Ở người cao tuổi (NCT), cơ thể sẽ mắc nhiều bệnh hơn và NCT cần được chữa trị, chăm sóc sức khỏe đều đặn. Điều quan trọng là chúng ta phải nhận thức được việc dùng nhiều thuốc và các thay đổi bình thường của cơ thể do tuổi già có thể làm gia tăng nguy cơ xảy ra các tương tác thuốc, thậm chí gây hại. Vì thế, NCT càng hiểu biết nhiều về các loại thuốc của mình và thận trọng hỏi ý kiến bác sĩ nhiều thì càng dễ phòng tránh các vấn đề do thuốc gây ra.
Người cao tuổi khi sử dụng thuốc phải có chỉ định của bác sĩ. Ảnh: TM
Ở NCT, các thay đổi của cơ thể có thể ảnh hưởng tới cách thuốc được hấp thu và sử dụng. Ví dụ, các thay đổi ở hệ tiêu hoá có thể ảnh hưởng đến tốc độ thuốc đi vào máu. Các thay đổi về cân nặng có thể ảnh hưởng tới lượng thuốc bạn cần dùng và thời gian nó ở trong cơ thể bạn. Hệ tuần hoàn sẽ hoạt động chậm lại, ảnh hưởng tới tốc độ thuốc tới gan và thận. Gan và thận cũng suy giảm hoạt động chậm hơn, ảnh hưởng tới sự phân giải và thải loại của thuốc khỏi cơ thể.
Tương tác thuốc
Do các thay đổi về cơ thể, NCT có nguy cơ bị phản ứng thuốc cao hơn. Bởi vậy, hiểu biết về tương tác thuốc là rất quan trọng.
Tương tác giữa thuốc với thuốc: xảy ra khi ít nhất 2 thuốc tương tác với nhau tạo nên những phản ứng không mong muốn. Loại tương tác này cũng có thể làm cho một loại thuốc hoạt động kém hiệu quả đi hoặc có tác dụng mạnh hơn. Ví dụ, bạn không nên dùng aspirin khi đang được kê thuốc làm loãng máu, như wafarin.
Tương tác giữa thuốc với bệnh: xảy ra khi một bệnh bạn vốn mắc khiến một số loại thuốc trở nên có hại. Ví dụ, nếu NCT bị tăng huyết áp hoặc hen, họ có thể gặp phải những phản ứng không mong muốn nếu dùng thuốc chống ngạt mũi.
Tương tác giữa thuốc và thức ăn: xảy ra khi thuốc phản ứng với thức ăn hoặc nước uống. Trong một số trường hợp, thức ăn trong đường tiêu hóa có thể ảnh hưởng đến cách thuốc được hấp thụ. Một số loại thuốc cũng có thể ảnh hưởng tới cách các dưỡng chất được hấp thụ hoặc sử dụng trong cơ thể.
Tương tác giữa thuốc và cồn: có thể xảy ra khi thuốc phản ứng với đồ uống có cồn. Ví dụ, trộn rượu với một số loại thuốc có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi và làm chậm các phản xạ của bạn.
Điều quan trọng là phải biết rằng rất nhiều thuốc không phối hợp tốt với rượu. Cơ thể NCT có thể phản ứng với rượu theo một cách khác, cũng như phản ứng với hỗn hợp rượu và thuốc theo một cách khác. Hãy nhớ rằng một số vấn đề là do thuốc, ví dụ như phối hợp kém, mất trí nhớ, cáu gắt, có thể là kết quả của hỗn hợp rượu - thuốc.
Tác dụng phụ
Tác dụng phụ là các triệu chứng hoặc cảm giác không lường được trước khi dùng thuốc. Hầu hết các tác dụng phụ của thuốc đều không nghiêm trọng và sẽ tự mất đi, nhưng cũng có một số tác dụng phụ khác có thể gây phiền toái hoặc thậm chí là nghiêm trọng. Để phòng ngừa các vấn đề về thuốc có thể xảy ra, NCT cần phải biết về các thuốc họ dùng và cảm giác của họ khi dùng thuốc.
Hãy theo dõi các tác dụng phụ để giúp bác sĩ biết cơ thể bệnh nhân phản ứng với thuốc như thế nào. Các triệu chứng mới hoặc thay đổi cảm xúc có thể không phải là kết quả của việc già đi, mà có thể là từ thuốc hoặc các yếu tố khác, như thay đổi chế độ ăn hoặc chế độ sinh hoạt. Nếu NCT gặp tác dụng phụ không mong muốn, hãy gọi bác sĩ ngay.
Nói chuyện với bác sĩ
Hãy nhớ đến tất cả các buổi hẹn khám bệnh và nói chuyện với bác sĩ về các bệnh, các thuốc mà NCT đang dùng và bất cứ mối lo ngại nào về sức khoẻ. Đây là một số điều bạn nên nhớ:
Tất cả các loại thuốc đều quan trọng: hãy nói với bác sĩ về tất cả các loại thuốc NCT đang dùng, bao gồm cả thuốc kê đơn và thuốc mua tại quầy không kê đơn (OTC) như thuốc giảm đau, thuốc kháng acid, thuốc cảm lạnh và thuốc nhuận tràng. Đừng quên kể các thuốc nhỏ mắt, thực phẩm chức năng, vitamin, thảo dược và các thuốc bôi ngoài da, như các loại kem và thuốc mỡ.
Giữ liên lạc với bác sĩ: nếu NCT thường xuyên dùng thuốc kê đơn, hãy nhớ và thực hiện thời gian tái khám theo lịch hẹn để bác sĩ kiểm tra xem thuốc có tác dụng tốt hay không, bệnh có tiến triển tốt không, nếu có thể bác sĩ sẽ chỉnh liều hoặc thay thuốc khác phù hợp. Bệnh nhân không được tự ý ngừng thuốc nếu chưa có ý kiến của bác sĩ.
Tiền sử bệnh án: hãy nói với chuyên gia chăm sóc sức khỏe về bệnh án của bạn. Bác sĩ cần biết bệnh nhân dị ứng với thứ gì. Họ cũng cần biết về những bệnh NCT đã và đang mắc, cũng như việc họ đã trải qua những phương pháp điều trị nào bởi các bác sĩ khác. Hãy giữ một danh sách ghi ra giấy các vấn đề sức khỏe của NCT để có thể dễ dàng chia sẻ với bác sĩ. Bác sĩ chính của NCTcũng cần biết về các bác sĩ chuyên khoa mà NCT hẹn gặp thường xuyên.
Chế độ ăn uống: hãy kể với bác sĩ về chế độ ăn uống của mình. Nếu NCT duy trì hoặc mới đổi sang một chế độ ăn đặc biệt (ví dụ: chế độ ăn rất ít béo hoặc chế độ ăn giàu canxi), cần phải báo với bác sĩ. Hãy nói với bác sĩ về lượng cà phê, chè hoặc đồ uống có cồn mà NCT uống hàng ngày, cũng như việc bạn hút thuốc lá. Những điều này có thể ảnh hưởng rất lớn đến cách thuốc hoạt động trong cơ thể bệnh nhân.
Nhận diện thuốc và nhớ uống thuốc: hãy cho bác sĩ biết liệu NCT có gặp khó khăn trong việc phân biệt các loại thuốc không. Bác sĩ có thể giúp NCT tìm cách nhận diện thuốc tốt hơn. NCT cũng cần thông báo với bác sĩ nếu có vấn đề trong việc nhớ thời gian uống thuốc và liều thuốc. Bác sĩ có thể sẽ đưa ra cho NCT một vài giải pháp như dùng lịch hoặc dùng hộp đựng thuốc.
Nuốt thuốc: nếu gặp khó khăn trong việc nuốt thuốc, hãy hỏi ý kiến bác sĩ, y tá hoặc dược sĩ. Có thể NCT dùng được thuốc dạng lỏng hoặc có thể bẻ vụn thuốc. Không bẻ, nghiền hoặc nhai viên thuốc mà không được sự đồng ý trước của bác sĩ.
Lối sống: nếu NCT muốn lịch uống thuốc của mình đơn giản hơn, hãy nói với bác sĩ. Họ có thể đưa ra thuốc khác hoặc các phương án khác. Ví dụ, nếu NCT gặp vấn đề với việc uống thuốc 4 lần một ngày, họ có thể cho NCT thuốc khác chỉ cần uống 1 đến 2 lần một ngày.
Viết ra giấy: hãy yêu cầu bác sĩ viết ra giấy lịch trình uống thuốc cụ thể, với các chỉ dẫn chính xác về thời gian và cách uống thuốc. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ chính của NCT về lịch trình uống thuốc nếu NCT khám ở nhiều hơn 1 bác sĩ. (Theo FDA)
Thanh Phúc
