Viêm là phản ứng bảo vệ cơ thể của hệ miễn dịch đối với các tổn thương gây ra do nhiễm khuẩn, tác nhân hóa học, vật lý hay yếu tố miễn dịch… với các biểu hiện sưng, nóng, đỏ, đau và làm giảm các chức năng ở vùng bị ảnh hưởng. Các thuốc kháng viêm gồm nhiều nhóm khác nhau và được sử dụng rộng rãi trong điều trị viêm ở nhiều bệnh.
Nhóm thuốc NSAID (ibuprofen, ketoprofen, meloxicam…) gồm nhiều loại thuốc có cấu trúc hóa học khác nhau nhưng giống nhau về tác dụng điều trị và tác dụng phụ của thuốc.
Cơ chế tác dụng:
Nhóm thuốc NSAID ức chế sự hoạt động của các enzym cyclooxygenase (COX) tham gia vào quá trình sản xuất prostaglandin (PG). PG là hoạt chất trung gian gây viêm, đau, sốt và có vai trò bảo vệ niêm mạc dạ dày và ruột…
Enzym COX được chia làm 2 loại: COX-1và COX-2.
COX-1: có trong các mô của cơ thể. Nếu COX-1 bị ức chế sẽ gây ra các tác dụng phụ trên hệ tiêu hóa (viêm loét dạ dày-tá tràng, xuất huyết tiêu hóa).
COX-2: không có trong các mô của cơ thể, chỉ được tạo ra khi có sự kích thích của các hoạt chất trung gian gây viêm như cytokines. Nếu COX-2 bị ức chế, sẽ kiểm soát được quá trình viêm mà không gây ra các tác dụng phụ trên hệ tiêu hóa.
Phân loại:
Tùy theo tác động của thuốc trên COX, các thuốc kháng viêm NSAID được chia làm 2 loại:
Thuốc tác động không chọn lọc trên COX (Ibuprofen, ketoprofen, piroxicam, naproxen, diclophenac…). Các thuốc này tác động ức chế COX-1, nên khi sử dụng trong một thời gian dài thường gây ra tác dụng phụ trên hệ tiêu hóa (gây viêm loét và xuất huyết dạ dày-tá tràng).
Thuốc tác động ức chế chọn lọc trên COX-2 (Meloxicam, celecoxib…). Các thuốc này ít gây tác dụng phụ trên hệ tiêu hóa so với các thuốc tác động không chọn lọc trên COX.
Chỉ định:
Nhóm thuốc NSAID là nhóm thuốc rất thông dụng trong điều trị kháng viêm, giảm đau ở các bệnh lý viêm xương khớp, đau lưng, đau răng, đau bụng kinh…
Chống chỉ định:
Không được sử dụng các thuốc NSAID trong các trường hợp sau:
- Phụ nữ có thai hoặc cho con bú.
- Người bị suy gan, suy thận nặng.
- Người bị hen phế quản, có tiền sử dị ứng với các thuốc NSAID.
- Người có tiền sử viêm loét dạ dày-tá tràng hay xuất huyết tiêu hóa.
Tác đủng phụ:
- Rối loạn tiêu hóa: buồn nôn, nôn, tiêu chảy, táo bón, ăn không tiêu…
- Nhức đầu, chóng mặt, phát ban, phù.
- Viêm loét dạ dày - tá tràng, xuất huyết tiêu hóa.
Lời khuyên của thầy thuốc
Các thuốc kháng viêm có các tác dụng phụ nguy hiểm, có thể gây ra những tác hại nghiêm trọng đến cơ thể người sử dụng (đặc biệt với nhóm NSAID và nhóm corticosteroid). Do đó, việc sử dụng các thuốc kháng viêm cần phải hết sức thận trọng, người bệnh không được tự ý sử dụng và tuân theo đúng chỉ định của thầy thuốc!
DS. MAI XUÂN DŨNG
