Nhiều hệ luỵ của sức khoẻ do hút thuốc lá thụ động
Ở tuổi 65, bà Lan bắt đầu có những bất thường sức khỏe. Thời gian gần đây, những cơn đau đầu, chóng mặt liên tục "quấy rầy" cuộc sống, nên bà quyết định đi khám sức khỏe.
Kết quả chụp MRI não, bác sĩ phát hiện người phụ nữ có rất nhiều ổ tổn thương di căn dạng biểu mô tuyến, nghi ngờ nguyên nhân từ phổi hoặc đại tràng. Đến khi chụp phổi, nguyên nhân hiện lên rõ ràng: một khối ung thư lớn ở đáy phổi bên trái.
Chia sẻ với bác sĩ, bà Lan kể, bà đang sống chung cùng gia đình con trai. Cả con trai và người chồng quá cố đều có thói quen hút thuốc lá nhiều năm trong nhà. Mấy chục năm qua, khói thuốc đã ám chặt vào cuộc sống thường ngày của bà.
Thuốc lá dưới mọi hình thức đều gây nguy hại đến sức khoẻ con người. 90% bệnh nhân ung thư phổi trên thế giới là người hút thuốc.
"Nghe câu chuyện của bệnh nhân, tôi chỉ biết an ủi và bảo cô về nhắc con trai không hút thuốc trong nhà. Điều này vừa giúp ích trong quá trình điều trị ung thư phổi của mẹ, lại bảo vệ sức khỏe của gia đình anh"- nam bác sĩ nói.
Bà Lan là một trong nhiều trường hợp được phát hiện mắc ung thư phổi do hút thuốc lá thụ động mà các bác sĩ gặp. Điều đáng nói là các bệnh nhân này, cả đời họ chưa từng cầm điếu thuốc nhưng lại phải sống cùng khói thuốc hàng chục năm.
Tại Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, PGS.TS.Phan Thu Phương, Giám đốc Trung tâm Hô hấp cho biết, cơ sở y tế này tiếp nhận điều trị rất nhiều bệnh nhân mắc các bệnh lý nặng và phức tạp có liên quan đến việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá như các bệnh ung thư (phổi, thanh quản, vòm, thực quản, dạ dày, đại tràng...), các bệnh hô hấp (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản), và các bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
Thuốc lá dưới mọi hình thức đều gây nguy hại đến sức khoẻ con người. 90% bệnh nhân ung thư phổi trên thế giới là người hút thuốc; 75% bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính do khói thuốc gây ra; người hút thuốc có nguy cơ ung thư miệng cao gấp 27 lần và ung thư thanh quản cao gấp 12 lần so với người không hút.
Đã có những nghiên cứu chỉ ra rằng sống cùng một người hút thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư phổi từ 20%-30%. Nghiên cứu cũng cho thấy rằng việc tiếp xúc với khói thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư khác ít nhất là 30%. Có thể bao gồm một số loại ung thư như ung thư cổ tử cung, ung thư thận, ung thư vòm họng, ung thư trực tràng và khối u não.
Hút thuốc lá thụ động cũng gây ra các vấn đề sức khỏe khác, bao gồm hen suyễn và bệnh tim. Những đối tượng sau đây có nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng hơn từ khói thuốc lá: Phụ nữ mang thai; Trẻ em; Người cao tuổi; Người có bệnh về hô hấp hoặc bệnh tim... Tiếp xúc với khói thuốc lá gây viêm phổi, làm tăng các vấn đề liên quan đến sức khỏe.
Khói thuốc lá là tác nhân chính của ung thư phổi
Theo số liệu của Cơ quan Nghiên cứu Quốc tế về Ung thư (IARC) thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư phổi là loại ung thư phổ biến và gây tử vong nhất thế giới với hơn 2,4 triệu ca mắc mới và hơn 1,8 triệu người qua đời.
Tại Việt Nam, ung thư phổi là căn bệnh phổ biến thứ ba sau ung thư vú, ung thư gan với hơn 24.000 ca mắc mới trong năm 2022. Căn bệnh cũng gây ra cái chết cho hơn 22.000 người, là loại ung thư gây chết người thứ 2 tại Việt Nam sau ung thư gan.
Theo các bác sĩ, khói thuốc lá là tác nhân chính của ung thư phổi. Khói thuốc không chỉ gây bệnh cho người hút trực tiếp mà còn gián tiếp gây hại tới sức khỏe của những người xung quanh vô tình hít phải khói thuốc.
Ung thư phổi thường âm thầm, ít triệu chứng, khiến phần lớn bệnh nhân chỉ phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn. Lúc này, người bệnh phải đối mặt với phác đồ điều trị phức tạp, tốn kém. Chi phí điều trị có thể lên đến hàng trăm triệu đồng mỗi năm, vượt quá khả năng của nhiều gia đình.
Khám sàng lọc ung thư phổi.
Ung thư phổi có thể được phát hiện sớm thông qua tầm soát. Nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm, bệnh nhân có thể được phẫu thuật để kéo dài sự sống, tỷ lệ sống trên 5 năm xấp xỉ 44,5%.
Tuy nhiên, nếu phát hiện muộn, tiên lượng sống của bệnh nhân bị ung thư phổi giai đoạn cuối chỉ còn khoảng 3-6 tháng.
Do đó, các chuyên gia ung bướu đều khuyến cáo nên tầm soát ung thư phổi định kỳ, đặc biệt với người hút thuốc lá trên 20 năm, những người thường xuyên hít phải khói thuốc và những ai có tiền sử gia đình mắc căn bệnh này.
Ngoài ra, những người có tiếp xúc với amiăng, khí radon trong công việc, bệnh nhân có tiền sử bệnh phổi mạn tính... cũng nên thực hiện tầm soát ung thư phổi.
Một số yếu tố gây gia tăng nguy cơ ung thư phổi khác là công việc tiếp xúc lâu dài với hóa chất (thuốc trừ sâu, thuốc nhuộm, nhựa, phun sơn); sống trong không khí ô nhiễm, khói và bụi (xi măng, vật liệu xây dựng, than đá), bụi mịn PM2.5 (dệt kim, xay thóc gạo).
Một số thói quen như gom lá khô đốt với bao nilon ở nông thôn, hun khói trừ muỗi tưởng chừng vô hại nhưng tác hại với phổi ghê gớm. Môi trường sống sát kênh rạch ô nhiễm, bãi rác, nơi xử lý nước thải cũng có tác hại xấu với cơ thể...
