Ngày 23/3/2014, tại Bệnh viện đa khoa Cam Ranh, Khánh Hòa đã tiếp nhận một trường hợp cụ bà 76 tuổi mang thai đá. Đây là hậu quả của một trường hợp thai chết lưu lâu ngày. Cho đến nay, thế giới ghi nhận chỉ có gần 300 trường hợp thai đá. Để giúp bạn đọc hiểu về trường hợp này, báo Sức khỏe&Đời sống xin giới thiệu bài viết dưới đây.
Theo các nhà chuyên môn, thai chết lưu là tất cả các trường hợp trứng đã thụ tinh và làm tổ được trong tử cung, nhưng không phát triển được thành thai nhi trưởng thành, bị chết và lưu lại trong tử cung, nếu không được phát hiện và can thiệp thì thời gian tối thiểu lưu lại trong tử cung từ lúc thai chết cho đến khi tống xuất thai ra ngoài thường trên 48 giờ. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp thai lưu trong cơ thể nhiều năm và bị vôi hóa, được gọi là thai đá (Lithopedion).
Việc phát hiện ra thai nhi vôi hóa (thai đá) phải qua các xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh.(Ảnh nhỏ: Phim chụp Xquang khối thai đá trong ổ bụng của cụ bà 76 tuổi ở Khánh Hòa)
Các nguyên nhân dẫn đến thai chết lưu
Trên thực tế có những trường hợp thai chết lưu không tìm thấy nguyên nhân, nhưng y học ngày nay đã biết nhiều nguyên nhân gây ra thai chết lưu, gồm:
Do thai phụ: thai phụ mắc các bệnh mạn tính như viêm thận, suy gan, thiếu máu, lao phổi, bệnh tim, tăng huyết áp...; mắc các bệnh nội tiết như: basedow, thiểu năng giáp trạng, đái tháo đường, thiểu năng hay cường năng thượng thận; thai phụ bị nhiễm độc thai nghén từ thể nhẹ đến thể nặng đều có thể gây ra thai chết lưu, số thai chết lưu càng cao khi nhiễm độc thai nghén càng nặng và không được điều trị hoặc điều trị không đúng; thai phụ nhiễm các bệnh ký sinh trùng như: sốt rét, nhất là sốt rét ác tính, nhiễm khuẩn như bệnh giang mai..., nhiễm virut như viêm gan, quai bị, cúm...; thai phụ bị dị dạng tử cung; thai phụ tuổi cao, thai chết lưu ở những người mẹ trên 40 tuổi cao gấp 5 lần so với nhóm những người mẹ dưới 40 tuổi; dinh dưỡng kém, lao động vất vả...
Một bào thai hóa đá được lấy ra khỏi bụng mẹ.
Do thai nhi: bị rối loạn nhiễm sắc thể; thai dị dạng như: não úng thủy, vô sọ, phù rau thai; bất đồng nhóm máu Rh giữa mẹ và con; thai già tháng, khi đó bánh rau bị lão hóa, thai không thể lấy được không khí và dinh dưỡng từ người mẹ, nếu không được xử trí kịp thời thì sẽ dẫn đến việc thai bị chết lưu; đa thai: thai có thể chết trong trường hợp truyền máu cho nhau, thai cho máu dễ bị chết lưu... hoặc thai nằm ngoài tử cung bị chết lưu không được lấy ra dẫn đến vôi hóa.
Do phần phụ của thai nhi: thai nhi có những bất thường ở dây rốn như dây rốn thắt nút, dây rốn quấn quanh cổ, quanh thân, quanh chi, dây rốn xoắn, dây rốn bị chèn ép...; bánh rau bị xơ hóa, bị bong, u mạch máu màng đệm...; do đa ối cấp tính hay mạn tính, thiểu ối.
TS. Lê Hoàng, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Hỗ trợ sinh sản quốc gia cho biết:
Bình thường khi thai bị chết lưu sẽ tìm cách tự đào thải ra khỏi cơ thể mẹ hoặc bằng các biện pháp nạo hút, bác sĩ sẽ lấy thai lưu ra ngoài. Trường hợp đặc biệt, thai nhi chết lưu vẫn nằm trong cơ thể mẹ nếu không có triệu chứng gì đặc biệt hoặc người mẹ không đi khám sức khỏe, thai nhi chết lưu nằm trong cơ thể mẹ sẽ bị vôi hóa. Trong trường hợp này, cụ già 76 tuổi đã qua tuổi sinh sản từ lâu, vì thế việc phát hiện thai nhi bị vôi hóa phải qua các xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh. Ðây là ca bệnh hiếm gặp, y văn thế giới mới phát hiện khoảng 300 trường hợp. Ở ca bệnh đặc biệt này, các bác sĩ sẽ thăm khám, làm các xét nghiệm cần thiết và quan trọng nhất là tùy vào tình hình thể trạng của bệnh nhân để có cách xử trí thích hợp.
Cách phát hiện thai chết lưu
Ở thai phụ, nếu xảy ra thai chết lưu thường có một số dấu hiệu sau: không thấy thai cử động, mà thời gian trước đó đã nhận thấy thai đạp trong bụng mẹ (bình thường thai từ sau 20 tuần tuổi đã cử động); bụng nhỏ dần đi; hai vú căng và tiết sữa; âm đạo tiết ra nhiều chất màu đỏ sẫm. Trường hợp thai đã chết tương đối lâu sẽ khiến thai phụ có cảm giác chán ăn, mệt mỏi, buồn nôn, hôi miệng, âm đạo chảy ra các chất có mủ...
Xử lý thai chết lưu
Thai phụ cần có hiểu biết để phát hiện sớm thai chết lưu để đi khám và được can thiệp càng sớm thì càng ít gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ.
Nếu thai chết lưu khi còn quá non tháng (1 - 2 tháng) có thể tự tiêu biến đi, nên chính thai phụ cũng không biết mình đã có thai và thai đã chết lưu. Trường hợp thai đã lớn (từ 3 - 6 tháng) sẽ dẫn đến sẩy thai hoặc đẻ (khi thai trên 6 tháng) nhưng thai đã chết từ trong bụng mẹ. Tuy nhiên, có số ít trường hợp thai chết không bị sẩy ngay mà nằm lại trong tử cung một thời gian, do vậy nếu không lấy ra sớm thì bà mẹ có thể bị nhiễm khuẩn nặng hoặc gây nên rối loạn đông máu cho mẹ.
Đặc biệt rất hiếm xảy ra tình trạng bào thai bị chết có một chất gọi là calciferous bao bọc xung quanh khiến cho bào thai đó bị “hóa đá”.
Phòng tránh thai chết lưu
Muốn phòng tránh thai chết lưu cần thực hiện các biện pháp sau: trước khi thụ thai, cả vợ và chồng cùng phải cẩn thận trong ăn uống như: không dùng các chất kích thích (rượu, bia, thuốc lá, heroin...); thai phụ không nên làm việc nặng, quá sức, độc hại; tránh tiếp xúc với các loại hóa chất..; ăn uống đầy đủ các dưỡng chất; nghỉ ngơi hợp lý; giữ cho tinh thần luôn được thoải mái; đi khám thai định kỳ để bác sĩ theo dõi sự phát triển của thai nhi.
Những trường hợp mang thai đá nổi tiếng thế giới
Mang thai trong 9 tháng là cuộc hành trình với đầy cảm xúc lẫn lộn. Và điều gì sẽ xảy ra khi một bà mẹ mang thai đá tới nhiều năm?
Trường hợp đầu tiên có bào thai bị vôi hóa được biết đến là bà Colombe Chatri, một người Pháp, 68 tuổi. Khám nghiệm tử thi vào năm 1582 cho thấy, bà Colombe Chatri đã mang trong mình một bào thai vôi hóa đã phát triển đầy đủ trong khoang bụng suốt 28 năm.
Cụ bà 82 tuổi, người Colombia vào viện với một cơn đau dạ dày. Tuy nhiên, khi chụp chiếu phát hiện thấy cụ đang mang trong cơ thể bào thai hóa đá 40 năm tuổi. TS. Kemer Ramirez, Bệnh viện Tunjuelito Bogota cho biết, đây là hiện tượng vôi hóa thai nhi khi thai nhi phát triển ngoài tử cung. “Trong trường hợp này, phần bụng của bệnh nhân không phải là một nơi phù hợp cho bào thai và đây là những gì đã xảy ra, một bào thai bị vôi hóa do cơ thể có cơ chế bảo vệ và vôi hóa bào thai cho tới khi bao kín nó”.
Trong năm 2009, một cụ bà 92 tuổi, người Trung Quốc được phát hiện có một bào thai 60 tuổi trong khoang bụng trong tình trạng đã vôi hóa.
Bà Zahra Aboutalib (Ma Rốc) đã tạo nên một câu chuyện kỳ lạ có một không hai. Năm 26 tuổi, bà Zahra bắt đầu mang thai. Năm 1955, sau 9 tháng mang thai, bà bắt đầu vỡ ối và phải đến bệnh viện. Tuy nhiên, chưa kịp tới bác sĩ, bà đã nhìn thấy một bà mẹ khác trong quá trình vượt cạn đã chết cùng thai nhi. Hoảng sợ, bà trốn biệt không dám đến bệnh viện.
Những ngày sau đó, bà đau đớn vô cùng khi đứa bé trong bụng cứ đạp đòi ra nhưng bà vẫn kiên quyết không đến bệnh viện. Vài ngày sau, đứa bé không còn đạp nữa và bà cũng như người Ma Rốc tin rằng, đứa bé có thể sống trong bụng mẹ vĩnh viễn và như thế, danh giá của người mẹ sẽ được bảo vệ. Nhiều năm sau đó, khi Zahra 75 tuổi, bà bị một cơn đau bụng thập tử nhất sinh. Bà được đưa tới bệnh viện, GS.Taibi Ouazzani chẩn đoán bà bị một khối u buồng trứng. Tuy nhiên, qua máy quét MRI, GS. Taibi Ouazzani lại thấy có một bào thai bị vôi hóa. Zahra đã mang thai ngoài tử cung, GS. Ouazzani đã phải có một quyết định vô cùng khó khăn khi lấy bào thai này ra ngoài vì sợ ảnh hưởng tới tính mạng của bà Zahra. Tuy nhiên, sau gần 4 giờ phẫu thuật, thai đá nặng 3,2kg và chiều dài 42cm đã được lấy ra.
BSCK2. Nguyễn Kim Dung
