Sắp có một số trẻ được sinh ra từ việc mang thai hộ (MTH) vì mục đích nhân đạo. Đây là những thành công bước đầu của việc MTH kể từ khi vấn đề này được quy định trong các văn bản pháp luật, tuy nhiên, hiện nay việc thực hiện MTH vẫn còn có không ít những khó khăn phát sinh từ thực tiễn...
Những quả ngọt ban đầu...
Luật Hôn nhân và Gia đình (sửa đổi) chính thức có hiệu lực từ 1/1/2015 đã cho phép MTH vì mục đích nhân đạo. Sau đó, từ ngày 15/3/2015, các cơ sở y tế được Bộ Y tế cho phép thực hiện kỹ thuật này là Bệnh viện (BV) Phụ sản TW; BV TW Huế và BV Phụ sản Từ Dũ (TP. HCM) bắt đầu nhận được hồ sơ của người dân.
Cần quy định chặt chẽ cho trường hợp mang thai hộ nhằm ngăn chặn thương mại hóa. Ảnh: TM
Đến nay, BV Từ Dũ công bố 2 ca MTH vì mục đích nhân đạo đầu tiên ở nước ta. Trường hợp thứ nhất, bệnh nhân 28 tuổi ở Khánh Hòa, kết hôn 4 năm nhưng không có con do khiếm khuyết hệ sinh dục, tử cung nhi hóa, không có cổ tử cung. Người nhận mang thai giúp là chị họ 33 tuổi. “Sau khi thực hiện các quy trình, đến nay, chúng tôi chính thức thông báo với gia đình việc MTH đã thành công. Kết quả siêu âm cho thấy đây là trường hợp song thai”, BSCKII. Trần Ngọc Hải, Trưởng Phòng kế hoạch Tổng hợp, BV Từ Dũ cho biết. Trường hợp thứ hai cũng nhận tin vui là đôi vợ chồng ở Bà Rịa - Vũng Tàu. Kết hôn 7 năm, người vợ sinh năm 1984 vẫn không thể mang thai. Trước khi Luật MTH ra đời, vợ chồng này từng điều trị tại BV Từ Dũ nhiều lần nhưng không thành công. Người MTH cho bệnh nhân là em họ 27 tuổi.
Còn tại BV Phụ sản TW, theo Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến, hiện có hơn 10 trường hợp đang được giải quyết MTH vì mục đích nhân đạo trong số hàng chục hồ sơ của người dân gửi đến.
Đề cập đến những quy định của MTH, TS. Nguyễn Huy Quang - Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Y tế cho biết, Bộ Y tế quy định điều kiện chặt chẽ cho trường hợp MTH nhằm ngăn chặn sự biến tướng, thương mại hóa việc này, tránh tình trạng đẻ thuê, ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống xã hội. “Chúng ta không loại trừ trường hợp có người vẫn bảo đảm các yếu tố sinh đẻ nhưng ngại kết hôn nên nhờ người khác MTH. Do vậy, các BV được giao nhiệm vụ này phải có trách nhiệm xem xét, kiểm tra tính pháp lý của hồ sơ để thực hiện đề nghị MTH” - ông Quang nhấn mạnh.
Về lo ngại việc cho phép MTH có bị lạm dụng để biến thành thương mại hóa hay không, các chuyên gia về sản khoa cho rằng, quá trình hỗ trợ sinh sản là một quá trình dài, các bác sĩ hoàn toàn đủ thời gian và điều kiện thẩm định việc nhờ và MTH có yếu tố thương mại hay không.
Những thủ tục nào cần có để được thực hiện MTH?
Theo Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến, mặc dù MTH đã được quy định trong Luật Hôn nhân và Gia đình và nhu cầu của người dân là không hề ít (theo ước tính, mỗi năm nước ta có khoảng 500-700 trường hợp có nhu cầu nhờ MTH), tuy nhiên việc thực hiện còn gặp không ít khó khăn như: người dân gặp phiền hà khi xin xác nhận của chính quyền địa phương. Một số trường hợp được phép nhờ MTH nhưng không tìm được người thân thích trong họ hàng đồng ý MTH như quy định của luật. Trong khi đó, bạn bè thân thiết của người đó lại không được phép MTH. Hoặc khi có một người trong họ hàng đồng ý MTH nhưng khi bác sĩ thực hiện kỹ thuật nhiều lần không thành công thì việc hủy hồ sơ để làm thủ tục nhờ người khác MTH rất phức tạp. Thậm chí có những trường hợp phải đi lại BV khá nhiều lần vì không nắm rõ được các loại giấy tờ cần thiết để hoàn thiện hồ sơ thực hiện MTH.
Trước thực tế này, để tạo điều kiện cho các cặp vợ chồng hiếm muộn có nhu cầu MTH, Bộ Y tế vừa công bố thủ tục hành chính về điều kiện MTH vì mục đích nhân đạo. Theo đó, Bộ Y tế quy định, trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, cơ sở được phép thực hiện kỹ thuật MTH phải có kế hoạch điều trị để thực hiện kỹ thuật MTH. Trường hợp không thể thực hiện được kỹ thuật này thì phải trả lời bằng văn bản, đồng thời nêu rõ lý do.
Để thực hiện kỹ thuật MTH, các cặp vợ chồng có nhu cầu MTH cần phải chuẩn bị đầy đủ 12 loại giấy tờ như: Đơn đề nghị thực hiện kỹ thuật MTH; Bản cam kết tự nguyện MTH vì mục đích nhân đạo; Bản cam đoan của người đồng ý MTH là chưa MTH lần nào; Bản xác nhận tình trạng chưa có con chung của vợ chồng do UBND cấp xã nơi thường trú xác nhận; Bản xác nhận của cơ sở y tế được thực hiện kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm về việc người vợ có bệnh lý nếu mang thai sẽ có nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của người mẹ, thai nhi. Người mẹ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản; Bản xác nhận của cơ sở y tế được thực hiện kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm đối với người MTH về khả năng mang thai, đáp ứng quy định đối với người nhận phôi theo quy định; Bản xác nhận của UBND cấp xã hoặc người MTH, người nhờ MTH tự mình chứng minh về mối quan hệ thân thích cùng hàng trên cơ sở các giấy tờ hộ tịch có liên quan và chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính xác thực của các giấy tờ này; Bản xác nhận của chồng người MTH (trường hợp người phụ nữ MTH có chồng) đồng ý cho MTH; Bản xác nhận nội dung tư vấn về y tế của bác sĩ sản khoa; Bản xác nhận nội dung tư vấn về tâm lý của người có trình độ đại học chuyên khoa tâm lý trở lên; Bản xác nhận nội dung tư vấn về pháp luật của luật sư hoặc luật gia hoặc người trợ giúp pháp lý; Bản thỏa thuận về MTH vì mục đích nhân đạo giữa vợ chồng nhờ MTH và bên MTH theo quy định theo mẫu, phải có công chứng.
Thái Bình
