Đi du lịch xa bằng máy bay, chuyện ấy không hiếm. Tuy nhiên không phải người nào cũng đủ sức khỏe để có thể ngồi nhiều giờ đồng hồ trên máy bay như vậy. Việc hành khách đột tử trên các chuyến bay không còn là chuyện hiếm gặp, nguyên nhân chủ yếu là nhồi máu phổi do huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới di chuyển lên. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho độc giả thông tin về triệu chứng cũng như các biện pháp phòng tránh nhồi máu phổi có thể xảy ra.
Nhồi máu phổi - NMP (hay tắc động mạch phổi) thường do huyết khối (cục máu đông) hình thành trong các tĩnh mạch sâu ở chi dưới di chuyển lên. Các cục máu đông theo hệ thống tĩnh mạch chi dưới, lên tĩnh mạch chủ bụng, vào tâm nhĩ phải, xuống tâm thất phải, lên động mạch phổi. Nếu cục máu đông có kích thước đủ lớn sẽ gây tắc nghẽn động mạch phổi khiến cho bệnh nhân bị suy hô hấp và có thể tử vong nhanh chóng nếu tắc các nhánh lớn của động mạch phổi.
Nguyên nhân tại đâu?
Trong khoang máy bay hành khách, không khí rất khô do đó có thể gây mất nước cho hành khách dẫn đến cô đặc máu làm máu dễ đông trong các tĩnh mạch sâu. Áp lực thấp khi máy bay lên cao, ngồi bất động lâu trong những chiếc ghế chật cũng góp phần gây huyết khối tĩnh mạch (TM) sâu chi dưới. Điều này đã được chứng minh bằng tỷ lệ NMP cao hơn ở nhóm hành khách ngồi khoang thường (economy class) so với nhóm hành khách ngồi khoang VIP (ghế rộng và cử động thoải mái hơn). Các yếu tố khác như hành khách phải thắt dây an toàn liên tục, không được đi lại khi máy bay di chuyển trong vùng thời tiết xấu... là yếu tố tăng tỷ lệ huyết khối TM sâu chi dưới.
Các biểu hiện của viêm tắc tĩnh mạch chi dưới và nhồi máu phổi
Huyết khối TM sâu chi dưới thường biểu hiện bằng các triệu chứng như tê bì, chuột rút, rối loạn cảm giác chi bên có huyết khối. Đau chi cũng thường biểu hiện sớm. Các dấu hiệu phù, sưng nề chi thường muộn và khi TM lớn bị tắc. Sốt và nhịp tim nhanh cũng có thể có ở một số bệnh nhân. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp viêm tắc TM sâu chi dưới không có biểu hiện gì đặc biệt.
Về mặt lý thuyết, NMP xảy ra chỉ sau khi đã có cục máu đông ở chi dưới di chuyển lên gây tắc. Nói một cách khác, các triệu chứng của NMP xảy ra sau triệu chứng huyết khối TM sâu chi dưới. Nhưng trên thực tế, nhiều khi huyết khối TM chi dưới không có biểu hiện gì đặc biệt hoặc biểu hiện nhẹ trong khi bệnh nhân bị ngay các triệu chứng rầm rộ của nhồi máu phổi như đau ngực, khó thở dữ dội, ho khạc máu hoặc bọt hồng, cộng với các triệu chứng của suy thất phải cấp như nhịp tim nhanh, gan to, tĩnh mạch cổ nổi... và bệnh nhân tử vong nhanh chóng kể cả khi được cấp cứu nếu như NMP diện rộng.
TS. BS. Vũ Đức Định
Trong một nghiên cứu trên 135 triệu lượt hành khách từ hơn 145 nước đến sân bay Charles de Gaulle (Pháp), có 56 bệnh nhân bị nhồi máu phổi do huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới di chuyển lên. Trong số bệnh nhân đó chủ yếu là những người đã ngồi trên máy bay với khoảng cách lớn hơn 5.000 km…
Xem bài sau: Ai dễ đột tử khi đi máy bay
vào ngày 10/8/2015
