Mâm ngũ quả ngày Tết - Từ phong tục đẹp đến giá trị sức khỏe tuyệt vời

1. Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết

Vào ngày Tết nguyên đán, trong mỗi gia đình đều có tục lệ không thể thiếu là bày mâm ngũ quả trên ban thờ gia tiên hay trưng trong nhà để trang trí phòng khách.

Mâm ngũ quả thông thường gồm 5 loại quả với các màu sắc khác nhau tượng trưng cho quy luật âm dương ngũ hành là Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ.

Theo quan niệm của người Đông Á và Đông Nam Á, số 5 tượng trưng cho sự may mắn, mọi điều tốt đẹp. Con số 5 còn thể hiện ước muốn trong năm mới gia chủ sẽ đạt "Ngũ phúc lâm môn": Phú - Quý - Thọ - Khang - Ninh. Người ta thường bày mâm ngũ quả thể hiện mong muốn những điều may mắn và tốt lành cho năm mới.

Ngoài ra, các loại quả được lựa chọn để bày mâm ngũ quả cũng mang nhiều ý nghĩa khác nhau. Tùy đặc điểm khí hậu và quan niệm truyền thống của từng vùng mà mâm ngũ quả sẽ gồm những loại quả nào.

Nhưng nhìn chung, tất cả những loại quả được trưng bày đều là những quả tượng trưng cho những điều tốt lành và các loại trái cây phải tươi ngon và trông đẹp mắt, màu sắc mâm ngũ quả hài hòa. Người xưa thường căn cứ vào hình dáng, màu sắc của các loại quả để gán cho nó các ý nghĩa tượng trưng:

Ở miền Bắc, mâm ngũ quả truyền thống thường có chuối, bưởi, hồng, đu đủ, cam, quýt, đào, phật thủ, sung, lê, táo, lựu…

• Theo quan niệm dân gian, chuối có cuống chụm vào nên tượng trưng cho sự sum họp gia đình mỗi dịp Tết đến xuân về. 
• Bưởi tượng trưng cho sự thành đạt và thịnh vượng. 
• Quả hồng tượng trưng cho phú quý và may mắn. 
• Quả đào tượng trưng cho hạnh phúc và hy vọng tương lai. 
• Quả cam quýt tượng trưng cho sức khỏe và thành công. 
• Quả lựu thể hiện mong ước của mọi người là cầu mong năm mới sung túc, con đàn cháu đống. 
• Phật thủ có hình dáng tựa bàn tay, cầu mong tổ tiên, Trời Phật chở che trong năm mới.

Ở miền Trung và miền Nam, mâm ngũ quả thường có các loại như thanh long, chuối, dưa hấu, dứa, cam, quýt, mãng cầu, sung, dừa, xoài,…

• Người miền Nam thường căn cứ vào hiện tượng đồng âm để đặt nghĩa cho từng loại trái cây trên mâm ngũ quả như: mãng cầu thể hiện "cầu" nghĩa là cầu mong, sung là sung túc, dừa mang ý nghĩa vừa đủ, đu đủ là "đầy đủ", xoài mang ý nghĩa tiêu xài,… 
• Dưa hấu có dáng quả tròn căng, vị ngọt mang ý cầu mong năm mới may mắn. 
• Thanh long thường dùng trong mâm ngũ quả miền Nam với ý nghĩa phúc lộc đầy đủ.

Các loại quả trong mâm tuy mỗi vùng miền có khác nhau nhưng tất cả đều thể hiện giá trị văn hóa "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây", tỏ lòng thành kính, biết ơn ông bà tổ tiên và cầu mong một năm mới bình an, sức khỏe dồi dào, làm ăn phát đạt.

Tục lệ bày mâm ngũ quả trên bàn thờ gia tiên ngày Tết là không thể thiếu đối với mỗi gia đình Việt.

2. Lợi ích sức khỏe của các loại trái cây bày mâm ngũ quả

Không chỉ đẹp và thể hiện ước muốn cho năm mới, các loại trái cây trong mâm ngũ quả còn có nhiều lợi ích sức khỏe. Các loại quả trên mâm ngũ quả đều mang lại những giá trị dinh dưỡng tuyệt vời và nhiều lợi ích sức khỏe đã được khoa học chứng minh.

2.1 Chuối

Chuối chứa rất nhiều chất dinh dưỡng có lợi như vitamin B6, B12, folat góp phần quan trọng trong việc sản sinh tế bào máu. Chuối còn chứa nhiều vitamin C, magiê, mangan và selen, vitamin E, beta - caroten giúp tăng cường hệ miễn dịch. Thành phần dinh dưỡng có trong quả chuối đã chứng minh đây là loại quả cực tốt cho sức khỏe con người.

2.2 Bưởi

Bưởi là loại trái cây chứa hàm lượng vitamin C cao và phong phú các chất dinh dưỡng có đặc tính chống ôxy hóa giúp bảo vệ tế bào. Bưởi là một trong những loại trái cây giàu chất dinh dưỡng, là một nguồn cung cấp vitamin C dồi dào, cung cấp gần 64% nhu cầu hàng ngày trong một khẩu phần ăn.

2.3 Đào

Thành phần dinh dưỡng của quả đào rất phong phú với hàm lượng cao sucrose, glucose và fructose là những chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. 

Ngoài ra, đào còn chứa nhiều vitamin B1, B2, C,… đặc biệt là hàm lượng sắt cao, cần thiết cho phụ nữ và trẻ em thiếu máu do thiếu sắt. Đào chín có nhiều chất xơ và acid hữu cơ có tác dụng kích thích tiêu hóa, làm tăng nhu động dạ dày ruột.

Mâm ngũ quả của người miền Nam thể hiện lời cầu mong năm mới đầy đủ, sung túc.

2.4 Cam quýt

Cam quýt là những loại trái cây có múi quen thuộc. Chúng rất giàu các chất dinh dưỡng như: vitamin C, chất xơ, folate, chất chống oxy hóa nhưng rất ít calo và đường. 

Cam quýt cung cấp nhiều chất dinh dưỡng mát và bổ dưỡng cho cơ thể, giúp tăng cường sức đề kháng và cải thiện hệ thống miễn dịch tốt.

2.5 Thanh long

Thanh long là loại quả ngon, thanh mát và có nhiều lợi ích với sức khỏe. Quả thanh long chín mềm, vị ngọt mát, chứa nhiều chất nhầy pectin, chất xơ hoà tan và chất xơ không tan cellulose. 

Đây đều là những chất có tác dụng tốt đối với cơ thể, giúp phòng chữa bệnh táo bón, hỗ trợ giảm cân, ngừa béo phì, phòng chống xơ vữa động mạch, viêm ruột kết... rất hiệu quả.

2.6 Đu đủ

Đu đủ là một loại trái cây quen thuộc có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Do hàm lượng chất dinh dưỡng cao, đu đủ mang lại lợi ích sức khỏe cho toàn bộ cơ thể. Hầu hết lượng calo trong đu đủ đến từ carbohydrate. 

Đu đủ còn chứa chất xơ và lượng đường tự nhiên tốt, hầu như không chứa chất béo nên đây có thể coi là một loại quả tốt cho người bệnh đái tháo đường.

Theo GS.BS Dương Trọng Hiếu, nguyên Trưởng phòng Y vụ, Vụ Y học cổ truyền, Bộ Y tế, đu đủ chín giàu vitamin, đặc biệt là vitamin A giúp trẻ mau lớn, phòng chống bệnh khô mắt và chống suy dinh dưỡng. Với người cao tuổi, đu đủ vừa là thuốc bổ, vừa nhuận tràng, giúp ăn ngon, lợi tiêu hóa.

2.7 Xoài

Quả xoài có chứa nhiều muối khoáng, đặc biệt là canxi và sắt. Ngoài ra, sự kết hợp giữa vitamin C, vitamin A và 25 loại carotenoid khác trong quả xoài mang lại nhiều tác dụng tốt đối với hệ miễn dịch khỏe mạnh.

2.8 Mãng cầu

Với hàm lượng chất chống ôxy hóa cao, mãng cầu có tác dụng loại bỏ các gốc tự do, bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật. Ăn mãng cầu giúp cơ thể bổ sung nhiều chất đồng và chất xơ, từ đó hỗ trợ tiêu hóa. Nếu bạn đang bị thiếu máu thì nên thường xuyên ăn mãng cầu vì nguồn chất sắt cao trong mãng cầu giúp hỗ trợ điều trị bệnh thiếu máu.

Lợi ích sức khỏe của quả xoài trong mâm ngũ quả ngày Tết

SKĐS - Mâm ngũ quả là một trong những phong tục không thể thiếu của mỗi gia đình vào dịp Tết Nguyên đán. Quả xoài màu vàng đẹp mắt và có ý nghĩa tượng trưng cho sự no đủ là một trong những thứ quả thường được trưng bày trên mâm ngũ quả của cả người miền Bắc và miền Nam.

Xem thêm video đang được quan tâm