Luật BHXH hiện hành chỉ có quy định về tiền lương, thu nhập làm căn cứ đóng BHXH cao nhất nhưng chưa có quy định về tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất. Tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội bằng 20 lần mức lương cơ sở.
Lao động dệt may tại Hội An, Quảng Nam.
Do Luật BHXH quy định chung, chưa đủ rõ nên còn gặp khó khăn trong quá trình xây dựng các văn bản quy định chi tiết và quá trình triển khai trong thực tiễn.
Bản dự thảo mới nhất Luật BHXH sửa đổi đã bổ sung tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất bằng một nửa mức lương tối thiểu tháng vùng cao nhất do Chính phủ công bố, cao nhất bằng 8 lần mức lương tối thiểu tháng vùng cao nhất do Chính phủ công bố.
Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, đây là cơ sở quy định căn cứ đóng BHXH đối với những đối tượng không hưởng tiền lương (chủ hộ kinh doanh; người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương...) và cũng là căn cứ để xác định trách nhiệm tham gia đối với đối tượng người lao động làm việc không trọn thời gian.
Về tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc đối với khu vực ngoài nhà nước, dự thảo luật cơ bản kế thừa quy định hiện hành. Song, dự thảo luật quy định cụ thể hơn theo hướng tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là tiền lương tháng, bao gồm mức lương, phụ cấp lương, các khoản bổ sung khác, được trả thường xuyên và ổn định trong mỗi kỳ trả lương.
Theo cơ quan quản lý, có tình trạng doanh nghiệp chẻ thu nhập, tách phụ cấp sang phúc lợi khác để không phải tính đóng BHXH. Quy định hiện hành khó tách bạch các khoản phụ cấp tính đóng BHXH với doanh nghiệp trả theo lương tối thiểu vùng, bởi mỗi nơi xây dựng thang bảng lương, phụ cấp, mức tiền khác nhau.
Nhiều doanh nghiệp tồn tại ba loại thu nhập: Làm căn cứ đóng BHXH, loại để quyết toán và thu nhập thực tế. Có doanh nghiệp trưng hơn 100 loại phụ cấp lẫn phúc lợi và gần như không thể tính đóng BHXH.
Trên cơ sở đó, Chính phủ quy định chi tiết nhằm xác định cụ thể các khoản phải đóng, không phải đóng BHXH bắt buộc; việc xác định tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH đối với trường hợp thỏa thuận trả lương theo giờ, ngày, tuần và theo sản phẩm, khoán.
Năm 2022, tiền lương bình quân làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc là 5,73 triệu đồng/tháng. Mức này đang chiếm khoảng 75% thu nhập bình quân của người lao động làm công, hưởng lương, theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội.
