Lyme (Viêm nhiễm do bọ ve đốt): Nguyên nhân, triệu chứng, phòng ngừa và điều trị

Bệnh Lyme (Viêm nhiễm do bọ ve đốt) là một căn bệnh do vi khuẩn borrelia gây ra. Con người mắc bệnh Lyme do vết cắn của bọ ve mang vi khuẩn Lyme.

1. Nguyên nhân gây Lyme

Vi khuẩn Borrelia burgdorferi gây bệnh Lyme lây lan sang người qua vết cắn của ve bị nhiễm bệnh. Các triệu chứng điển hình bao gồm sốt, nhức đầu, mệt mỏi và phát ban da đặc trưng gọi là ban đỏ di chuyển. Nếu không được điều trị, nhiễm trùng có thể lan đến khớp, tim và hệ thần kinh. Bệnh Lyme được chẩn đoán dựa trên các triệu chứng, phát hiện vật lý (ví dụ: phát ban) và khả năng tiếp xúc với ve bị nhiễm bệnh. Xét nghiệm trong phòng thí nghiệm rất hữu ích nếu được sử dụng đúng cách. Hầu hết các trường hợp mắc bệnh Lyme có thể được điều trị thành công bằng một vài tuần dùng thuốc kháng sinh.

Bạn có nguy cơ mắc bệnh Lyme nếu bạn sống ở nơi ve sinh sống, chẳng hạn như các khu vực có nhiều cỏ, bụi rậm hoặc nhiều cây cối. Thực hiện các biện pháp an toàn ở những khu vực này có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh Lyme.

2. Triệu chứng của bệnh Lyme

Vết cắn của ve có thể trông giống như một cục u nhỏ, ngứa trên da, giống như vết muỗi đốt. Nhiều người sẽ không nhận ra rằng họ đã bị ve cắn.

Các triệu chứng của bệnh Lyme rất đa dạng. Chúng thường xuất hiện theo từng giai đoạn. Nhưng các giai đoạn có thể chồng chéo lên nhau. Và một số người không có triệu chứng điển hình của giai đoạn đầu.

Giai đoạn 1:

Các triệu chứng ban đầu của bệnh Lyme thường xuất hiện trong vòng 3 đến 30 ngày sau khi bị ve cắn. Giai đoạn này của bệnh có một số triệu chứng hạn chế. Đây được gọi là bệnh khu trú sớm.

Phát ban là dấu hiệu phổ biến của bệnh Lyme. Nhưng không phải lúc nào cũng xuất hiện. Phát ban thường là một vòng tròn duy nhất lan rộng từ vị trí bị ve cắn. Nó có thể trở nên trong suốt ở giữa và trông giống như một mục tiêu hoặc hình bia, với kích thước có thể lớn hơn 30cm. Phát ban thường có cảm giác ấm khi chạm vào, nhưng thường không đau hoặc ngứa.

Các triệu chứng khác của giai đoạn 1 bao gồm:

• Sốt
• Đau đầu
• Mệt mỏi cực độ
• Cứng khớp
• Đau nhức cơ bắp
• Sưng hạch bạch huyết

Giai đoạn 2:

Nếu không được điều trị, bệnh Lyme có thể trở nên tồi tệ hơn. Các triệu chứng thường xuất hiện trong vòng 3 đến 10 tuần sau khi bị ve cắn. Giai đoạn 2 thường nghiêm trọng hơn và lan rộng hơn. Bệnh này được gọi là bệnh lan tỏa sớm.

Giai đoạn 2 có thể bao gồm các triệu chứng của giai đoạn 1 và các triệu chứng sau:

• Nhiều phát ban ở các bộ phận khác của cơ thể.
• Đau hoặc cứng cổ.
• Yếu cơ ở một hoặc cả hai bên mặt.
• Hoạt động của hệ thống miễn dịch trong mô tim gây ra nhịp tim không đều.
• Đau bắt đầu từ lưng và hông và lan xuống chân.
• Đau, tê hoặc yếu ở tay hoặc chân.
• Sưng đau ở các mô của mắt hoặc mí mắt.
• Hoạt động của hệ thống miễn dịch trong các dây thần kinh mắt gây đau hoặc mất thị lực.

Giai đoạn 3:

Ở giai đoạn thứ ba, bạn có thể có các triệu chứng từ giai đoạn trước và các triệu chứng khác. Giai đoạn này được gọi là bệnh lan tỏa muộn.

Tình trạng phổ biến nhất của giai đoạn này là viêm khớp ở các khớp lớn, đặc biệt là đầu gối. Đau, sưng hoặc cứng có thể kéo dài trong thời gian dài. Hoặc các triệu chứng có thể xuất hiện rồi biến mất. Các triệu chứng của giai đoạn 3 thường bắt đầu từ 2 đến 12 tháng sau khi bị ve cắn.

Ngoài ra, giai đoạn này có thể gây ra tình trạng viêm da mãn tính teo cơ. Da ở mu bàn tay và mu bàn chân bị đổi màu và sưng lên. Nó cũng có thể xuất hiện ở khuỷu tay và đầu gối. Các trường hợp nghiêm trọng hơn có thể gây tổn thương mô hoặc khớp.

Viêm não và tủy sống và đau dây thần kinh. Đây là biến chứng phổ biến nhất của bệnh Lyme. Loạn thần kinh có thể xuất hiện dần dần hoặc với các triệu chứng đột ngột cần điều trị ngay lập tức, thường phải nhập viện.

Hệ thống thần kinh trung ương bị ảnh hưởng và các triệu chứng có thể rất hỗn tạp và không cụ thể, nhưng có thể bao gồm:

• Đau lưng: thường là giữa xương bả vai và ở cổ như một đĩa bị trượt. Cơn đau trở nên tồi tệ hơn vào ban đêm.
• Liệt mặt: với sự yếu kém của các cơ ở một hoặc cả hai bên của khuôn mặt.
• Viêm màng não: sốt, nhức đầu và cứng gáy.
• Các triệu chứng mãn tính: trong những trường hợp rất hiếm gặp, bệnh có thể trở thành mãn tính, với sự phá hủy chậm của hệ thống thần kinh, gây tê, khiếm thính một phần, trầm cảm và sự phát triển của chứng mất trí nhớ.

Tình trạng này có thể xuất hiện trong nhiều tháng đến nhiều năm sau khi bị ve cắn.

3. Bệnh Lyme có lây không?

Người mắc bệnh Lyme không thể lây bệnh sang người lành. Tuy nhiên nếu người thân trong gia đình bạn mắc Lyme hoặc trong khu vực bạn sinh sống có người mắc Lyme, và có ve sinh sống thì bạn có nguy cơ cao mắc bệnh và cần phòng ngừa cẩn thận hơn.

4. Phòng ngừa bệnh Lyme

Hiện tại không có vaccine phòng ngừa bệnh Lyme. Nếu bạn đang sống ở khu vực nông thôn, rừng núi thì nguy cơ mắc bệnh cũng sẽ cao hơn. Nếu bạn đang ở khu vực có khả năng ve sinh sống, hãy làm theo các mẹo sau để bảo vệ bản thân.

• Sử dụng thuốc xua đuổi ve: Xịt thuốc xua đuổi có chứa 0,5% permethrin lên giày dép, lều và các thiết bị cắm trại khác. Một số thiết bị và quần áo có thể được xử lý trước bằng permethrin.
• Sử dụng kem xua côn trùng đã được đăng ký lưu hành trên bất kỳ vùng da hở nào, ngoại trừ khuôn mặt của bạn. Những loại kem xua này bao gồm thuốc chống côn trùng có chứa DEET, picaridin, IR3535, tinh dầu khuynh diệp chanh (OLE), para-menthane-diol (PMD) hoặc 2-undecanone.
• Không sử dụng các sản phẩm có OLE hoặc PMD cho trẻ em dưới 3 tuổi.
• Mặc quần áo bảo hộ.
• Mặc quần áo sáng màu để bạn hoặc người khác dễ nhìn thấy ve trên quần áo của bạn.
• Tránh đi giày hở mũi hoặc dép xăng đan.
• Kiểm tra ve trên cơ thể khi vào vùng có nguy cơ bị ve đốt.
• Hiện tại không có vaccine phòng ngừa bệnh Lyme.

5. Điều trị bệnh Lyme

Hầu hết các trường hợp mắc bệnh Lyme có thể được điều trị bằng thuốc kháng sinh trong 10-14 ngày.

Những người được điều trị bằng thuốc kháng sinh phù hợp trong giai đoạn đầu của bệnh Lyme thường hồi phục nhanh chóng và hoàn toàn. Các loại thuốc kháng sinh thường được sử dụng nhất để điều trị bệnh Lyme bao gồm: doxycycline, amoxicillin hoặc cefuroxime axetil. Chẩn đoán sớm và điều trị bằng thuốc kháng sinh phù hợp cho bệnh Lyme có thể giúp ngăn ngừa bệnh nặng hơn.

Thuốc kháng sinh được sử dụng và thời gian điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

• Triệu chứng của bệnh nhân
• Tuổi
• Dị ứng
• Mang thai

Nhìn chung, không khuyến cáo dùng thuốc kháng sinh sau khi bị ve cắn để ngăn ngừa các bệnh do ve truyền. Tuy nhiên, trong một số trường hợp nhất định, dùng một liều doxycycline duy nhất sau khi bị ve cắn ở khu vực phổ biến bệnh Lyme có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh Lyme.

Bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng và hiệu quả nhất cho bạn.

Chế độ ăn uống có lợi cho sức khỏe người bệnh Lyme

SKĐS - Mặc dù dinh dưỡng không thể điều trị bệnh Lyme nhưng thực hiện chế độ ăn uống giàu chất dinh dưỡng và thực phẩm chống viêm có thể hỗ trợ kiểm soát triệu chứng, nâng cao khả năng miễn dịch cho cơ thể.