WHO khuyến cáo sử dụng PrEP như là một phần của chiến lược dự phòng HIV toàn diện ở những người có nguy cơ lây nhiễm HIV cao.
Việc điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV có thể giúp bảo vệ cho sức khoẻ của chính bản thân và cộng đồng xung quanh. Có thể khẳng định rằng PrEP là "chìa khóa vàng" điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV.
Từ năm 2015, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khuyến cáo sử dụng PrEP như là một phần của chiến lược dự phòng HIV toàn diện (bao gồm cả việc sử dụng bao cao su) ở những người có nguy cơ lây nhiễm HIV cao.
Phương pháp này tuy không thay thế được vaccine HIV hay những biện pháp phòng ngừa lây nhiễm HIV khác nhưng nó là cách đơn giản làm giảm 2/3 nguy cơ lây nhiễm HIV trong nhóm quan hệ tình dục đồng giới nam (MSM) qua các thử nghiệm lâm sàng và các can thiệp thực tế trên thế giới.
Nhiều các nghiên cứu của WHO đã chứng minh rõ ràng rằng: Điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) giúp cho những người chưa bị nhiễm HIV nhưng có nguy cơ cao, có thể dự phòng lây nhiễm HIV.
Tại Việt Nam, điều đáng lo ngại là hiện nay hình thái lây nhiễm HIV đang có sự thay đổi, nhóm quan hệ tình dục đồng tính nam (MSM) đang được cảnh báo là một trong những nhóm nguy cơ chính của dịch HIV/AIDS tại Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, việc tiếp cận với những người thuộc nhóm này để có thể giúp họ điều trị và dự phòng trước phơi nhiễm HIV vẫn còn nhiều khó khăn khi họ chưa dám công khai giới tính thật vì sợ bị kỳ thị, xa lánh.
BS Nguyễn Đức Khánh, Phòng khám SHP, Khoa Bệnh Nhiệt đới và can thiệp giảm hại, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho biết, đối với nhóm khách hàng có nguy cơ, đặc biệt là MSM, họ gặp nhiều rào cản khi tiếp cận PrEP:
Rào cản từ chính cá nhân khi họ không đủ thông tin về PrEP; ngại về các tác dụng phụ của thuốc hoặc việc sử dụng thuốc hàng ngày; nhận thức về nguy cơ cá nhân thấp với việc nhiều cá nhân không biết rằng những hành vi của họ là có nguy cơ, do đó chưa sẵn sàng sử dụng PrEP…
Rào cản đến từ việc nhiều cơ sở y tế ở vùng sâu xa, ngoại thành không có dịch vụ PrEP… Tuy nhiên, trong thời gian gần đây và tương lai, cục Phòng chống HIV/AIDS đã có những giải pháp để phá bỏ rào cản về khoảng cách tiếp cận với dịch vụ PrEP.
Rào cản khác nữa chính là sự kỳ thị, những người có nguy cơ sợ rằng sử dụng dịch vụ PrEP sẽ bị người khác kỳ thị.
BS Nguyễn Đức Khánh cho biết đối với nhóm khách hàng có nguy cơ, đặc biệt là MSM, gặp nhiều rào cản khi tiếp cận PrEP
BS Nguyễn Đức Khánh đưa ra lời khuyên đối với những người có nguy cơ rằng: "Nếu chúng ta có những nguy cơ nhất định lây nhiễm HIV, hãy sử dụng PrEP để bảo vệ chính chúng ta và những người chúng ta yêu thương. Có một việc rất đơn giản là bạn hãy lên các mạng xã hội để tìm hiểu về PrEP, các trang web của các cơ sở chăm sóc y tế, hoặc ngay trên chính trang chủ của Cục phòng chống HIV/AIDS, tại đây có cài đặt sẵn bản đồ các cơ sở cung cấp dịch vụ PrEP, chăm sóc dịch vụ HIV/AIDS để có thể tìm được những cơ sở gần mình nhất để có thể dễ dàng tiếp cận với PrEP".
PrEP là sử dụng thuốc kháng virus (ARV) để dự phòng lây nhiễm HIV ở người có nguy cơ cao chưa bị nhiễm HIV, giúp phòng ngừa lây nhiễm HIV trong cơ thể bằng cách ngăn cản sự phát triển chất xúc tác sinh học (enzym) là chất mà HIV dùng để tạo ra các bản sao virus mới. Nếu dùng đúng, đều và đủ có thể phòng lây nhiễm HIV lên đến trên 90% ở những người có nguy cơ cao lây nhiễm HIV.
Đặc biệt, phương pháp này an toàn với hầu hết người sử dụng, bao gồm cả phụ nữ mang thai và cho con bú. Chỉ khoảng 10% người sử dụng gặp tác dụng phụ như: Buồn nôn, đau đầu… nhưng tác dụng phụ thường nhẹ và chấm dứt sau 1 - 2 tuần.
Với nhóm người chuyển giới khi sử dụng PrEP không gây ảnh hưởng tới việc sử dụng hormone nữ.
Trong 3 năm qua, theo các số liệu thống kê, hiện có hơn 52 nghìn người đã sử dụng dịch vụ PrEP ở 29 tỉnh, thành phố trên cả nước. Trong đó, có 80% là MSM, 76% trong độ tuổi dưới 35. Tỉ lệ duy trì không mắc bệnh khi điều trị PrEP đạt quanh mốc 70 – 73%, còn tỷ lệ bệnh nhân mắc HIV/AIDS trong khi điều trị PrEP là dưới 2%, chủ yếu là những bệnh nhân không tuân thủ nguyên tắc điều trị.
Hiện nay dịch vụ PrEP đang được hỗ trợ bởi 2 nhà tài trợ lớn là Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét và USAID-PEPFAR. Do đó, các khách hàng sử dụng dịch vụ PrEP hiện nay là miễn phí gồm sử dụng thuốc ARV dự phòng và các xét nghiệm liên quan đến điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV.
Lợi ích của điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP)
