Khó làm
Theo NSƯT, đạo diễn Đỗ Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Sản xuất phim truyền hình Việt Nam, làm phim chính luận có thể gói trong 3 từ: “Khó, khô, khổ”. 3 từ thôi nhưng đủ nói lên sự khác biệt của phim chính luận với những bộ phim tâm lý, gia đình, tình yêu...
Đầu tiên là khó khăn về kịch bản. Theo tác giả Đặng Thanh, viết kịch bản phim chính luận đòi hỏi biên kịch phải có nhãn quan sâu, hiểu biết rộng, có khả năng khái quát các vấn đề nóng của xã hội và phải biết xử lý đề tài khéo léo bằng ngôn ngữ điện ảnh. Một nhà biên kịch cũng từng chia sẻ, làm phim chính luận, để nói được những vấn đề cần nói mà không gây phản ứng tiêu cực và để... không bị cắt xén khi duyệt phim, bản thân các nhà biên kịch phải dò từng chữ để điều chỉnh nội dung kịch bản cho phù hợp, nhất là lời thoại của các nhân vật.
Sau kịch bản thì phim chính luận còn gặp khó khăn trong việc thực hiện, từ kinh phí còn hạn chế đến lựa chọn diễn viên hợp vai và bối cảnh. Trong đó, các đạo diễn thường phải nhọc công tìm, chọn bối cảnh thật, có tính thuyết phục cao để lột tả hết nội dung phim. Ngoài ra, độ ngấm của đạo diễn với những vấn đề bộ phim đặt ra cũng đóng vai trò quan trọng để một tác phẩm chính luận thành công hay thất bại. Cùng với đó, phim chính luận thường đề cập trực diện, không lảng tránh những vấn đề gai góc, nhạy cảm về lợi ích nhóm, chạy chức, chạy quyền... nên để “đầu xuôi đuôi lọt” khi lên sóng cũng là cả một quá trình gian nan, đòi hỏi tài năng của các nghệ sĩ làm nghề.
Mặc dù phim chính luận luôn thách thức giới làm nghề bởi sự khô khan, khuôn mẫu và một số vấn đề kể trên, tuy nhiên, bằng sự lao động nghiêm túc, sáng tạo và dấn thân, các nhà làm phim đã cố gắng gỡ dần các nút thắt, đem đến cho khán giả những bộ phim mang đậm hơi thở thời đại với nhiều cung bậc cảm xúc. Nhiều bộ phim đã để lại dấu ấn với khán giả và các tác phẩm mới tiếp tục được đưa lên màn ảnh nhỏ.
Phim chính luận Lựa chọn số phận đến với khán giả từ 17/6.
Bùng nổ và hứa hẹn
Trên sóng truyền hình thời gian gần đây, nhiều bộ phim chính luận đã chinh phục được người xem từ nội dung đến ý tưởng nghệ thuật. Có thể kể đến các phim chính luận như: Chủ tịch tỉnh, Chạy án, Lựa chọn cuối cùng, Cảnh sát hình sự, Đất mặn, Đồng quê, Vùng đất không yên tĩnh, Những khúc sông dậy sóng, Mê cung, Dặm đường công lý, Những chuyên án lạ, Sóng ngầm, Mùa cúc susi, Sóng mồ côi, Sống gượng, Rừng thiêng và Đảo khát...
Bộ phim chính luận Sinh tử (NSND Nguyễn Khải Hưng và Mai Hiền đồng đạo diễn) khép lại cách đây không lâu vẫn còn dư âm đẹp với người thưởng thức. Phim đã đi vào câu chuyện chống tham nhũng và sự tha hóa quyền lực của một bộ phận cán bộ, doanh nghiệp với những nhân vật, tình huống khiến người xem liên tưởng tới các vụ trọng án từng xảy ra ở hiện thực xã hội. Đây là bộ phim có nội dung sát thực, phong phú về những thủ đoạn tinh vi, nguy hiểm của những kẻ thoái hóa biến chất, lợi dụng chức quyền tham ô, đưa và nhận hối lộ với số tiền cực lớn. Điều đáng ghi nhận, để làm “mềm” cho phim, ê-kíp Sinh tử đã cài vào chuyện gia đình, tình yêu đôi lứa như những lát cắt nhẹ nhàng, gần gũi với đời thường.
Tiếp nối mạch nguồn dòng phim chính luận, vào khung giờ vàng tối thứ 2 đến thứ 6 hàng tuần, từ 17/6 trên VTV1, phim Lựa chọn số phận (60 tập, NSƯT Mai Hồng Phong đạo diễn) đến với khán giả cả nước.
Phim là câu chuyện về Cường (Hà Việt Dũng thủ vai), một thẩm phán trẻ nối nghiệp cha. Đam mê theo đuổi nghề nghiệp ẩn chứa đầy bất trắc và nguy hiểm khiến Cường rơi vào nhiều rắc rối: mâu thuẫn trong gia đình, trong tình yêu, những ganh đua đố kị đến mức tưởng chừng có lúc Cường phải từ bỏ, nghi ngờ vào sự lựa chọn vào bản thân. Nhưng cuối cùng chính nhờ sự kiên trì và chính nghĩa, Cường đã đứng dậy sau bao biến cố, tin tưởng vào những lựa chọn của mình. Mang tính hình sự, chính luận, xen lẫn tâm lý xã hội, Lựa chọn số phận hứa hẹn sẽ mang đến cho khán giả một tác phẩm hấp dẫn và bất ngờ.
Mặc dù bộ phim có vẻ thiên về dạng nghề nghiệp nhưng dưới cách kể chuyện sáng tạo và đầy cá tính, NSƯT Mai Hồng Phong đã tạo ra sức hút rất riêng cho Lựa chọn số phận. Khán giả sẽ bị cuốn hút vào những tình tiết rất đặc trưng của nghề thẩm phán, những lắt léo, nút thắt, tình huống kịch tính để nghẹt thở trong từng vụ án. Đan xen vào đó là câu chuyện về tình yêu, tình bạn, tình đồng nghiệp, những ứng xử rất đời trong gia đình và xã hội.
Điều đặc biệt, Lựa chọn số phận là tác phẩm điện ảnh đầu tiên ở nước ta đi sâu vào người thẩm phán. Xuyên suốt kịch bản phim là hình tượng cao đẹp của người thẩm phán có bản lĩnh chính trị, tận tâm, tận lực vượt qua khó khăn, cạm bẫy, quyết chiến chống tội phạm, góp phần giữ gìn cuộc sống hạnh phúc của nhân dân.
Rõ ràng, thời gian qua, đối mặt với tham nhũng, tiêu cực... đội ngũ những người làm phim không né tránh hay khoanh tay đứng nhìn. Cũng vì thế, khán giả truyền hình đã và đang được thưởng thức những bộ phim chính luận khai thác đề tài “nóng” mang tính thời sự, hơi thở thời đại với nội dung cuốn hút và thông điệp đầy tính nhân văn.