Ma túy tổng hợp: 'Cái bẫy' hủy hoại sức khỏe tâm thần giới trẻ

Những viên "kẹo", "thuốc lắc", "ma túy đá" tưởng như chỉ để "tăng hứng khởi" trong cuộc vui, thực chất có thể nhanh chóng biến người sử dụng thành nạn nhân của ảo giác, hoang tưởng, trầm cảm và rối loạn loạn thần. Một khi não bộ bị tổn thương, việc điều trị và hồi phục trở thành hành trình đầy gian nan.

"Cơn lốc" ma túy tổng hợp và cái giá phải trả

Theo thống kê, số người sử dụng ma túy trên cả nước tương đối cao, với xu hướng trẻ hóa rõ rệt. Tại Bệnh viện Tâm thần Hà Nội, thống kê tình trạng bệnh nhân rối loạn tâm thần liên quan sử dụng ma túy tổng hợp đến khám và điều trị: Năm 2023, bệnh viện tiếp nhận 574 trường hợp; năm 2024 là 499 trường hợp. Riêng nửa đầu năm 2025 đã có 153 bệnh nhân điều trị.

Đáng chú ý, 60% người thử ma túy lần đầu ở độ tuổi 15–25. Nhiều bạn trẻ bị lầm tưởng rằng ma túy tổng hợp "nhẹ" hơn heroin, chỉ gây hưng phấn nhất thời mà không để lại hậu quả. Nhưng sự thật ngược lại: chỉ sau vài lần sử dụng, não bộ có thể chịu tổn thương không hồi phục.

Các chất như methamphetamine (ma túy đá), MDMA (thuốc lắc) hay "cỏ Mỹ" đều tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương. Chúng kích thích não giải phóng ồ ạt dopamine, serotonin, khiến người dùng rơi vào trạng thái hưng phấn, mất kiểm soát hành vi, dễ có hành vi bạo lực. Nhưng ngay sau đó là cảm giác kiệt quệ, trống rỗng, suy nhược tinh thần. Nếu lặp lại nhiều lần, não bộ sẽ tổn thương nghiêm trọng, khó phục hồi.

Một bác sĩ chuyên khoa Tâm thần cho biết: "Nhiều bệnh nhân nhập viện trong tình trạng loạn thần nặng sau khi sử dụng ma túy đá. Có trường hợp chỉ vài tháng dùng đã xuất hiện hoang tưởng, ảo giác giống hệt bệnh nhân tâm thần phân liệt."

Não bộ biến thành "chiến trường"

Người lạm dụng ma túy tổng hợp trải qua những biến đổi tâm thần dữ dội chỉ sau vài lần sử dụng. Trong ngắn hạn, họ có thể:

• Nhìn thấy, nghe thấy những điều không tồn tại (ảo giác).

• Luôn có cảm giác bị theo dõi, bị tấn công (hoang tưởng).

• Rơi vào trạng thái kích động, dễ nổi nóng, thậm chí hung hăng bất thường.

Ở thời điểm lên cơn "ngáo đá", người sử dụng gần như mất hoàn toàn khả năng kiểm soát hành vi, dễ gây nguy hiểm cho bản thân và người xung quanh.

Khi việc sử dụng kéo dài, tổn thương não bộ càng nghiêm trọng. Các tế bào thần kinh bị hủy hoại, dẫn tới rối loạn loạn thần mạn tính. Không ít trường hợp sau nhiều tháng cai nghiện vẫn còn nghe "tiếng nói trong đầu" hoặc tin chắc có người muốn hãm hại mình. Song song đó là những rối loạn cảm xúc: trầm cảm, lo âu, mất ngủ triền miên, thậm chí ý nghĩ và hành vi tự sát.

Ở góc độ tâm lý, sự nguy hiểm của ma túy tổng hợp nằm ở chỗ nó dần đánh cắp nhân cách con người. Khi não bộ bị "bào mòn" bởi ảo giác và hoang tưởng, người sử dụng mất khả năng phân biệt thật - giả, không còn làm chủ được cảm xúc và hành vi. Nhiều bệnh nhân tâm thần do ma túy thừa nhận rằng họ đã từng làm những việc khủng khiếp mà hoàn toàn không ý thức được. Có thể nói, ma túy tổng hợp đã biến não bộ thành một "chiến trường" khốc liệt, nơi lý trí bị đẩy lùi, còn lại chỉ là nỗi sợ hãi, hỗn loạn và những xung động không thể kiểm soát.

Điều trị khó khăn – phòng ngừa là chìa khóa

Điều trị người nghiện ma túy tổng hợp có kèm rối loạn tâm thần vô cùng khó khăn. Các bác sĩ phải phối hợp thuốc chống loạn thần, thuốc chống trầm cảm, liệu pháp tâm lý và phục hồi chức năng. Tuy nhiên, tỷ lệ tái nghiện cao, quá trình điều trị tốn kém, kéo dài và không phải lúc nào cũng hiệu quả.

Chính vì vậy, phòng ngừa là "chìa khóa" quan trọng nhất. Chính vì thế, phòng ngừa là biện pháp quan trọng nhất.

Gia đình: cần quan sát những thay đổi bất thường của con em: mất ngủ, cáu gắt, chi tiêu bất thường, thường xuyên tụ tập bạn bè lạ. Nếu nghi ngờ, hãy tìm sự tư vấn y tế sớm. Nhà trường: không chỉ dạy kiến thức, mà cần tăng cường giáo dục kỹ năng sống, trang bị cho học sinh biết nói "không" trước lời rủ rê. Các buổi ngoại khóa, diễn đàn về phòng chống ma túy nên được tổ chức thường xuyên.

Cộng đồng: phải tạo môi trường an toàn, không kỳ thị người đã từng nghiện. Bởi sự kỳ thị chỉ đẩy họ quay lại vòng xoáy ma túy. Đồng thời tăng cường các chương trình tuyên truyền, hỗ trợ tái hòa nhập.

Ở phạm vi rộng hơn, cần kiểm soát nguồn cung và xử lý nghiêm các tội phạm ma túy. Báo cáo của Liên Hợp Quốc cho thấy, năm 2024 lượng methamphetamine bị thu giữ ở Đông Nam Á lên tới 236 tấn – con số "khổng lồ" phản ánh thị trường đang bùng nổ.

Thông điệp cho giới trẻ: Nói không với ma túy

Ma túy tổng hợp không chỉ gây nghiện mà còn để lại di chứng nặng nề về tâm thần: từ ảo giác, hoang tưởng đến loạn thần mạn tính. Đây không chỉ là bi kịch cá nhân, mà còn là gánh nặng của gia đình và xã hội.

Câu trả lời cho thế hệ trẻ hôm nay không gì khác ngoài nói không tuyệt đối với ma túy. Khi mỗi người, mỗi gia đình và cộng đồng cùng chung tay, chúng ta mới có thể dựng lên một "lá chắn" vững chắc bảo vệ sức khỏe tâm thần – bảo vệ tương lai.

Bệnh viện Tâm thần Hà Nội là cơ sở chuyên khoa uy tín trong khám và điều trị các rối loạn tâm thần, trong đó có điều trị nghiện ma túy. Tại đây có Khoa Điều trị lạm dụng chất, đảm nhận cắt cơn, điều trị hậu cai và phục hồi chức năng cho người nghiện. Ngoài thuốc, bệnh viện còn kết hợp tư vấn tâm lý, trị liệu nhóm, hỗ trợ gia đình để hạn chế tái nghiện.

Bệnh viện Tâm thần Hà Nội – địa chỉ tin cậy

📍 Địa chỉ: Số 30, Ngõ 467, Đường Nguyễn Văn Linh, Phường Phúc Lợi, Hà Nội

📞 Hotline: 0967 301 616

🌐 Website: http://benhvientamthanhanoi.com

Bệnh viện Tâm thần Hà Nội