Lưu ý quan trọng khi điều trị tăng huyết áp ở người cao tuổi

Tăng huyết áp (cao huyết áp) thường gặp ở người trên 60 tuổi. Đó là một yếu tố nguy cơ chính gây đột quỵ, bệnh động mạch vành (CAD), suy tim và bệnh thận. 

Tuy nhiên, nhiều người cao tuổi phải đối mặt với hai thách thức đặc biệt để đạt được kiểm soát tốt huyết áp: 

Thứ nhất, đa số người cao tuổi chủ yếu mắc bệnh tăng huyết áp tâm thu; 

Thứ hai, những người cao tuổi thường khó khăn trong tuân thủ đầy đủ liệu trình điều trị hạ huyết áp.

1.Tăng huyết áp tâm thu ở người cao tuổi - Một số vấn đề cần quan tâm

- Tăng huyết áp tâm thu thường gặp ở người cao tuổi: Hầu hết những người cao tuổi mắc tăng huyết áp chủ yếu là tăng huyết áp tâm thu, trong khi chỉ số huyết áp tâm trương vẫn bình thường hoặc gần như bình thường. Do khi chúng ta già đi, các mạch máu trở nên xơ cứng hơn, vì vậy huyết áp tâm thu (áp lực trong động mạch, trong khi cơ tim co bóp) có khuynh hướng tăng lên. Huyết áp tâm thu 140 mm Hg được xem là giới hạn trên của giá trị bình thường.

- Tăng huyết áp tâm thu là yếu tố nguy cơ cao đối với biến cố tim mạch: Hơn nữa, ở những người trên 60 tuổi, tăng huyết áp tâm thu làm tăng nguy cơ tim mạch cao hơn so với tăng huyết áp tâm trương, ở những người trẻ thì ngược lại. 

Các kết quả thống kê cho thấy, tăng huyết áp tâm thu làm tăng gấp đôi nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Vì vậy, điều trị tăng huyết áp tâm thu là rất quan trọng và giúp hạn chế các biến cố tim mạch.

- Khó khăn trong điều trị tăng huyết áp tâm thu ở người cao tuổi: Điều trị tăng huyết áp tâm thu ở người cao tuổi có thể đối mặt với một vấn đề khó khăn, đó là, trong việc điều trị giảm huyết áp tâm thu, điều quan trọng là không để làm giảm đồng thời huyết áp tâm trương quá nhiều. Bởi vì trong những người cao tuổi mắc bệnh mạch vành (CAD), giảm huyết áp tâm trương dưới 60 hoặc 65 mm Hg liên quan với sự gia tăng khởi phát của các cơn đau tim và đột quỵ. 

Vì vậy, trong điều trị tăng huyết áp tâm thu, cần thiết giảm huyết áp tâm thu dưới 140 mm Hg - hoặc gần đến 140 mm Hg càng tốt - trong khi vẫn giữ huyết áp tâm trương trên 60 hoặc 65 mm Hg.

2. Điều trị tăng huyết áp ở người cao tuổi

2.1 Điều trị không dùng thuốc

Giống như với các lứa tuổi khác khi mắc bệnh tăng huyết áp, bước đầu tiên trong điều trị tăng huyết áp ở người cao tuổi là thay đổi lối sống. 

Một lối sống lành mạnh có thể làm giảm huyết áp của bạn, bao gồm:

• Giảm cân là một trong những thay đổi lối sống có hiệu quả nhất để kiểm soát huyết áp. Giảm trọng lượng có thể giúp giảm huyết áp, nếu bạn thừa cân béo phì;
• Hoạt động thể chất thường xuyên, ít nhất là 30 phút hầu hết các ngày trong tuần có thể làm giảm huyết áp của bạn từ 4-9 mm Hg. Các môn tập thể dục tốt nhất để làm giảm huyết áp bao gồm đi bộ, chạy bộ, đi xe đạp, bơi lội hoặc khiêu vũ;
• Ăn một chế độ ăn giàu ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau quả và các sản phẩm từ sữa ít chất béo và chất béo bão hòa và cholesterol có thể làm giảm huyết áp của bạn;
• Dùng ít hơn 1.500 mg natri (muối) mỗi ngày, tính ra không quá một thìa nhỏ cà phê của muối hàng ngày;
• Ít ăn thực phẩm chế biến và đóng hộp;
• Hạn chế lượng rượu bạn uống;
• Bỏ hút thuốc lá sẽ giúp giảm huyết áp;
• Quản lý tốt stress, thử tập yoga, thiền khi bạn bị stress sẽ có kết quả khả quan hơn.

  

2.2 Điều trị bằng thuốc

Nếu huyết áp của bạn vẫn còn tăng sau 01 hoặc 02 tháng sau khi đã thay đổi lối sống một cách tích cực, bác sĩ có thể sẽ khuyên bạn nên điều trị bằng thuốc giúp hạ huyết áp.

Điều trị thường được bắt đầu với một thuốc lợi tiểu thiazide, hoặc thuốc chẹn canxi có tác dụng kéo dài, hoặc một thuốc ức chế men chuyển (ACE) hay ức chế thụ thể. Nếu những thuốc vừa nêu được dung nạp tốt mà không có tác dụng phụ, liều lượng có thể tăng lên sau một vài tuần nếu cần thiết. 

Nếu liều lượng cao hơn vẫn không kiểm soát được huyết áp tốt, các bác sĩ có thể chỉ định chuyển sang một loại thuốc huyết áp khác. 

Điều trị kết hợp hai thuốc trở lên thường được đặt ra, chỉ khi đã có nhiều nỗ lực điều trị một loại thuốc huyết áp đơn độc được kết luận là không đáp ứng đầy đủ.

2.3 Cách áp dụng liều lượng thuốc huyết áp ở người cao tuổi

Về liều lượng thuốc huyết áp dùng ở người cao tuổi, khi bắt đầu dùng thuốc huyết áp ở người cao tuổi, chỉ nên sử dụng đơn độc một loại thuốc, nên khởi đầu với liều thấp và tăng liều lên từ từ để tránh các tác dụng phụ. Cùng với một loại thuốc huyết áp như nhau, nhưng người cao tuổi chỉ dùng bằng nửa liều được sử dụng ở bệnh nhân trẻ hơn.

Mục đích là để từng bước đưa huyết áp hạ xuống đạt mục tiêu huyết áp đích theo khuyến cáo, trong vài tuần hoặc vài tháng, cẩn thận theo dõi trong thời gian này để tránh hạ huyết áp của bạn quá nhiều. Để đạt được mục tiêu này thường mất nhiều thử nghiệm với một hay nhiều loại thuốc, và một số điều chỉnh liều lượng có thể được thực hiện.

2.4 Theo dõi và kiểm soát các tác dụng phụ do dùng thuốc huyết áp

Ở những người cao tuổi, sử dụng thuốc hạ huyết áp một cách an toàn cần luôn được đặt ra. Không chỉ phải theo dõi cẩn thận để tránh làm giảm huyết áp tâm trương quá nhiều, trong một số người cao tuổi, đặc biệt là những người chủ yếu có tăng huyết áp tâm thu, có thể gặp phải hạ huyết áp tư thế đứng khi sử dụng một số thuốc hạ huyết áp.

Tụt huyết áp sau ăn cũng có thể được quan sát thấy ở những người cao tuổi dùng thuốc điều trị huyết áp. Hạ huyết áp sau ăn có thể dẫn đến ngất xỉu hoặc té ngã gây nguy hiểm cho người cao tuổi.

Sau khi đã có bất kỳ thay đổi trong điều trị - tăng liều của thuốc, chuyển sang một loại thuốc khác, hoặc thêm một thuốc thứ hai - bác sĩ của bạn sẽ cẩn thận kiểm tra tình trạng hạ huyết áp tư thế đứng. Điều này được thực hiện bằng cách đo huyết áp của bạn trong khi bạn nằm xuống, và sau đó đo huyết áp trong khi bạn đang đứng lên để so sánh chênh lệch và dự báo sớm hạ huyết áp tư thế đứng. Nếu có chóng mặt khi bạn đứng dậy, hoặc sau khi ăn, cần thông báo cho bác sĩ để có biện pháp xử trí thích hợp.