Vì sao thời tiết lạnh làm gia tăng bệnh hen suyễn?
Các nghiên cứu cho thấy tỷ lệ xuất hiện cơn hen và tỷ lệ nhập viện do cơn hen nặng của bệnh hen suyễn tăng vọt vào những đợt không khí lạnh tràn về nước ta. Các triệu chứng từ nhẹ như hơi khó chịu, thỉnh thoảng ho, khó thở, đến nghiêm trọng đe dọa tính mạng vì không thể thở, còn gọi ngạt trên cạn.
Có hai thách thức cho những người bị bệnh hen suyễn trong mùa thu đông: Do họ ở trong nhà lâu và khi đi ra ngoài thì tiếp xúc với thời tiết lạnh khô. Khi bạn đang ở trong nhà, bạn có nguy cơ hít phải các yếu tố làm khởi phát cơn hen như nấm mốc, lông vật nuôi, bụi, khói than, khói bếp và khói thuốc lá. Còn khi ra khỏi nhà, người bệnh lại có thể đối diện với sự bùng phát cơn hen suyễn do hít phải không khí lạnh khô. Không khí lạnh khô làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn đường hô hấp trên và có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng hen suyễn trong mùa thu đông, nhất là vào thời điểm có không khí lạnh tràn về.
Tưa miệng - một tác dụng phụ thường gặp khi dùng steroid dạng hít kéo dài.
Các thuốc thường dùng trong bệnh hen suyễn
Những người bị hen suyễn mạn tính thường sử dụng hai loại thuốc:
Loại thứ nhất là thuốc giãn phế quản nhanh, thường được sử dụng để ngăn chặn một đợt tấn công của bệnh hen suyễn, làm dịu nhanh các triệu chứng cấp tính do một cơn hen gây ra như khó thở. Thường là một loại thuốc dạng hít chứa chất chủ vận beta ngắn hoặc thuốc giãn phế quản, như albuterol làm giãn các cơ trơn của đường thở.
Loại thứ hai là corticosteroid, giúp kiểm soát và ngăn ngừa các đợt tái phát của bệnh hen suyễn, thường là corticoid dạng hít. Thuốc này hoạt động tương tự như cortisol, một hormon được sản sinh ra từ tuyến thượng thận trong cơ thể con người. Corticosteroid làm giảm tình trạng viêm, sưng và giảm sản sinh chất nhầy trong đường thở. Kết quả là đường hô hấp ít bị viêm và ít có khả năng phản ứng với các tác nhân gây hen suyễn, cho phép những người có các triệu chứng hen suyễn có thể kiểm soát tốt hơn tình trạng đường thở, giúp ngăn ngừa các triệu chứng và các cơn hen suyễn tái phát. Corticosteroid thường được nhắc đến với cái tên viết tắt “steroid”.
Thuốc steroid dạng hít và tác dụng phụ khi dùng kéo dài
Các loại thuốc steroid dạng hít để kiểm soát bệnh hen suyễn thường là: beclomethasone dipropionate, budesonit, fluticasone và thuốc kết hợp steroid và một thuốc giãn phế quản kéo dài như budesonid/formoterol, fluticasone/salmeterol...
Steroid dạng hít có ba dạng: Ống chứa liều xịt có sẵn (MDI), bột hít khô (DPI), và dung dịch xông khí dung.
Tuy nhiên khi dùng loại thuốc này cần lưu ý tới những bất lợi do thuốc ó thể xảy ra như:
Nhiễm nấm: Bệnh tưa miệng, một nhiễm trùng nấm miệng, là tác dụng phụ thường gặp nhất của dùng kéo dài corticosteroid dạng hít. Bệnh nấm miệng có thể dễ dàng điều trị và thậm chí ngăn ngừa bằng cách rửa miệng sau khi hít thuốc xong, hoặc đôi khi bằng cách thay đổi kỹ thuật hít. Nên trao đổi với bác sĩ để được tư vấn. Corticosteroid dạng hít không gây nhiễm nấm trong phổi.
Khàn tiếng: Một số người nhận thấy tiếng nói của họ trở nên khàn khàn khi dùng kéo dài corticosteroid dạng hít. Thông thường, vấn đề này có thể được khắc phục bằng cách giảm liều, nhưng nếu giọng khàn khàn vẫn còn, nên tạm thời ngưng dùng corticosteroid dạng hít.
Vết thâm tím: Đôi khi vết thâm tím có thể xảy ra do dùng kéo dài corticosteroid dạng hít, nhưng theo nguyên tắc, các phản ứng phụ trên toàn cơ thể từ các loại thuốc này ít hơn nhiều so với các chất steroid dạng uống.
Tăng cân: Corticosteroid không gây ra sự tăng cân, nhưng chúng có thể làm tăng sự thèm ăn. Những người dùng corticosteroid nên cẩn thận trong việc kiểm soát lượng thức ăn ăn hàng ngày. Nếu bạn tăng cân trong thời gian dùng thuốc corticosteroid nên thông báo với bác sĩ điều trị.
Các tác dụng phụ khác: Có thể bao gồm lo lắng, buồn nôn, nhịp tim nhanh, mất hoặc tăng cảm giác thèm ăn. Những phản ứng phụ này ít phổ biến hơn và có nhiều khả năng được quan sát thấy với liều cao hơn của corticosteroid dạng hít.
Có thể giải quyết các triệu chứng phụ này bằng cách thay đổi liều hoặc thay đổi thuốc hen suyễn khác. Với liều lượng đúng và sử dụng loại thuốc steroid dạng hít thích hợp, tác dụng phụ có thể được giữ ở mức tối thiểu. Hiện nay loại thuốc này vẫn là lựa chọn tốt nhất cho người hen suyễn khi điều trị trong thời gian dài liên tục.
Ngoài việc dùng steroid dạng hít dự phòng, có các cách phòng ngừa hen suyễn đơn giản khi thay đổi thời tiết như: rửa tay bằng xà phòng, tiêm phòng cúm, tránh các loại khói gây kích thích hô hấp như khói than, nến, hương, khói thuốc lá, làm ấm người trước khi ra ngoài trời lạnh, che kín miệng và tránh hít thở không khí lạnh, vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, thường xuyên, tập thể dục trong nhà, ăn uống đủ chất dinh dưỡng và tránh mất nước.
