Hành trình làm mẹ mang đến niềm hạnh phúc nhưng cũng đi kèm với nhiều áp lực về thể chất lẫn tinh thần. Trong đó, mất ngủ khi mang thai trở thành một thử thách thực sự, ngay cả với những người vốn có giấc ngủ tốt trước đó.
Từ những cơn ợ nóng, chuột rút, đau nhức cơ thể đến tần suất đi tiểu đêm dày đặc, kết hợp cùng tâm lý lo lắng về ngày vượt cạn, tất cả đang trực tiếp lấy mất những giờ nghỉ ngơi quý giá của mẹ bầu. Đáng chú ý, giấc ngủ không chỉ là nhu cầu nghỉ ngơi mà còn là 'chìa khóa' cho một thai kỳ an toàn. Một nghiên cứu vào năm 2015 cho thấy, tình trạng thiếu ngủ kéo dài có thể làm tăng nguy cơ sinh mổ và khiến quá trình chuyển dạ trở nên khó khăn hơn.
Để giúp mẹ bầu vượt qua nỗi lo mất ngủ khi mang thai, bài viết dưới đây đã tổng hợp những lời khuyên hữu ích từ các chuyên gia: từ cách điều chỉnh tư thế nằm, lựa chọn gối phù hợp cho đến thời điểm cần sự can thiệp từ y tế.
1. Tại sao tình trạng mất ngủ khi mang thai lại phổ biến?
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng ,ất ngủ khi mang thai.
Theo ThS.BS. Lê Quang Dương, Trung tâm Phát triển Sức khỏe Bền vững (VietHealth), thực tế, mất ngủ khi mang thai không đơn thuần là hệ quả của tâm lý lo lắng, mà là sự tổng hòa của những thay đổi lớn bên trong cơ thể người mẹ. Có ba nhóm nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:
Rối loạn tiêu hóa và bài tiết: Sự thay đổi hormone khiến hệ tiêu hóa hoạt động chậm lại, gây ra chứng ợ nóng và đầy hơi khó chịu. Bên cạnh đó, áp lực từ tử cung lên bàng quang buộc mẹ bầu phải thức giấc nhiều lần trong đêm để đi tiểu, làm gián đoạn chu kỳ giấc ngủ tự nhiên.
Áp lực thể chất ngày càng tăng: Khi thai nhi lớn dần, mẹ bầu khó tìm được tư thế nằm thoải mái. Những cơn đau lưng, nhức mỏi vùng chậu và tình trạng chuột rút bắp chân thường xuyên xuất hiện về đêm, khiến hiện tượng mất ngủ khi mang thai trở nên trầm trọng hơn.
Thay đổi nội tiết và tâm lý: Sự trồi sụt của progesterone và estrogen không chỉ ảnh hưởng đến tâm trạng mà còn trực tiếp tác động đến cấu trúc giấc ngủ. Cùng với đó, những lo lắng về sức khỏe em bé hay kế hoạch sinh nở vô hình trung tạo nên áp lực tâm lý, khiến mẹ bầu khó đi vào giấc ngủ sâu.
Mức độ căng thẳng và lo âu nhất định là bình thường. Tuy nhiên, nếu mẹ bầu đang gặp các triệu chứng của trầm cảm hoặc lo âu chu sinh (như buồn bã dai dẳng, cáu kỉnh, mất hứng thú, mất ngủ, cảm giác tuyệt vọng), hãy nói chuyện với bác sĩ ngay lập tức. Trầm cảm lâm sàng có thể ảnh hưởng đến 16% phụ nữ mang thai và làm trầm trọng thêm chứng mất ngủ.
2. 4 cách đơn giản giúp mẹ bầu ngủ ngon hơn trong thai kỳ
Theo ThS.BS Lê Quang Dương, chìa khóa để cải thiện giấc ngủ rất khác nhau ở mỗi người, nhưng những thay đổi dưới đây có thể thúc đẩy giấc ngủ sâu và thoải mái hơn:
Điều chỉnh thói quen hàng ngày và vận động
Tập thể dục sớm: Tập thể dục nhẹ nhàng (như đi bộ, yoga bầu) vào buổi sáng hoặc đầu giờ chiều. Tránh tập luyện cường độ cao hoặc quá muộn vào buổi tối để không bị kích thích quá mức trước khi ngủ.
Tạo thói quen ngủ tốt: Duy trì lịch ngủ đều đặn, đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm, kể cả vào cuối tuần.
Hạn chế thiết bị điện tử: Tránh xa điện thoại, máy tính bảng ít nhất 30-60 phút trước khi đi ngủ để giảm tiếp xúc với ánh sáng xanh.
Kiểm soát ăn uống và đồ uống
Hạn chế chất kích thích: Cắt giảm đồ uống chứa caffeine và đồ uống có đường trong ngày.
Ăn các bữa nhỏ: Ăn các bữa nhỏ, thường xuyên hơn thay vì các bữa lớn, nặng nề, đặc biệt là vào bữa tối. Điều này giúp giảm thiểu trào ngược dạ dày và ợ nóng.
Hạn chế nước trước khi ngủ: Giảm uống nước vài giờ trước khi đi ngủ để giảm số lần phải thức dậy đi vệ sinh giữa đêm.
Sử dụng gối bà bầu và điều chỉnh môi trường
Sử dụng gối bà bầu: Cơ thể thay đổi hình dạng khi mang thai. Một chiếc gối bầu lớn (hình chữ C hoặc chữ U) có thể nâng đỡ toàn bộ cơ thể.
Chiến lược với gối thường: Đặt những chiếc gối nhỏ ở những vị trí như sau lưng, dưới bụng, và giữa hai đầu gối để căn chỉnh cột sống và giảm áp lực.
Làm mát phòng ngủ: Phụ nữ mang thai thường cảm thấy nóng hơn. Giảm nhiệt độ phòng ngủ có thể giúp bạn dễ ngủ và ngủ sâu hơn.
Chọn tư thế tối ưu cho giấc ngủ khi mang thai
Tư thế ngủ đóng vai trò quyết định, đặc biệt là khi thai nhi lớn dần.
Giai đoạn đầu thai kỳ: Mẹ bầu có thể ngủ ở bất kỳ tư thế nào cảm thấy thoải mái, kể cả nằm sấp.
Từ tuần thứ 20 trở đi:
Tránh nằm ngửa: Tử cung đã đủ lớn để gây áp lực lên các mạch máu lớn cạnh cột sống. Nằm ngửa có thể làm giảm lưu lượng máu, khiến mẹ bầu cảm thấy chóng mặt hoặc khó thở. Tuy nhiên, nếu vô tình lăn người nằm ngửa khi ngủ, đừng hoảng sợ - hãy lăn người trở lại tư thế nghiêng khi tỉnh giấc.
Ưu tiên nằm nghiêng: Hầu hết các chuyên gia khuyên nên ngủ nghiêng về bên trái (tư thế được ưu tiên nhất). Tư thế này giúp thúc đẩy lưu thông máu tối ưu đến tử cung, nhau thai và em bé. Co đầu gối lên cũng giúp hỗ trợ lưng tốt hơn.
Khi bị ợ nóng/trào ngược: Nâng cao phần thân trên khi ngủ dùng gối nêm hoặc nằm trên ghế tựa có tựa lưng có thể giúp ngăn ngừa trào ngược acid dạ dày.
3. Khi nào cần tìm kiếm trợ giúp về giấc ngủ?
Mặc dù mất ngủ là phổ biến trong thai kỳ nhưng nếu tình trạng này trở nên nghiêm trọng, nó có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé.
Mẹ bầu hãy nói chuyện với bác sĩ ngay lập tức nếu:
- Quá mệt mỏi đến mức không thể hoạt động bình thường trong ngày.
- Có nguy cơ rơi vào tình huống nguy hiểm (như ngủ gật khi lái xe)
- Không thể ngủ được chút nào trong nhiều đêm liền.
- Nghi ngờ chứng mất ngủ là do trầm cảm hoặc lo âu gây ra.
Theo các chuyên gia y tế, thai phụ khó ngủ có thể cân nhắc một số loại thuốc hỗ trợ giấc ngủ không kê đơn (OTC) chứa hoạt chất an toàn. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho cả mẹ và bé, việc tham vấn ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào là điều bắt buộc.
