Ho không nhất thiết phải dùng kháng sinh
Theo PGS.TS. Nguyễn Tiến Dũng - nguyên Trưởng khoa Nhi, BV Bạch Mai, ho là một triệu chứng chứ không phải bệnh lý, ho thông thường do cảm lạnh, cảm cúm hoặc chúng ta hít phải các khí lạ trong môi trường gây kích thích ho. Còn ho bệnh lý (nặng) thì thường là do các bệnh ở đường hô hấp dưới (như viêm phổi, viêm tiểu phế quản…) có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của bé. Nếu trẻ ho thông thường (có thể có sốt, vẫn chạy nhảy ăn chơi bình thường, không có khó thở nặng) thì không phải là bệnh đường hô hấp dưới.
Hiện nay có rất nhiều cách trị ho, thuốc ho bây giờ cũng có rất nhiều, dân gian cũng có nhiều bài thuốc. Tuy nhiên, PGS. Dũng khuyến cáo, nếu ho không do viêm phổi, viêm tai..., tức là ho không do nhiễm khuẩn thì không cần dùng kháng sinh, chỉ cần dùng thuốc ho theo hướng dẫn của bác sĩ là được. Thông thường, các thuốc ho chế từ các sản phẩm thiên nhiên thì thường không độc hoặc rất ít độc. Nhưng còn các loại thuốc ho tây y thì không thể dùng tùy tiện. Gần đây, một số nước châu Âu quy định dưới 2 tuổi là phải rất cẩn thận với thuốc ho tây y. Còn với trẻ dưới 2 tháng thì WHO khuyến cáo là không cho uống thuốc ho. Lưu ý nếu dùng thuốc 2-3 ngày mà không đỡ ho, bệnh nặng lên hoặc các dấu hiệu khác thì cần đi khám ngay. Với các phương pháp chữa ho dân gian như hấp chanh quất đường phèn, rồi chanh đào mật ong cũng rất tốt với trẻ ho thông thường. Tuy nhiên, với sự ô nhiễm môi trường như hiện nay thì cha mẹ cần hết sức lưu ý khi dùng cách chữa ho này.
Tuyệt đối không tự ý bơm rửa mũi cho trẻ mà không theo hướng dẫn của bác sĩ.
Nôn trớ sau ho có phải bệnh lý?
Không ít phụ huynh bày tỏ lo lắng trẻ bị nôn trớ sau ho sẽ ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, đến mũi họng, trẻ biếng ăn, tăng cân chậm… Về vấn đề này, PGS. Dũng cho biết, muốn biết trẻ có suy dinh dưỡng không thì phải đi khám chứ không nên nhìn nhận một cách phiến diện. Nhiều trường hợp trẻ bị ép ăn nhiều dẫn đến trào ngược thì rất khó chữa. Hoặc trẻ bị chảy nước mũi xuống họng khi nằm (chuyên môn gọi là chảy mũi sau) thì hay bị ho và nôn trớ.
Vậy nôn trớ có phải là bệnh lý không? PGS.TS. Nguyễn Thị Diệu Thúy - Trưởng Bộ môn Nhi, Trường ĐH Y Hà Nội cho rằng, trên thực tế, không có trẻ nào không từng nôn trớ, đây là hiện tượng khá thường gặp. Do cấu tạo ở trẻ dưới 1 tuổi, dạ dày nằm ngang nên dễ trớ. Nôn trớ là bệnh lý của đường tiêu hóa nhưng đôi khi nó lại là bệnh lý của đường hô hấp như hen phế quản, trào ngược dạ dày thực quản…gây trớ liên tục. Những trường hợp nôn kéo dài dễ là bệnh lý, thậm chí có bệnh lý dạ dày cũng gây nôn. Nếu cha mẹ lo lắng con bị suy dinh dưỡng thì nên cho trẻ đi khám bác sĩ để được tư vấn tốt nhất.
Không lạm dụng rửa mũi cho trẻ
Rất nhiều bố mẹ cho rằng, trẻ nhỏ ho là liên quan đến đường mũi - họng cho nên đã thường xuyên rửa mũi cho con, song PGS. Dũng cho rằng, mũi có cơ chế tự làm sạch, khi chức năng của mũi còn hoàn hảo (không chảy mũi...) thì không phải rửa mũi hàng ngày. Chỉ khi có bệnh, chảy nước mũi thì cha mẹ mới nên rửa nhưng phải rửa đúng cách theo hướng dẫn của bác sĩ. Nếu không rửa đúng cách thì vô hình chung chúng ta mang vi khuẩn vào mũi của trẻ. Hơn nữa, do trẻ không có khả năng tự xịt ra như người lớn nên người ta phải can thiệp rửa mũi để làm sạch. Tuy nhiên, nếu rửa không đúng cách có thể gây viêm tai giữa do áp lực chảy vào tai hoặc đưa vi khuẩn vào nếu dùng dụng cụ hút nhiều lần.
Dinh dưỡng khi trẻ bị ho
Khi trẻ bị ho, đầu tiên phải chú ý tới dinh dưỡng bởi ho khiến trẻ biếng ăn, dễ suy dinh dưỡng khiến sức đề kháng suy giảm, ho lại càng nặng lên. Trong khẩu phần ăn cần đảm bảo năng lượng cho trẻ: cung cấp đủ tinh bột, đạm, chất béo, chế biến thức ăn mềm lỏng. Nhưng lỏng vừa phải thôi, nếu loãng quá làm thấp năng lượng, làm trẻ suy dinh dưỡng. Nên cho trẻ ăn loại đạm quý trong thời điểm này như cho trẻ ăn thịt bò, thịt gà, trứng, sữa.
Bên cạnh thực phẩm giàu đạm, còn lưu ý đến thực phẩm cung cấp nhiều năng lượng như chất béo có lợi cho sức khỏe: dầu oliu, dầu đậu nành, bơ lạc, bơ đậu phộng. Ngoài ra, mật ong giúp tăng sức đề kháng, sát khuẩn, rất tốt. Phô mai, sữa tốt cho trẻ. Cũng để đảm bảo chất dinh dưỡng nên ăn thông thường rau và trái cây tươi, trái cây màu vàng đỏ, rau màu xanh sẫm giàu vitamin C giúp tăng sức đề kháng.
Nên uống nước giúp giảm dịch nhầy, làm sạch dịch nhầy đường hô hấp, giảm dịch tiết phế quản. Nên bổ sung thành phần do ho mà trẻ thiếu; chẳng hạn như khi ho thường đi kèm với vitamin D huyết thanh giảm. Vì vậy, nên bổ sung thêm vitamin D trong giai đoạn đó, có thể kèm theo omega-3, acid béo chưa no (dưới dạng thực phẩm bổ sung, thuốc...). Nếu phải dùng thuốc điều trị làm giảm hấp thụ canxi thì nên bổ sung thêm canxi, khoáng chất đi kèm để tránh loãng xương.
