Sau 2 ca tử vong liên tiếp sau tiêm vắc-xin Quinvaxem (vắc-xin 5 trong 1, tiêm miễn phí trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng) trong thời gian gần đây, nhiều người lo ngại về tính an toàn của vắc-xin này, tuy nhiên, TS. Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, các kết quả điều tra ở Việt Nam và trên thế giới cho thấy đa số trường hợp tử vong sau tiêm vắc-xin Quinvaxem là do trùng hợp ngẫu nhiên với các bệnh khác mà trẻ đã mắc gây tử vong tại thời điểm tiêm chủng hoặc không rõ nguyên nhân.
Theo ông Phu, từ đầu năm 2015 đến nay, có hơn 3,5 triệu mũi tiêm vắc-xin Quinvaxem, ghi nhận 16 trường hợp phản ứng nặng (tím tái, khó thở, sốt cao) sau tiêm, trong đó có 8 ca tử vong. Hội đồng chuyên môn đã kết luận 7 ca tử vong trùng hợp và 1 ca sốc phản vệ (tại Nghệ An ngày 20/10/2015). Có sự trùng hợp là vắc-xin được sử dụng tại Nghệ An và Hải Dương cùng lô số 1453322.03. Liên quan đến trường hợp trẻ tử vong sau tiêm ở Hải Dương ngày 25/10/2015, được biết các chuyên gia đang xác định nguyên nhân tử vong, hiện nghi ngờ là do nhiễm trùng. Đồng thời Bộ cũng đánh giá lại các trường hợp phản ứng phụ sau tiêm khác thật rõ ràng, nguyên nhân tử vong như thế nào.
Ông Phu cũng nhấn mạnh, mục đích của tiêm chủng là bảo vệ cộng đồng, nếu tỷ lệ tử vong nằm trong khuyến cáo cho phép của Tổ chức Y tế Thế giới thì vẫn phải tiêm chủng để tránh dịch bệnh bùng phát. Cho đến nay, chúng ta chưa ghi nhận trẻ tử vong do tiêm vắc-xin dịch vụ nhưng cũng không thể so sánh như thế được bởi mỗi năm, Việt Nam chỉ có khoảng 100.000-200.000 mũi vắc-xin vô bào được sử dụng, trong khi vắc-xin có thành phần toàn tế bào Quinvaxem tới hơn 5 triệu liều. Từ đầu năm đến nay, chỉ 1 trẻ tử vong có liên quan đến vắc-xin Quinvaxem là cháu bé ở Nghệ An nhưng lý do vì cơ địa của trẻ quá mẫn. Không thể vì thế mà ngừng tiêm vắc-xin cho cả triệu trẻ khác. Nếu không tiêm, dịch bệnh bùng phát sẽ có nhiều trẻ tử vong. Bài học từ vụ dịch sởi gần đây là một ví dụ. Vắc-xin nào cũng có phản ứng phụ - viêm gan B, BCG phòng lao cũng thế.
Về phương án tìm vắc-xin thay thế, TS. Trần Đắc Phu cho biết, không thể cứ có tai biến nặng là nói thay vắc-xin mà phải có quy trình, nguồn vắc-xin. Bộ Y tế xem xét trên tinh thần độc lập khách quan minh bạch và mong muốn trẻ em được sử dụng vắc-xin tốt, quan trọng nhất là vấn đề an toàn, miễn dịch, sau đó mới tính đến khía cạnh tài chính. Tuy nhiên, loại nào cũng có tỷ lệ phản ứng nhất định; không ai dám khẳng định là thay vắc-xin thì sẽ không có tử vong.
Vắc-xin Quinvaxem với thành phần toàn tế bào nên các phản ứng như sốt, sưng, đau, thậm chí tím tái nhiều hơn vắc-xin vô bào. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế Thế giới khẳng định tỷ lệ phản ứng nặng và tử vong của 2 loại này là tương đương. Cơ quan này cũng đánh giá vắc-xin toàn tế bào đáp ứng miễn dịch tốt hơn loại vô bào.
Liên quan đến vấn đề vắc-xin dịch vụ, ông Trần Đắc Phu cho biết, các nhà sản xuất vắc-xin có thành phần ho gà vô bào đang thay đổi công nghệ sản xuất nên đã ngừng sản xuất vắc-xin để phục vụ các lô hàng đơn lẻ. Từ nay đến cuối năm, thậm chí hết năm 2016, sẽ vẫn khan hiếm vắc-xin dịch vụ “5 trong 1” và “6 trong 1”. Nếu tiếp tục chờ đợi, trẻ có thể sẽ bị mắc bệnh ho gà, bạch hầu, uốn ván, viêm gan B... Với các loại vắc-xin “xách tay”, Bộ Y tế khuyến cáo người dân không nên sử dụng vì đây là nguồn hàng trôi nổi, không bảo đảm chất lượng.
Nguyễn Hoàng
Vắc-xin Quinvaxem ngừa cùng lúc 5 loại bệnh gồm bạch hầu, ho gà, uốn ván, Hib và viêm gan siêu vi, được Tổ chức Y tế Thế giới tiền kiểm định về chất lượng. Khi nhập về Việt Nam, vắc-xin này lại được Viện Kiểm định quốc gia vắc-xin và sinh phẩm y tế tái kiểm định. Vắc-xin đã được sử dụng ở hơn 90 nước.
Năm 2013, vắc-xin Quinvaxem đã tạm dừng sử dụng một lần để đánh giá lại vì ghi nhận nhiều ca phản ứng nặng sau tiêm. Khi đó, báo cáo có 43 trường hợp phản ứng nặng sau tiêm. Kết quả đánh giá độc lập của Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy, trong số này 27 ca tử vong không liên quan đến tiêm chủng. Thời điểm đó cả chuyên gia Việt Nam, thế giới, phòng xét nghiệm độc lập trên thế giới không tìm thấy những bất thường của vắc-xin Quinvaxem. Đến tháng 11, vắc-xin này được đưa vào tiêm tiếp cho trẻ. Vắc-xin này do Hàn Quốc sản xuất và được đưa vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng ở Việt Nam từ tháng 6/2010.
