Rằm tháng Giêng hay còn gọi là lễ Thượng nguyên, tết Nguyên tiêu. Cúng Rằm tháng Giêng một trong những ngày lễ quan trọng trong văn hóa tâm linh của người Việt Nam. Đây là dịp để các gia đình tưởng nhớ, tri ân tổ tiên, cầu mong bình an, may mắn.
Mâm cúng Rằm tháng Giêng 2025 gồm những gì?
Tùy theo vùng miền cũng như điều kiện kinh tế gia đình mà lễ vật và mâm cúng Rằm tháng Giêng sẽ khác nhau. Tuy nhiên, thông thường mâm cúng Rằm tháng Giêng gồm có mâm cỗ chay cúng trời Phật và mâm cỗ mặn cúng gia tiên.
Mâm cỗ mặn cúng rằm tháng Giêng
Một mâm cỗ mặn cúng rằm tháng Giêng thường gồm những món sau:
- Gà luộc là món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ cúng. Thường thì người ta sẽ chọn con gà trống tơ, luộc chín và bày lên đĩa với toàn bộ hình dáng nguyên vẹn, biểu trưng cho sự trọn vẹn, đủ đầy. Gà luộc còn thường được kèm với lá chanh thái sợi nhỏ và chấm muối tiêu.
- Xôi thường được chọn là xôi gấc hoặc xôi đỗ xanh có màu sắc đẹp và ý nghĩa may mắn. Màu đỏ của xôi gấc tượng trưng cho sự cát tường, trong khi xôi đỗ xanh là biểu hiện của sự đầy đặn và yên bình.
Về cơ bản thì mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng không khác nhiều so với Tết Nguyên đán. Ảnh minh họa.
- Giò lụa và giò thủ là hai loại giò phổ biến trong mâm cỗ cúng, tượng trưng cho tài lộc và sự an khang. Những khoanh giò tròn đầy được bày trên đĩa không chỉ đẹp mà còn thể hiện sự sung túc, dồi dào.
- Nem rán (chả giò) là món ăn thể hiện sự phong phú, đa dạng trong văn hóa ẩm thực Việt Nam. Nem rán thơm ngon với lớp vỏ giòn rụm, nhân thịt và rau củ đậm đà, làm tăng thêm hương vị hấp dẫn cho mâm cỗ.
- Thịt kho tàu với hương vị đậm đà, miếng thịt mềm nhừ cùng trứng luộc biểu trưng cho sự giàu sang, phát đạt. Món ăn này không chỉ thơm ngon mà còn thể hiện lòng thành kính sâu sắc đến tổ tiên.
- Canh mọc với những viên thịt nhỏ hấp dẫn hoặc canh bóng thả thơm lừng không chỉ làm mâm cỗ thêm phần phong phú mà còn mang ý nghĩa cho sự đậm đà, gắn kết của gia đình.
- Rau củ luộc với màu sắc tươi tắn, thường là các loại rau theo mùa như bầu, bí, cà rốt, su hào... tượng trưng cho sự khỏe mạnh, tươi mới, là lời chúc về sức khỏe và sinh khí.
Ngoài thức ăn, mâm cúng Rằm tháng Giêng năm 2025 không thể thiếu các đồ lễ như: trái cây, hoa tươi, hương, đèn nến, rượu, nước trà,... Cần lưu ý, lễ vật cũng gồm hương, hoa, đèn nến, vàng mã, trầu cau, rượu và không được để chung với lễ vật cúng Phật.
Mâm cỗ chay cúng rằm tháng Giêng
Việc dâng mâm cỗ chay vào ngày rằm tháng Giêng được xem là hướng con người đến những điều thiện lành, từ bi. Mâm cỗ thường bao gồm các món cơ bản như:
Mâm cỗ chay cúng Phật, gồm: Hoa quả; chè xôi; các món đậu; canh xào không thêm nhiều hương liệu; bánh trôi nước; cỗ chay tùy loại có từ 10, 12 tới 25 món.
Món chè trôi nước ngọt ngào có ý nghĩa cầu mong sự đoàn viên, viên mãn trong gia đình.
Điểm đặc biệt trên mâm cỗ chay là sự hiện diện của những màu sắc tượng trưng cho ngũ hành. Ăn cơm chay là một cách hướng tới sự cân bằng, thanh thản trong tâm hồn.
Mâm cỗ phải có 5 màu sắc tượng trưng cho ngũ hành: đỏ (hỏa), xanh (mộc), đen (thổ), trắng (thủy) và vàng (kim); và đủ 10 món, gồm các món ăn từ tứ phương: sông, núi, biển, đồng bằng. Tất cả tạo nên mâm cỗ đủ đầy, cầu mong yên ấm an lành, xua đi những đen đủi nếu có.
Ngoài ra, các gia đình có thể phóng sinh, đi chùa lễ Phật, làm việc thiện…
Nên cúng Rằm tháng Giêng vào lúc nào?
Thông thường, lễ cúng Rằm tháng Giêng thường được tiến hành vào ngày chính Rằm 15 tháng Giêng. Nhiều gia đình bận rộn hoặc do lý do khác mà có thể chọn cúng trước. Điều này tùy thuộc vào lựa chọn của mỗi gia đình.
Rằm tháng Giêng năm 2025 rơi vào thứ Tư ngày 12 tháng 2 Dương lịch. Đây là ngày giữa tuần nên nhiều người cũng đã bắt đầu chuẩn bị mâm cúng từ sớm, chẳng hạn như vào ngày Chủ Nhật (12 tháng Giêng). Thời gian đẹp nhất khi cúng Rằm tháng Giêng vào khung giờ gần trưa. Bởi vậy, dù chọn cúng đúng Rằm hay trước đó, gia chủ cũng nên chuẩn bị mâm lễ xong xuôi để cúng cho được tươm tất.
Trong ngày rằm tháng Giêng, người dân còn kiêng kỵ một số điều sau:
Không để thùng gạo cạn đáy: Người xưa quan niệm rằng đầu năm mà thùng gạo trong nhà cạn đáy thì quanh năm sẽ đói kém.
Kiêng câu cá: Dân gian có quan niệm rằng nếu câu cá vào ngày trăng tròn sẽ dễ mang đến vận đen xui rủi.
Kiêng nói tục, chửi bậy: Nếu ngày rằm mà nói tục, chửi bậy sẽ mang đến nhiều thị phi…
Những thông tin trên đều là quan niệm dân gian, được truyền miệng từ đời này qua đời khác nên chỉ mang tính tham khảo. Cuộc sống ra sao là do mỗi người tự quyết định, không phải chỉ phụ thuộc vào vài điều kiêng kỵ ngày Rằm tháng Giêng.
(*) Thông tin bài viết chỉ mang tính chất tham khao, chiêm nghiệm!
