Theo Đông, bệnh tự kỷ của trẻ em nằm trong “Nhi khoa thất thập chứng”, có nghĩa là 70 chứng bệnh của nhi khoa mà các thế hệ thầy thuốc Đông y trước đây qua thực tiễn lâm sàng đã đúc kết lại. Trong cuốn “Ấu ấu tập thành” khi bàn về bệnh của trẻ em, Hải Thượng Lãn Ông đã nói rõ một số chứng bệnh mà cụ đã gặp ở những đứa trẻ Việt Nam lúc bấy giờ.
Ăn nhiều đồ cay nóng hoặc bị cảm cúm... khi mang thai có thể là một trong những nguyên nhân sinh ra trẻ tự kỷ.
Về nguyên nhân thì có nhiều nhưng có một số nguyên nhân thường gặp sau đây: Khi mẹ mang bầu mắc một số chứng bệnh nặng trong đó có bệnh cảm cúm mà Đông y gọi là bệnh “Cảm mạo lưu hành”. Một bệnh truyền nhiễm thường phát sinh vào mùa đông xuân hoặc thu đông. Khi mẹ mang thai ăn nhiều thức ăn cay nóng. Khi bố hoặc mẹ đang say rượu sinh hoạt rồi mang bầu. Khi bố mẹ đang can khí uất tức giận, sinh hoạt rồi mang bầu. Bố và mẹ thận âm và thận dương kém sinh hoạt mang bầu. Người do huyết nhiệt sinh phong. Phụ nữ trong thời kỳ mang thai sinh hoạt tình dục quá nhiều làm tổn thương khí huyết. Bố và mẹ lớn tuổi mà vẫn sinh em bé. Hoặc nam giới lớn tuổi mà sinh em bé...
Những đứa trẻ sinh ra chậm phát triển thường do thận huyết không đầy đủ, thận khí không phát triển. Trong Đông y thận tàng tinh, chủ về ý chí. Trường hợp này trẻ thường hay nhút nhát sợ hãi. khi điều trị phải bổ thận để sinh tinh, vì tinh sinh ra khí và huyết. Đó là do bố mẹ thận yếu nên thai nhi không được hưởng đầy đủ khí tiên thiên của bố mẹ.
Những đứa trẻ sinh ra đần độn là do khi mẹ mang bầu mắc một số bệnh nan y hoặc bị cảm cúm. Khi trẻ sinh ra hoặc cơ thể không đầy đủ hoặc bị tổn thương trí não. Trường hợp này Đông y khó điều trị.
Những đứa trẻ sinh ra hiếu động, nghịch ngợm, bảo không nghe, có khi đập phá là do khi bố mẹ say rượu hoặc khi can khí uất tức giận, sinh hoạt có bầu. Trong Đông y gọi là chứng can hỏa uất sinh phong. Khi điều trị cần khu phong bình can giáng hỏa, an thần định chí.
Những đứa trẻ sinh ra mắc chứng kinh phong (động kinh) nhưng não không tổn thương là do cả bố và mẹ khí huyết đều nhiệt hoặc khi mẹ mang thai ăn nhiều thức ăn cay nóng, uống nhiều rượu, bia nhiệt tích lâu ngày ảnh hưởng đến thai nhi. Khi sinh ra trẻ cơ thể vốn nhiệt lại bị cảm phong nhiệt, sốt cao điều trị không kịp thời hoặc có điều trị nhưng không đầy đủ mà sinh ra chứng kinh phong. Chứng này thường ủ bệnh lâu khi cơ thể của trẻ yếu mới phát sinh, khi đã phát sinh ra không điều trị dẫn đến bệnh kinh niên. Khi điều trị cần bổ khí dưỡng huyết trấn kinh an thần.
Những đứa trẻ sinh ra trí tuệ phát triển kém là do tâm thần không phát triển. Theo Đông y, tâm chủ huyết nhưng tâm lại tàng thần. Đây là do bố mẹ già yếu mà vẫn sinh con hoặc bố mẹ sức khỏe kém khí huyết không đầy đủ mà mang thai, khi sinh ra đứa trẻ bị suy dinh dưỡng, lại không được nuôi dưỡng chu đáo nên khí huyết không được đầy đủ dẫn đến tâm huyết không đủ để nuôi dưỡng tâm và thần là một trong những nguyên nhân trẻ mắc chứng bại não. Khi điều trị phải bổ khí, dưỡng huyết, bổ tâm an thần định chí.
Trong bài này chúng tôi chưa đề cập đến những trẻ sinh ra bị tổn thương thực thể mà trong “Nhi khoa thất thập chứng” đề cập đến. Về bài thuốc phải biện chứng lập pháp thật cụ thể để chia ra từng giai đoạn của từng bệnh mà dùng những bài thuốc khác nhau để điều trị. Chứng nhẹ điều trị trước, chứng nặng điều trị sau mới có kết quả. Có những chứng bệnh phải điều trị lâu dài mới khỏi.
TTND.BS. Nguyễn Xuân Hướng
