năng não cũng vậy, đặc biệt là trí nhớ.

Việc điều trị mất thính lực phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của mất thính lực. Các phương pháp điều trị bao gồm:

4.1 Điều trị không dùng thuốc

• Loại bỏ ráy tai: Tắc nghẽn tai do ráy tai là một nguyên nhân của mất thính lực. Làm sạch ráy tai bằng dụng cụ hút hoặc lấy ráy tai có thể hỗ trợ các trường hợp mất thính giác do nút ráy tai.
• Phẫu thuật: Trong một số trường hợp, mất thính lực do tổn thương tai giữa (như thủng màng nhĩ, xơ cứng tai) có thể được điều trị bằng phẫu thuật để sửa chữa hoặc thay thế các cấu trúc bị hỏng... Nếu bị nhiễm trùng nhiều lần với chất dịch dai dẳng, bác sĩ có thể chèn các ống nhỏ giúp tai thoát dịch.
• Thiết bị trợ thính: Thiết bị trợ thính là các thiết bị điện tử nhỏ giúp khuếch đại âm thanh, giúp người bị mất thính lực nghe rõ hơn. Máy trợ thính hiệu quả với hầu hết các trường hợp bị mất thính lực vĩnh viễn.
• Cấy ghép ốc tai điện tử: Nếu bị mất thính lực nặng hơn và máy trợ thính thông thường không cải thiện triệu chứng, thì cấy ốc tai điện tử có thể được chỉ định. Cấy ghép ốc tai là một thiết bị phẫu thuật cấy ghép vào tai trong để kích thích dây thần kinh thính giác, giúp người mất thính lực nặng hoặc rất nặng có thể nghe được.thông qua trực tiếp kích thích dây thần kinh thính giác. Cấy ốc tai trước đây chủ yếu dành cho bệnh nhân nhỏ tuổi, nhưng hiện đã phổ biến hơn ở những bệnh nhân lớn tuổi hơn mắc mất thính giác nghiêm trọng.

4.2 Dùng thuốc

Cách điều trị suy giảm thính lực bằng thuốc được chỉ định tùy theo tình trạng. Một số loại thuốc được dùng trong điều trị suy giảm thính lực như:

• Thuốc kháng sinh: Chỉ định cho các trường hợp bị viêm nhiễm như viêm tai giữa, viêm ống tai, nhiễm trùng tai...;
• Thuốc tăng khả năng bơm máu: Giúp tăng quá trình tuần hoàn máu ở dây thần kinh thính giác;
• Thuốc nội tiết: Giúp tăng chuyển hóa, kéo dài độ bền cho dây thần kinh thính giác;
• Vitamin A, B, E,...giúp tái tạo các mô liên kết, chống oxy hóa tế bào thần kinh.

Lưu ý: Người bệnh chỉ nên sử dụng các thuốc này theo chỉ định của bác sĩ.

Tóm lại, dù ở mức độ nào, mất thính lực cũng gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của người bệnh. Tuy nhiên, bệnh có thể phòng và cải thiện nếu được điều trị. Chính vì vậy, khi phát hiện các dấu hiệu của mất thính lực, hãy đến gặp bác sĩ tai mũi họng để được khám và tư vấn kịp thời.

Mời độc giả xem thêm video: